Er bestaan twee soorten vervaldata op de verpakkingen van voedingsmiddelen: de minimale houdbaarheidsdatum (THT) en de uiterste gebruiksdatum (TGT). Voor een aantal consumenten zorgen deze data voor verwarring en veel voedingsmiddelen die nog perfect geconsumeerd kunnen worden, worden weggegooid. Dit leidt tot grote voedselverspilling. Volgens een Europese studie van 2015 gaat het om 15 tot 33 % voedselverspilling, goed voor jaarlijks 88 miljoen ton, of 173 kilo per persoon per jaar[1] in de Europese Unie! Gevolg hiervan: financieel verlies voor de consument en het heeft ook een aanzienlijke impact op het milieu.
Geconfronteerd met dit probleem heeft de Europese Commissie beslist om hier iets aan te doen.

THT en TGT, hoe beide van elkaar onderscheiden?

De THT of minimale houdbaarheidsdatum wil vooral de kwaliteit van het voedingsmiddel waarborgen. Wanneer de datum overschreden is, kan het voedingsmiddel een deel van zijn textuur, kleur of smaak verliezen. Maar doorgaans kan het nog veilig geconsumeerd worden op voorwaarde dat het in goede omstandigheden, eventueel voorgeschreven op het etiket, werd bewaard. Alvorens het voedingsmiddel te consumeren of het na de THT te gebruiken, is een controle evenwel aanbevolen: door te kijken, ruiken of te proeven om een eventueel gebrek, bijvoorbeeld een muffe geur of een ranzige smaak, op te sporen.

De THT wordt vermeld op producten die gemiddeld of lang houdbaar zijn, zoals rijst, pasta, koffie, chocolade of koeken, met de woorden „Ten minste houdbaar tot …”

De TGT of uiterste gebruiksdatum wil daarentegen de volksgezondheid beschermen. Wanneer deze datum overschreden is, mag het product niet meer geconsumeerd worden.  De TGT wordt op de etiketten vermeld met de woorden " Te gebruiken tot ...". 

 

Zowel voor THT als TGT geldt de datum alleen voor ongeopende of onbeschadigde verpakkingen. In het andere geval wordt het voedingsmiddel snel bederfelijk en geldt de vermelde houdbaarheidsdatum niet meer.

Bv.: UHT-melk kan maanden op kamertemperatuur worden bewaard als de verpakking gesloten is, maar eenmaal geopend moet het in de ijskast worden bewaard en snel geconsumeerd worden[1].

De TGT wordt vermeld op in microbiologisch opzicht zeer bederfelijke voedingsmiddelen die daardoor na een korte periode (dit kan al na enkele dagen) een onmiddellijk gevaar kunnen zijn voor de gezondheid. Voorbeelden zijn voorverpakte, verse voedingsmiddelen zoals vlees, vis, salades, bereide gerechten, enz. waarvoor de koudeketen moet worden gerespecteerd.

Tot slot moeten bevroren vlees, diepgevroren vleesbereidingen en diepgevroren onverwerkte visserijproducten de datum van invriezing of de datum van eerste invriezing dragen (wanneer het product meer dan een keer ingevroren is).

 

Pistes voor toekomstige ontwikkelingen

De Europese Commissie, België en de andere landen van de Europese Unie zijn zich er terdege van bewust dat een slecht begrip van de THT en TGT bijdraagt tot voedselverspilling. Daarom zullen er de komende maanden en jaren op Europees niveau acties worden ondernomen om alle betrokken actoren een beter begrip bij te brengen van de datering van voedingsmiddelen en van de verschillen tussen THT en TGT, om de datering op de etiketten te verbeteren en de van kracht zijnde regels te herzien.

Om er zeker van te zijn dat de maatregelen geen negatieve impact hebben op de voedselveiligheid, heeft de Europese Commissie de EFSA (Europese Autoriteit voor de Veiligheid van de Voedselketen) opgedragen om haar een wetenschappelijk advies te verstrekken over:
 

  • de factoren die, vanuit microbiologisch standpunt, bepaalde voedingsmiddelen sterk bederfelijk maken en die een onmiddellijk gevaar voor de menselijke gezondheid zijn;
  • de factoren die, vanuit microbiologisch standpunt en voor de voedingsmiddelen die op gecontroleerde temperaturen bewaard moeten worden, specifieke eigenschappen van deze voedingsmiddelen verloren doen gaan zonder dat dit een onmiddellijk gevaar vormt voor de menselijke gezondheid;
  • de manier waarop de operatoren met deze factoren rekening moeten houden om te beslissen of een minimale houdbaarheidsdatum of een uiterste gebruiksdatum relevant is en om de bewaartijd en de vereiste bewaaromstandigheden te bepalen.

Het eerste deel van het advies van de EFSA is beschikbaar via deze link.

In dit verband zouden ook intelligente materialen een rol kunnen spelen om verspilling van bepaalde voedingsmiddelen tegen te gaan. Het onderzoek is aan de gang: verschillende systemen worden bestudeerd zoals een etiket dat donkerder kleurt wanneer het voedingsmiddel niet meer voor consumptie geschikt is,  een digitaal display, kleurcodes, enz.

Andere nuttige links

Meer over voedselverspilling

Over voedselveiligheid

Over de herziening van de regels voor het markeren van data op de etiketten