De voorbije jaren heeft de FOD Volksgezondheid belangrijke onderzoeksprojecten rond de aanwezigheid van Campylobacter in vleeskippen gefinancierd. De onderzoekers zochten naar factoren die de besmetting beïnvloeden in het slachthuis, de uitsnijderij, de bedrijven die gevogeltevleesbereidingen produceren en ook bij de consument zelf. Op 28 januari 2016 werden deze projecten aan de wetenschappelijke wereld en aan de sector voorgesteld. Hieronder leest u de belangrijkste conclusies.
Besmetting vanop boerderij tot in slachthuis en uitsnijderij
Darmen van vleeskippen zijn vaak al vanaf de boerderij met grote aantallen Campylobacter besmet. De dieren zelf zijn niet ziek, maar hun mest kan wel hun veren en karkassen besmetten. Deze besmetting blijft bestaan in het slachthuis, hoewel ze wat afneemt door het wassen en koelen van de karkassen. Bij het versnijden van de kippenkarkassen, wordt de bacterie ook overgedragen naar het vlees, zoals de billen, borsten, enz. Er komt minder op de filets terecht omdat deze geen huid bevatten.
Kruiscontaminatie in het slachthuis en de uitsnijderij
Vleeskippen die op de boerderij niet besmet zijn, kunnen nog besmet worden in het slachthuis of de uitsnijderij. Deze overdracht of kruiscontaminatie daalt in de tijd maar trager in uitsnijderijen dan in slachthuizen.
Grote diversiteit in Campylobacter stammen
De onderzoekers vonden verschillende Campylobacter stammen in slachthuizen en uitsnijderijen, en dit zowel binnen eenzelfde lot als tussen de verschillende loten kippenkarkassen. De diversiteit van de stammen stijgt naar het einde van de slachtlijn toe. Na evisceratie en koelen doken zelfs nog nieuwe stammen op. Dit kan verschillende oorzaken hebben:
- kruiscontaminatie vanuit vorige loten
- betere overlevingskansen van sommige stammen
- grotere diversiteit in stammen bij de dieren zelf dan oorspronkelijk gedetecteerd
Tot slot sluiten de onderzoekers niet uit dat Campylobacter in uitsnijderijen zelfs kan worden overgedragen naar loten die de dag erop worden versneden.
Factoren die de besmetting terugdringen
- Als de aangevoerde kippen niet of weinig besmet zijn, ligt de besmettingsgraad van de karkassen en het gevogeltevlees ook lager (op voorwaarde dat de goede hygiënepraktijken worden gerespecteerd)
- Langere transporttijd van de boerderij naar het slachthuis en langere wachttijd voor het slachtproces resulteert in karkassen met een lagere besmettingsgraad
- Schuiven zijn beter dan containers als ontladingssysteem
- Gasverdoving geeft lagere Campylobacter gehaltes dan elektrische verdoving
- Hoe hoger de broeitemperatuur, hoe minder bacteriën
- De machines en het materiaal goed instellen en gebruiken zodat de cloaca’s en darmpakketten minder scheuren, resulteert in minder besmette karkassen
Gevogeltevlees belangrijke oorzaak van darminfecties, maar niet de enige
Tot slot hebben de onderzoekers ook de Campylobacter stammen van zieke Brusselaars vergeleken met de stammen in besmet gevogeltevlees. Ze schatten dat 28,7 % van de ziektegevallen te wijten waren aan het eten van besmet gevogeltevlees.
Belangrijk is dat niet alle Campylobacter stammen uit gevogeltevlees ook bij de zieken werden gevonden, en omgekeerd. Dat betekent dat de mens nog op andere manieren wordt besmet. De voornaamste bronnen zijn vervuild water, rauwe melk, contact met dieren waaronder runderen, en contact met een besmette omgeving.
Nieuw onderzoek om Campylobacter terug te dringen
De FOD Volksgezondheid financiert bijkomende onderzoeksprojecten over methoden om de besmetting met Campylobacter op pluimveehouderijniveau te verminderen.
Meer weten
- Presentaties workshop 28 januari 2016
- Publicatielijst onderzoeksprojecten CAMPYTRACE, CAMPYVAR en andere onderzoeksprojecten (mede)gefinancierd door de FOD
Publicatielijst onderzoeksprojecten CAMPYTRACE, CAMPYVAR en andere onderzoeksprojecten (mede)gefinancierd door de FOD
- Baré J, Uyttendaele M, Habib I, Depraetere O, Houf K and De Zutter L (2013). Variation in Campylobacter distribution on different sites of broiler carcasses. FOOD CONTROL. 32(1). p.279-282
- Duarte A, Botteldoorn N, Coucke W, Denayer S, Dierick K and Uyttendaele M (2015). Effect of exposure to stress conditions on propidium monoazide (PMA)-qPCR based Campylobacter enumeration in broiler carcass rinses. Food Microbiology 48 182-190.
