De top van de Internationale Walviscommissie (IWC) in Portoroz (Slovenië) werd vandaag afgesloten met een positieve eindbalans. Het voorstel van de creatie van een nieuw heiligdom voor walvissen heeft opnieuw geen meerderheid gehaald, maar er komen wel strengere voorwaarden voor de ‘special permits’ voor wetenschappelijke walvisvangst. Ook voor de sterk bedreigde vaquita-dolfijn wordt dringende actie ondernomen; hij is bijna uitgestorven door de illegale handel in de blaas van de Mexicaanse totoaba-vis die bekendstaat als “cocaïne van de zee”. Om ten slotte het probleem van de bijvangst aan te pakken, werd het Global Bycatch Initiative opgericht.

De afgevaardigden van de 88 landen van de Internationale Walviscommissie hebben een week lang verschillende voorstellen besproken om de walvissen te beschermen en de walvisjacht te beheren. Van de ongeveer 85 walvissoorten blijven de meeste namelijk ernstig bedreigd, ook al heeft het verbod op commerciële walvisjacht (sinds 1986) een positieve invloed gehad op sommige soorten. Bijvangst, geluidsoverlast, aanvaringen met schepen en mariene vervuiling vormen nieuwe bedreigingen.

Over de volgende beschermingsmaatregelen bereikten de onderhandelaars een akkoord:

  • Mexico moet dringende maatregelen nemen om de vaquita-dolfijn te beschermen. Deze kleinste dolfijn ter wereld en meest bedreigde zeezoogdier telt nog slechts 56 exemplaren in de Golf van Californië. Hij raakt immers vaak verstrikt in de illegale visnetten die uitgezet worden om de totoaba-vis te vangen, waarvan de blaas zeer gegeerd is voor traditionele Chinese medicijnen.
  • Het verbod op commerciële walvisvangst (sinds 1986) wordt automatisch verlengd. Voor de wetenschappelijke walvisvangst komen voortaan striktere voorwaarden om ‘special permits’ uit te vaardigen en nieuwe wetenschappelijke programma’s goed te keuren. Landen als Japan mogen dus niet meer op eigen houtje vergunningen uitgeven, maar moeten die eerst voorleggen aan het Wetenschappelijk Comité en de Walviscommissie. Ondanks een veroordeling voor het Internationaal Gerechtshof heeft Japan eind 2015 met deze ‘special permits’ immers nog 300 dwergvinvissen gevangen onder het mom van wetenschappelijk onderzoek.
  • In walvissen wordt steeds meer kwik aangetroffen; een slechte zaak voor de dieren en voor de mensen die walvisvlees eten. Er zal dan ook meer monitoring en onderzoek worden gevoerd en daarnaast zal er worden samengewerkt met het Verdrag van Minamata over kwik.
  • Er wordt erkend dat walvissen een sleutelrol spelen in de bescherming van de mariene ecosystemen: door hun gevoeligheid voor stress vormen ze een graadmeter voor de gezondheid van onze oceanen. Wetenschappelijk onderzoek is essentieel om de oceanen en haar bewoners te begrijpen en de mariene ecosystemen te beschermen.
  • Het Global Bycatch Initiative werd opgericht om het probleem van de bijvangst te voorkomen en aan te pakken. Het zal hierover expertise bieden aan regeringen, internationale akkoorden, lokale overheden en vissers. Elk jaar sterven meer dan 300.000 dolfijnen en walvissen door verstrikt te geraken in visnetten.
  • Andere bedreigingen veroorzaakt door menselijke activiteiten op zee, zoals geluidsoverlast, vervuiling en aanvaringen met schepen, werden verder onderzocht en geïdentificeerd. Geluidsoverlast van scheepsmotoren en aanvaringen kunnen bijvoorbeeld relatief makkelijk worden verminderd door minder snel te varen.

De creatie van een heiligdom voor walvissen in de Zuid-Atlantische oceaan, een voorstel van onder andere Brazilië dat al lang op de tafel ligt, heeft opnieuw geen meerderheid behaald. België zal het voorstel blijven steunen in de aanloop naar de volgende top in 2018, in gastland Brazilië, en heeft goede hoop dat het dan eindelijk zal worden goedgekeurd.

Als kersvers lid van het IWC-SORP (het Southern Ocean Research Partnership) zal ons land mee een belangrijke rol kunnen spelen in het onderzoek naar walvissen zonder ze te doden. Er bestaan reeds verschillende Belgische programma’s van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en universitaire onderzoekers rond walvisachtigen, zowel in de Noordzee als in en rond Antarctica.Bovendien heeft België sinds september 2016 zijn eigen netwerk - het Belgian Ceteceans Network – dat de kennis van wetenschappers, middenveldorganisaties, ngo’s, bedrijven en beleidsmensen samenbrengt. Het doel is om de beleidsbeslissingen die België op nationaal en internationaal moet nemen beter voor te bereiden.

Ten slotte speelt België ook een voortrekkersrol in de IWC als voorzitter van een werkgroep rond het versterken van de financiering van het IWC via het Voluntary Conservation Fund.

Meer informatie over walvissen: