Etikettering van voedermiddelen en mengvoeders

De etiketteringsbepalingen voor voedermiddelen en mengvoeders zijn opgenomen in de artikelen 11 t.e.m. 23 van verordening (EG) nr. 767/2009 (.PDF). 

Hierna vindt u een algemeen overzicht van de voornaamste bepalingen inzake de etikettering. 

1. Algemene beginselen inzake etikettering en aanbiedingsvorm
2. Algemene verplichte vermeldingen voor voedermiddelen en mengvoeders
3. Specifieke verplichte vermeldingen voor voedermiddelen
4. Specifieke verplichte vermeldingen voor mengvoeders
5. Aanvullende verplichte etiketteringsvoorschriften voor voeders voor gezelschapsdieren
6. Aanvullende verplichte etiketteringsvoorschriften voor diervoeders met een bijzonder voedingsdoel
7. Derogaties op de verplichte vermeldingen
8. Bijkomende specifieke verplichte vermeldingen overeenkomstig aanverwante wetgevingen
9. Facultatieve vermeldingen – Claims
10. Gemedicineerde voeders
11. Meer informatie - Voorbeeldetiket

1. Algemene beginselen inzake etikettering en aanbiedingsvorm (art. 11-14) 

Als algemeen uitgangspunt geldt dat de etikettering en de aanbiedingsvorm van diervoeders op geen enkele manier 'misleidend' mag zijn voor de gebruiker, met name voor wat betreft de bestemming (diersoort) of de kenmerken (aard, eigenschappen, samenstelling, hoeveelheid, houdbaarheid) van het diervoeder.  Ook mag men aan een diervoeder geen effecten of eigenschappen (claims) toeschrijven die het niet bezit, noch suggereren dat een diervoeder bijzondere kenmerken vertoont hoewel alle soortgelijke voeders dezelfde kenmerken bezitten.

Wat betreft de aanbiedingsvorm van de etiketteringsgegevens specificeert de verordening een aantal algemene beginselen. Zo moeten bijvoorbeeld de verplichte etiketteringsgegevens op een opvallende plaats worden aangebracht en mogen zij niet aan het oog onttrokken worden door andere informatie. Deze gegevens moeten duidelijk, goed leesbaar en onuitwisbaar vermeld worden in ten minste de taal of een van de officiële talen van de lidstaat of de regio waar het diervoeder in de handel wordt gebracht.

Wanneer diervoeders te koop worden aangeboden door middel van een 'techniek voor communicatie op afstand', zoals het internet of publiciteitsfolders, moeten de door deze verordening voorgeschreven verplichte etiketteringsgegevens vermeld worden op het materiaal ter ondersteuning van de verkoop op afstand (vb. op de website, reclamefolder, advertentie met bestelbon, ...) of kenbaar gemaakt worden via andere passende middelen alvorens de verkoopsovereenkomst op afstand wordt gesloten. Een aantal verplichte gegevens zoals het lotnummer en de datum van minimumhoudbaarheid moeten evenwel pas uiterlijk op het tijdstip van de levering van het desbetreffende diervoeder verstrekt worden.

In de communautaire gedragscodes voor etikettering (artikel 25), die door de diervoedersector zelf worden opgesteld, kunnen verdere specificaties van de voorschriften inzake de aanbiedingsvorm worden opgenomen. 

2. Algemene verplichte vermeldingen voor voedermiddelen en mengvoeders (artikel 15) 

De algemene verplichte etiketteringsvoorschriften zijn de volgende:

• vermelding van de soort diervoeder: ‘voedermiddel’, ‘volledig diervoeder’ of ‘aanvullend diervoeder’ (of in voorkomend geval ‘mineraalvoeder’, ‘volledige melkvervanger’, ‘aanvullende melkvervanger’);
• naam of handelsnaam en het adres van de voor de etikettering verantwoordelijke persoon;
• indien beschikbaar, het erkenningsnummer van de voor de etikettering veranwoordelijke persoon dat overeenkomstig verordeningen 183/2005 of 1069/2009 is toegekend;
• het lotnummer;
• nettohoeveelheid, uitgedrukt in massa- of volume-eenheden;
• onder het opschrift 'Toevoegingsmiddelen' wordt de lijst van de toevoegingsmiddelen vermeld overeenkomstig Hoofdstuk I van bijlage VI (voor voedselproducerende dieren) of van bijlage VII (voor niet-voedselproducerende dieren).  In deze bijlagen staat in detail omschreven welke toevoegingsmiddelen verplicht te vermelden zijn en onder welke vorm dit dient te gebeuren; 
• in voorkomend geval, het vochtgehalte overeenkomstig de voorwaarden opgenomen in bijlage 1, 6°.

