Van illegale houtkap tot duurzaam bosbeheer
Illegale houtkap
Illegale houtkap en de internationale handel in illegaal hout is één van de belangrijkste bedreigingen voor bossen. Hout wordt gekapt, vervoerd, verwerkt, verkocht of gekocht in strijd met de nationale en/of lokale wetgeving. Zo worden er bijvoorbeeld geen exporttaksen betaald, worden eigendomsrechten niet gerespecteerd.
Wereldwijd verdwijnt elke twee seconden een oppervlakte bos gelijk aan een voetbalveld door illegale houtkap. De gevolgen ervan zijn merkbaar op verschillende vlakken: zowel op ecologisch als op economisch en sociaal vlak.
Wat betreft de ecologische gevolgen is er niet enkel ontbossing, maar zijn er ook gevolgen voor het klimaat en de biodiversiteit. Illegale houtkap gebeurt in het wilde weg, ongecontroleerd, en heeft vaak onherstelbare schade tot gevolg. Ontbossing vertegenwoordigt 20% van de CO2-uitstoot op wereldvlak. Door ontbossing verdwijnen letterlijk de longen van onze aarde, maar het is ook een bedreiging voor de biodiversiteit. Bossen herbergen immers bijna 90% van de biodiversiteit op het land.
Op economisch en sociaal vlak heeft de Wereldbank verschillende gevolgen geïdentificeerd. Zo zorgt illegale houtkap voor een inkomensverlies van 10 à 15 miljard dollar op wereldschaal. Daarbij gaat illegale houtkap vaak hand in hand met corruptie, ondermijnt het de rechtsstaat en goed bestuur, en financiert het gewapende conflicten. Illegale houtkap zorgt er ook voor dat inheemse volkeren in het regenwoud geen toegang meer hebben tot hun territorium om te jagen en brandhout te verzamelen, met soms geweld tot gevolg. In het slechtste geval wordt het regenwoud vernietigd, en worden de mensenrechten van de inheemse bevolking geschonden.
Zoals elk afnemerland, draagt ook België hierin een verantwoordelijkheid omdat een niet te verwaarlozen deel van het ingevoerde hout in België waarschijnlijk illegaal is. Op Europees niveau is naar schatting 6 tot 13% van het ingevoerde hout illegaal. Om hier een einde aan te stellen, werden achtereenvolgens de FLEGT-verordening en de Houtverordening goedgekeurd.
Deze vaststelling, in combinatie met het feit dat een groot deel van de wereldwijde ontbossing verband houdt met de uitbreiding van de landbouw, heeft België ertoe aangezet om lid te worden van het Partnerschap van Amsterdam dat de geïmporteerde ontbossing wil tegengaan.
Andere oorzaken van ontbossing
Naast de houtkap hebben ook de ontginning voor landbouw (niet enkel voor de productie van voedsel en het houden van vee, maar ook voor energieproductie), de irrationele ontginning van natuurlijke rijkdommen (bv. olie, mijnbouw), de aanleg van wegen en bosbranden een nefaste invloed. Vooral in de tropen is de situatie ernstig, maar ook in de gematigde en noordelijke regio’s is de ontbossing, bosdegradatie en de afname en verarming van de biodiversiteit een groot probleem.
Duurzaam bosbeheer en legaal geproduceerd hout
Duurzaam bosbeheer is ecologisch verantwoord, sociaal aanvaardbaar en economisch rendabel. Het houdt dus rekening met de fauna en flora van bossen, maar ook met de bodem en de waterhuishouding. Daarnaast respecteert het de nationale wetten die van kracht zijn en ook de rechten van de inheemse volkeren die in de bossen wonen of ervan afhankelijk zijn voor hun levensonderhoud. De veiligheid en de goede arbeidsomstandigheden van de bosarbeiders worden in acht genomen. Bij een duurzaam bosbeheer hoort ook een economisch rendabele exploitatie, die op een eerlijke manier ten goede komt aan alle betrokkenen.
Het is dan ook niet toevallig dat de wettelijke vereisten voor het produceren van hout gebaseerd zijn op de principes van duurzaamheid. Een overzicht van de wettelijke middelen op verschillende niveaus vindt u in de rubriek ‘Rol van de overheid’.
Wat kunt u doen?
Hout, of het nu van legale of illegale oorsprong is of van duurzaam of niet duurzaam beheerd bos, komt uiteindelijk bij de consument terecht. Bij u thuis dus. Hoe kunt u weten of het hout of de houtproducten die u koopt, afkomstig zijn van een duurzaam beheerd bos? Door te kijken of het een FSC of PEFC duurzaamheidslabel heeft.
Kies bij voorkeur ook voor lokale houtsoorten. Dat beperkt meteen ook de CO2-uitstoot van het transport.