Het toepassen van een systeem gebaseerd op de HACCP principes of autocontrole is wettelijk verplicht voor alle levensmiddelenbedrijven (zie Verordening (EG) nr. 852/2004 (EUR-Lex) en het Koninklijk besluit van 14 november 2003 betreffende autocontrole, meldingsplicht en traceerbaarheid in de voedselketen (FAVV) ). Deze verplichting sluit aan op het principe van de verantwoordelijkheid van producenten, dat vermeld wordt in Verordening 178/2002/EG van 28 januari 2002 tot vaststelling van de algemene beginselen en voorschriften van de levensmiddelenwetgeving (EUR-Lex). De HACCP-principes vormen dus de basis van het verplichte autocontrolesysteem van levensmiddelen. (zie bovenvermeld KB van 14 november 2003). Om de voedingsbedrijven hierbij te helpen werden autocontrolegidsen opgesteld.
Daarnaast staat in dezelfde wetgeving ook een wettelijke verplichting tot traceerbaarheid, dit is de mogelijkheid om een product in alle stadia van de productie, verwerking en distributie te traceren en te volgen.
Voor kleine producenten zijn er versoepelingen. Deze zijn terug te vinden in het Ministerieel Besluit van 24 oktober 2005 betreffende de versoepelingen van de toepassingsmodaliteiten van de autocontrole en de traceerbaarheid in sommige bedrijven van de levensmiddelensector (FAVV).
In bepaalde gevallen bouwen de voedingsbedrijven een systeem uit om de kwaliteit te waarborgen waarvan de vereisten zelfs nog verder gaan dan de wettelijke eisen (voorbeelden: ISO 9000, ISO 22000, BRC, IFS-, …). [DBI5]