Update 05/06/18: wetenschappers van het KBIN – OD Natuur hebben ons laten weten dat deze informatie ondertussen weerlegd is. Het ging om een foute identificatie van het geobserveerde dier. Tot op vandaag werd er dus nog geen kleinste potvis waargenomen in België.

Bijzondere waarneming vorige zondag op zee: vermoedelijk werd een zeer zeldzaam zeezoogdier, de kleinste potvis, gezien voor de kust van Oostende!

Op zondag 22 januari 2017 organiseerde de vzw North Sea Pelagics vanuit Oostende een tocht op zee voor het observeren van zeezoogdieren en zeevogels. De weersomstandigheden waren ideaal: windstil en zonnig, en er werden dan ook heel wat bruinvissen (ongeveer 90!) geobserveerd. Bruinvissen zijn onze meest algemeen voorkomende walvisachtige. Rond 14:30u werd ter hoogte van de Kwintebank een walvisachtige waargenomen waarvan onmiddellijk twijfel rees of het hier wel om een bruinvis ging. Het dier leek een stuk groter en de vorm van het dier en het gedrag waren anders. Na de trip werden de foto’s grondig onderzocht en er werden ook een aantal buitenlandse specialisten geraadpleegd.

De conclusies waren eenduidig: alle kenmerken, inclusief de relatieve grootte van de rugvin tegenover de afstand tot de kop, duiden er op dat dit geen bruinvis is, maar een “kleinste potvis” (Kogia sima). De kleinste potvis wordt 2,7 m lang, en is daarmee groter dan een bruinvis. Op zee wordt deze soort gemakkelijk met bruinvissen verward. De soort, wereldwijd voorkomend in warmer water, wordt slechts heel sporadisch in Europa waargenomen: Frankrijk (1986, 1991, & 1999), Spanje (1987), Italië (1988 & 2002). Er was een eerste stranding voor het Verenigd Koninkrijk in 2011. Het nog levende dier kon toen teruggezet worden in zee, en de identificatie kon achteraf gebeuren aan de hand van foto’s. De waarneming van 22 januari 2017 zou meteen ook de eerste zijn voor Belgische wateren!

De dwergpotvis (Kogia breviceps), een nauwe verwant van de kleinste potvis, lijkt wat algemener te worden in Noord-Europa, met een stijging van het aantal strandingen in het Verenigd Koninkrijk. Beide soorten Kogia zijn moeilijk uit elkaar te houden op zee: de dwergpotvis heeft een veel kleinere en teruggekromde dorsale vin.

Met dank aan Jeremy Demey (Natuurpunt), Jan Haelters (KBIN), Gorka Ocio (Verballenas), Peter Evans (Sea Watch Foundation), Robin Baird (specialist Kogia), Thomas Jefferson (hoofdauteur van het boek ‘Marine mammals of the world’).

Sigrid Maebe - https://www.naturalsciences.be/nl/news/item/6639