30% van de oceanen beschermen tegen 2030

Op 26 en 27 januari vond de Ocean Climate Ambition Summit plaats, die het belang van een gezonde oceaan benadrukte binnen het verhaal van de klimaatverandering. België bekleedde een centrale rol als co-gastheer van dit digitale event. Bedoeling was om een follow-up te bieden aan de UN Ocean Climate Dialogues van december 2020 en om de Klimaatconferentie (COP26) die in november in Glasgow plaatsvindt, voor te bereiden.

Als minister van Noordzee bevestigde Vincent Van Quickenborne in zijn speech de voortrekkersrol van België in de Blue Leaders, de alliantie van landen die zich actief inzetten om op korte termijn een betekenisvol netwerk van mariene beschermde gebieden te creëren en 30% van de oceanen te beschermen tegen 2030. Later deze week vertrekt er vanuit België een officieel schrijven naar de VS-klimaatgezant John Kerry met de vraag of de Verenigde Staten zich aansluiten bij de Blue Leaders.

Klimaatverandering en oceanen

De klimaatverandering vormt één van de grootste uitdagingen van de 21e eeuw. De temperatuur in onze oceanen is warmer dan ooit sinds het begin van de metingen en zuurder dan ooit in de afgelopen 14 miljoen jaar. Bovendien verliezen de oceanen zuurstof, essentieel voor bijna al het mariene leven. Deze veranderingen hebben nu al gevolgen voor verschillende elementen van de mariene voedselketen, van het allerkleinste plankton tot de grootste walvissen. Vincent Van Quickenborne benadrukte in zijn speech dat we nu meer dan ooit en allemaal samen moeten beseffen dat we onze zeeën en oceanen nodig hebben.
De oceanen hebben meer dan 90% van de overtollige warmte en een kwart van de door de mens veroorzaakte CO2-uitstoot geabsorbeerd en zo bijgedragen tot de bescherming van de planeet tegen de ergste verwoestingen van de klimaatverandering. Maar dit heeft een prijs gekost die we nu pas beginnen te begrijpen.

Mariene beschermde gebieden

Veel wetenschappers zijn tot de conclusie gekomen dat het allerbelangrijkste wat we voor de oceanen kunnen doen, naast het terugdringen van de CO2-uitstoot, is deze te beschermen tegen de nadelige gevolgen. Belangrijke stressfactoren daarbij zijn onder andere overbevissing, offshore oliewinning, geluidsoverlast, vernietiging van habitats.
We kunnen dit doen door mariene beschermde gebieden (Marine Protected Areas, of kortweg MPA's) te creëren: "parken" in de oceaan waar grootschalige industriële activiteiten verboden zijn. Net zoals een gezond persoon beter bestand is tegen verwondingen dan een ziek persoon, zal een gezonde, veerkrachtige oceaan beter bestand zijn tegen klimaatgerelateerde veranderingen.

Blue Leaders

België erkent de uitdagingen waarmee onze oceanen en mariene ecosystemen vandaag worden geconfronteerd. Ons land heeft het initiatief genomen om een groep ministers en staatshoofden bijeen te roepen die bekend staan als de Blue Leaders. Hiertoe behoren onder andere Spanje, Monaco, Costa Rica, Chili, Canada en Frankrijk, en een aantal nieuwe leden: Nigeria, Finland, Denemarken en Zweden.
Deze alliantie van intussen meer dan 20 staten pleit voor een sterke en nieuwe internationale doelstelling om tegen 2030 30% van de oceanen te kunnen beschermen (‘30by30’).

Nieuw internationaal verdrag

Op dit moment ontbreekt het aan een wettelijk kader om MPA's te creëren. Om MPA’s op hoge zee te kunnen realiseren moet een nieuw akkoord voor Biodiversiteit Buiten Nationale Jurisdictie (BBNJ-akkoord) worden gesloten. Om 30% van de oceanen ook daadwerkelijk te kunnen beschermen tegen 2030 moet deze doelstelling bijkomend worden opgenomen in de nieuwe strategie van het Biodiversiteitsverdrag voor 2021-2030.
België zal zich de komende maanden dan ook actief inzetten op het uitbreiden van de alliantie met nieuwe leden. Ons land is goed geplaatst om hier een voortrekkersrol in op te nemen. In onze eigen nationale wateren hebben we deze doelstelling al bereikt: niet minder dan 37% van de Noordzee is aangeduid als marien beschermd gebied.

Jaar van de Oceaan

De verwezenlijking van deze ambitieuze doelstellingen (30x30 en een BBNJ-akkoord) zal de klimaatbestendigheid van de oceaan aanzienlijk vergroten. Het zal ook de voedselzekerheid verbeteren voor de miljarden mensen die ervan afhankelijk zijn. Tevens biedt het een veilig toevluchtsoord voor bedreigde oceaanorganismen zoals walvissen, zeevogels, haaien en schildpadden. Bovendien worden de economische voordelen van de bescherming van 30% van de oceanen geschat op honderden miljarden dollars.
Op deze Ocean-Climate Ambition Summit wisselden de Blue Leaders en andere landen van gedachten over wat er absoluut moet worden opgenomen in het nieuwe verdrag. Het is van vitaal belang om dit momentum vast te houden en nu een duidelijke richting aan te geven voor de VN-Conferentie over biodiversiteit later dit jaar in Kunming in China, waar de strategie zal worden uitgetekend. Die strategie zal dan ook worden besproken op de COP26 in Glasgow.

Vice-eersteminister en minister van Noordzee, Vincent Van Quickenborne: “Eén van de eerste dingen die ik deed als minister Noordzee was de rol van België als Blue Leader herbevestigen en onze partners ervan verzekeren dat het engagement van België sterker is dan ooit. Later deze week zal ik VS-klimaatgezant John Kerry officieel de vraag stellen of de Verenigde Staten zich aansluiten bij de Blue Leaders. We moeten nu samen in actie komen om onze waardevolle oceanen en hun ecosystemen te behouden voor onze kinderen en de kinderen van onze kinderen. Om ons doel te bereiken is een sterk nieuw internationaal verdrag nodig. Dat verdrag zal samen met de 30x30-doelstelling een grote stap voorwaarts betekenen voor de bescherming van onze oceanen en de mensen die ervan afhankelijk zijn. En dit jaar hebben we de kans om die stappen te zetten.”