3. Specifieke verplichte vermeldingen voor voedermiddelen (artikel 16) 

De specifieke bijkomende verplichte vermeldingen voor voedermiddelen zijn de volgende:

• de naam van het voedermiddel, in voorkomend geval overeenkomstig de Catalogus van voedermiddelen (art. 24, 5);
• de verplichte analytische vermeldingen die overeenstemmen met deze die zijn aangegeven in de Catalogus van voedermiddelen voor het desbetreffend voedermiddel; voor voedermiddelen die niet in de Catalogus voorkomen (of indien de Catalogus niet wordt toegepast) gelden de analytische vermeldingen die overeenkomen met de desbetreffende categorie van de lijst in bijlage V van VO 767/2009;
• wanneer er toevoegingsmiddelen zijn toegevoegd aan het voedermiddel:
  - de diersoort of categorie dieren waarvoor het voeder bestemd is, indien de toevoegingsmiddelen niet voor alle diersoorten zijn toegelaten of indien er maximumgehalten gelden voor bepaalde diersoorten;
  - een gebruiksaanwijzing (in voorkomend geval overeenkomst bijlage II, 4°) indien er maximumgehalten gelden voor de toevoegingsmiddelen;
  - de minimumhoudbaarheid indien er andere dan technologische toevoegingsmiddelen zijn verwerkt.

4. Specifieke verplichte vermeldingen voor mengvoeders (artikel 17) 

De specifieke bijkomende verplichte vermeldingen voor mengvoeders zijn:

• de diersoort(en) of categorie(en) dieren waarvoor het voeder bestemd is;
• de gebruiksaanwijzing met de vermelding van de bestemming van het voeder; indien van toepassing moet de gebruiksaanwijzing worden gepreciseerd overeenkomstig bijlage II, 4°;
• indien de producent niet de voor de etikettering verantwoordelijke persoon is: de naam of handelsnaam en het adres van de producent of zijn erkenningsnummer (eventueel identificatienummer overeenkomstig artikel 17, lid 1, c);
• de minimumhoudbaarheid overeenkomstig artikel 17, lid 1, d;
• onder het opschrift 'Samenstelling' worden alle in het mengvoeder aanwezige voedermiddelen vermeld in afnemende volgorde van gewicht (volgens de formule). De vermelding van het gewichtspercentage is hierbij facultatief.  In het geval van voeders voor niet-voedselproducerende dieren, met uitzondering van pelsdieren, mag de vermelding van de specifieke benaming van het voedermiddel worden vervangen door de benaming van de categorie waartoe de voedermiddelen behoren;
• onder de rubriek 'Analytische waarborgen” tenslotte moeten de gewaarborgde totale gehalten worden weergegeven zoals voorzien in Hoofdstuk II van bijlage VI (voor voedselproducerende dieren) of van bijlage VII (voor niet-voedselproducerende dieren).  

5. Aanvullende verplichte etiketteringsvoorschriften voor voeders voor gezelschapsdieren (artikel 19) 

Op het etiket van voeders voor gezelschapsdieren wordt een gratis telefoonnummer of een ander passend communicatiemiddel vermeld, zodat de afnemer naast de verplichte gegevens aanvullende informatie kan ontvangen over de in het voeder voor gezelschapsdieren verwerkte toevoegingsmiddelen en de verwerkte voedermiddelen waarvan enkel de categorie wordt vermeld.

6. Aanvullende verplichte etiketteringsvoorschriften voor diervoeders met een bijzonder voedingsdoel (artikel 18) 

Voor diervoeders met een bijzonder voedingsdoel, anders genaamd “dieetvoeders” gelden een aantal bijkomende verplichte etiketteringsgegevens zoals opgenomen in artikel 18.  Meer details hierover in de rubriek dieetvoeders (.HTML).

7. Derogaties op de verplichte vermeldingen (artikel 21) 

In artikel 21 zijn een aantal uitzonderingen voorzien op de algemene etiketteringsvoorschriften zoals hierboven vermeld.

8. Bijkomende specifieke verplichte vermeldingen overeenkomstig aanverwante wetgevingen 

Dierenvoeders die genetisch gemodificeerde organismen (HTML) bevatten of daarmee geproduceerd zijn, moeten geëtiketteerd worden overeenkomstig artikel 25 van verordening (EG) nr. 1829/2003 (.PDF) inzake genetisch gemodificeerde levensmiddelen en dierenvoeders en artikel 4 van verordening (EG) nr. 1830/2003 (.PDF) betreffende de traceerbaarheid en etikettering van genetisch gemodificeerde organismen en de traceerbaarheid van met genetisch gemodificeerde organismen geproduceerde levensmiddelen en diervoeders en tot wijziging van Richtlijn 2001/18/EG.