- Duarte A, Seliwiorstow T, Miller W G, De Zutter L, Uyttendaele M, Dierick K and Botteldoorn N (2016). Discriminative power of Campylobacter phenotypic and genotypic typing methods. J. Microbiol. Methods 125 33-39.
- Habib I, Sampers I, Uyttendaele M, Berkvens D and De Zutter L (2008). Baseline Data from a Belgium-Wide Survey of Campylobacter Species Contamination in Chicken Meat Preparations and Considerations for a Reliable Monitoring Program. APPLIED AND ENVIRONMENTAL MICROBIOLOGY, p. 5483–5489 Vol. 74, No. 17, p. 5483–5489
- Habib I, Sampers I, Uyttendaele M, Berkvens D, De Zutter L (2008). Performance characteristics and estimation of measurement uncertainty of three plating procedures for Campylobacter enumeration in chicken meat. Food Microbiology 25, 65-74.
- Habib I, Sampers I, Uyttendaele M, Berkvens D, De Zutter L (2008). A Bayesian modelling framework to estimate Campylobacter prevalence and culture methods sensitivity: application to a chicken meat survey in Belgium. Journal of Applied Microbiology 105 (6), 2002-2008(7).
- Jasson, V., Sampers, I., Botteldoorn, N., López-Gálvez, F., Baert, L., Denayer, S., Rajkovic, A., Habib, I., De Zutter, L., Debevere, J., Uyttendaele, M. (2009). Characterization of Escherichia coli from raw poultry in Belgium and impact on the detection of Campylobacter jejuni using Bolton broth. International Journal of Food Microbiology 135, 248-253.
- Sampers I, Berkvens D, Ciocci M C, Jacxsens L, Dumoulin A, Uyttendaele M (2012). Survey of Belgian consumption patterns and consumer behaviour of poultry meat to provide insight in risk factors for campylobacteriosis.
- Sampers I, Jacxsens L, Luning PA, Marcelis WJ, Dumoulin A, Uyttendaele M (2010). Performance of food safety management systems in poultry meat preparation processing plants in relation to Campylobacter spp. contamination. J Food Prot.;73(8) :1447-57.
- Sampers I, Habib I, De Zutter L, Dumoulin A, Uyttendaele M. (2009). Survival of Campylobacter spp. in poultry meat preparations subjected to freezing, refrigeration, minor salt concentration, and heat treatment. Int J Food Microbiol. 28; 137(2-3):147-53. doi:10.1016/j.ijfoodmicro.2009.11.013. Epub 2009 Dec 3.
- Sampers I, Habib I, Berkvens D, Dumoulin A, Zutter LD, Uyttendaele M. (2008). Processing practices contributing to Campylobacter contamination in Belgian chicken meat preparations. Int J Food Microbiol. 10;128(2):297-303. doi: 10.1016/j.ijfoodmicro.2008.08.024. Epub 2008 Sep 18.
- Seliwiorstow T, Baré J, Van Damme I, Gisbert Algaba I, Uyttendaele M, De Zutter L; Transfer of Campylobacter from a positive batch to broiler carcasses of a subsequently slaughtered negative batch: A quantitative approach. Journal of Food Protection (accepted for publication).
- Seliwiorstow T, Uyttendaele M, De Zutter L, Nauta M, Application of TRiMiCri for the evaluation of risk based microbiological criteria for Campylobacter on broiler meat, Microbial Risk Analysis (2016). doi: 10.1016/j.mran.2016.05.001 (in press, corrected proofs on-line available).
- Seliwiorstow T, Bare J, Berkvens D, Van Damme I, Uyttendaele M and De Zutter L (2016). Identification of risk factors for Campylobacter contamination levels on broiler carcasses during the slaughter process. Int. J. Food Microbiol. 226 26-32.
- Seliwiorstow T, Bare J, Van Damme I, Uyttendaele M and De Zutter L (2015). Campylobacter carcass contamination throughout the slaughter process of Campylobacter-positive broiler batches. Int. J. Food Microbiol. 194 25-31.
- Seliwiorstow T, Duarte A, Bare J, Botteldoorn N, Dierick K, Uyttendaele M and De Zutter L (2015). Comparison of sample types and analytical methods for the detection of highly Campylobacter-colonized broiler flocks at different stages in the poultry meat production chain. Foodborne. Pathog. Dis. 12 (5) 399-405.
- Seliwiorstow T, Bare J, Verhaegen B, Uyttendaele M and De Zutter L (2014). Evaluation of a new chromogenic medium for direct enumeration of Campylobacter in poultry meat samples. Poultry Science 77 (12) 2111-2114.