Een toepassingsgids met betrekking tot de GGO-regelgeving (.PDF), geschreven in samenwerking met BEMEFA (Beroepsvereniging van de mengvoederfabrikanten), FEDIS (Belgische Federatie van de Distributie-ondernemingen), FEVIA (Federatie Voedingsindustrie) en de bevoegde Belgische overheidsinstanties, behandelt op praktische wijze de verschillende maatregelen die moeten worden genomen door de operatoren om aan de wetgeving te voldoen.

Voor dierenvoeders die dierlijke bijproducten zoals vismeel, dicalcium- of tricalciumfosfaat van dierlijke oorsprong, bloedmeel of bloedproducten bevatten, moet op het etiket de aanwezigheid van deze verwerkte dierlijke bijproducten worden vermeld overeenkomstig artikel 7 (verwijzend naar bijlage IV, rubriek II) van verordening (EG) nr. 999/2001 (.PDF) houdende vaststelling van voorschriften inzake preventie, bestrijding en uitroeiing van bepaalde overdraagbare spongiforme encefalopathieën.

9. Facultatieve vermeldingen - Claims 

Artikel 22 stelt dat de etikettering in aanvulling op de verplichte etiketteringsvoorschriften ook facultatieve etiketteringsgegevens mag omvatten, mits voldaan is aan de algemene beginselen van de verordening.

Artikel 13 van VO 767/2009 bepaalt dat de etikettering en de aanbiedingsvorm van voedermiddelen en mengvoeders de aandacht kunnen vestigen op de aanwezigheid of het ontbreken van een stof in het diervoeder, op een specifiek voedingskenmerk of -procedé of op een specifieke daarmee samenhangende functie (claim).

Eventuele claims voor diervoeders moeten objectief, verifieerbaar en begrijpelijk (niet misleidend) zijn voor de afnemer van het diervoeder.  Elke claim moet voldoende onderbouwd zijn door de nodige wetenschappelijke bewijsvoering of eigen onderzoek.  Deze onderbouwing moet beschikbaar zijn op het ogenblik dat het diervoeder in de handel wordt gebracht en worden voorgelegd aan de bevoegde overheid op diens verzoek.

Onder deze algemene voorwaarden zijn claims betreffende de optimalisering van de voeding (voedingsonevenwichtigheden) en de ondersteuning of bescherming van de fysiologische toestand toegestaan.

De etikettering en de aanbiedingsvorm mogen evenwel op geen enkele manier de indruk wekken dat het diervoeder een ziekte voorkomt, behandelt of geneest. Claims betreffende voedingsonevenwichtigheden mogen dus ook niet geassocieerd worden met ziektesymptomen.
Er mag ook niet geclaimd worden dat het diervoeder een bijzonder voedingsdoel heeft, als bepaald in de in artikel 9 bedoelde lijst van bestemmingen, tenzij het aan de daarin vermelde vereisten voldoet.

Op de website bevindt zich een link naar een indicatieve lijst van gezondheidsbeweringen (.PDF) (voorbeeldlijst) die niet beschouwd worden als een beschrijving van eigenschappen inzake het voorkomen, het behandelen of het genezen van een ziekte.  Deze gezondheidsbeweringen mogen op het etiket of in de aanbiedingsvorm van een diervoeder voorkomen voor zover niet alle soortgelijke voeders die eigenschap hebben en op voorwaarde dat de claims volgens objectieve of meetbare gegevens kunnen worden aangetoond.  Deze lijst kan in de toekomst worden aangepast aan de evolutie in de Europese wetgeving.

10. Gemedicineerde voeders 

Bovenop de algemene en specifieke verplichte etiketteringsvoorschriften voor mengvoeders (zie hierboven), zijn er voor gemedicineerde voeders een aantal bijkomende specifieke vermeldingen die verplicht zijn.  Meer details hierover in de rubriek gemedicineerde voeders (HTML).

11. Meer informatie - Voorbeeldetiket 

U vindt hier een voorbeeldetiket (.PDF) en een alternatief etiket (.PDF) die als leidraad kunnen dienen. Bij het eerste etiket zijn de totaal gewaarborgde gehalten aan vitamines tot de vervaldatum vermeld bij de ‘Analytische bestanddelen’. Bij het tweede etiket zijn de toegevoegde gehalten aan vitamines vermeld in de rubriek ‘Toevoegingsmiddelen’.

12. Vermelding van technologische toevoegingsmiddelen voor de stabilisatie van voormengsels op het etiket van mengvoeders 

Een technologisch toevoegingsmiddel dat enkel een technologische functie uitoefent in een voormengsel (conservering, bescherming tegen oxidatie, stabilisatie, presentatie in een niet geklonterde vorm, verdikt of gegeleerd) kan zijn functie als technologisch toevoegingsmiddel verliezen door zijn verdunning in een mengvoeder. Naar analogie met de etiketteringsvoorschriften voor technische hulpstoffen moet dit technologisch toevoegingsmiddel niet noodzakelijk op het etiket van het mengvoeder worden vermeld.
Pragmatische interpretatie (.PDF)