De Codex Alimentarius Commissie (CAC) werd in 1961 opgericht door de voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van de Verenigde Naties (http://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/ ). Ze moest een antwoord bieden op de toenemende handel in voedingsmiddelen en de verscheidenheid aan normen en standaarden voor voedsel en voedselveiligheid, die door diverse organisaties werden ontwikkeld. De eerste bijeenkomst van de CAC vond plaats in 1963.

Om de gezondheid van de consument afdoende te beschermen en om de eerlijke handel in voedingsmiddelen te bevorderen, ontwikkelt de CAC internationale normen, standaarden en richtlijnen voor voedingsmiddelen en voedselveiligheid maar ook voor aanverwante domeinen zoals hygiëne en etikettering. Deze richtlijnen worden gepubliceerd in de Codex Alimentarius. Daarnaast promoot de CAC alle initiatieven rond voedselstandaardisering van internationale gouvernementele en niet-gouvernementele organisaties.

Momenteel telt de CAC 189 lidstaten en 226 observatoren.

Werking van de Codex Alimentarius Commissie (CAC)

De CAC vergadert in principe jaarlijks, afwisselend in Rome (hoofdzetel van de FAO) en Genève (hoofdzetel van de WHO). De vertegenwoordiging gebeurt op nationale basis. De delegaties worden geleid door speciaal aangeduide ambtenaren, en kunnen bestaan uit vertegenwoordigers van consumentenorganisaties, universitaire instellingen en de industrie.

226 gouvernementele en niet-gouvernementele organisaties hebben het statuut van observator, en mogen in elke fase van de ontwikkeling van normen, standaards en richtlijnen hun standpunten ar voor brengen. De eindbeslissing komt wel aan de lidstaten toe.

De CAC adviseert de FAO en de WHO over de uitvoering van hun gemeenschappelijk programma rond voedingsnormen, dat tot doel heeft om:

  • De gezondheid van de consument te beschermen en eerlijke praktijken in de handel in voedingsmiddelen te verzekeren;
  • De coördinatie van alle normerend werk van internationale gouvernementele en niet-gouvernementele organisaties te bevorderen;
  • Prioriteiten op het vlak van normering te bepalen, initiatieven op te starten en voorbereidend werk uit te voeren, via de bevoegde organisaties en met hun steun;
  • De normen op punt stellen en in de Codex Alimentarius te publiceren;
  • Bestaande normen aan te passen in functie van nieuwe wetenschappelijke kennis.

De juridische grondslag en de procedures van de CAC zijn beschreven in de zogenaamde procedurele handleiding.

 

Inhoud van de Codex

De Codex Alimentarius is kortweg een verzameling van normen, gebruiksvoorschriften, richtlijnen en andere aanbevelingen over voedsel en voedselveiligheid. Enerzijds zijn er algemene teksten, bijvoorbeeld standaarden voor de hygiëne van voedsel, en anderzijds zijn er specifieke normen, bijvoorbeeld voor vlees- of visproducten of voor dieetvoeding.

De normen in de Codex slaan meestal op de eigenschappen van een product, zoals het vetgehalte. Het kan gaan om alle eigenschappen die door de overheid worden gereglementeerd, of slechts enkele (bijvoorbeeld de aanwezigheid van additieven of contaminanten).

De gebruiksvoorschriften van de Codex bepalen de goede praktijken op het vlak van de productie, de transformatie, de fabricatie, het transport en de stockage van levensmiddelen of voedselgroepen, die essentieel zijn voor de veiligheid en de eetbaarheid (hygiëne) ervan.

De normen uit de Codex Alimentarius zijn niet bindend, maar worden vaak als basis voor nieuwe wetgeving rond voeding en voedselveiligheid gebruikt.

 

Belang van de Codex op Belgisch, Europees en wereldvlak

Alle belangrijke vraagstukken die met de bescherming van de consument en de eerlijke handel in voedingsmiddelen te maken hebben, worden voor onderzoek en advies aan de CAC voorgelegd. Dat maakt van deze organisatie een internationale referentie.

Dit blijkt onder meer uit het feit dat de “overeenkomst inzake sanitaire en fytosanitaire maatregelen (SPS)” van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), om de internationale handel te bevorderen en handelsgeschillen te beslechten, de normen van de Codex hanteert. Ze zijn hiermee opgenomen in het juridisch kader dat de internationale handel faciliteert, onder meer door zoveel mogelijk te harmoniseren. De normen zijn intussen al verschillende keren gebruikt in de oplossing van handelsgeschillen, en er zal meer en meer beroep op worden gedaan.

 

Nationaal contactpunt en comité

Elke lidstaat in de CAC moet een uniek nationaal contactpunt aanduiden. Voor ons land is dat de dienst Voedingsmiddelen van de FOD Volksgezondheid. Afhankelijk van de onderwerpen die worden behandeld, nemen de FOD Volksgezondheid, het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) en/of de FOD Economie deel aan de werkgroepen van de Codex.

De CAC raad de lidstaten ook aan om een nationaal Codex Alimentarius Comité op te richten dat alle belanghebbenden verenigt. De “adviesraad inzake voedingsbeleid en gebruik van andere consumptieproducten” van de FOD fungeert als nationaal secretariaat voor ons land (codex.be@health.fgov.be ).

 

Actuele discussies

De laatste jaren wordt de CAC vanuit bepaalde hoeken aangevallen voor haar normerend werk rond voedingssupplementen, diergeneesmiddelen en het doorstralen van voedingsmiddelen.

Wat voedingssupplementen met mineralen en vitaminen betreft, wil de CAC een wettelijk kader voor de verkoop creëren, dat rekening houdt met de principes van de voedselveiligheid en de volksgezondheid. De normen van de Codex zitten op dezelfde lijn als de Belgische en Europese wetgeving hieromtrent. In tegenstelling tot de geruchten die af en toe opduiken, worden voedingssupplementen dus niet verboden.

De Codex legt voor voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong ook maximale limieten vast voor residuen van hormonen en antibiotica die als diergeneesmiddel worden gebruikt. Dat betekent niet dat deze producten verplicht moeten worden gebruikt.

Hetzelfde geldt voor het doorstralen van voeding, ook dit is volgens de normen van de Codex niet verplicht. Er zijn enkel regels bepaald om ervoor te zorgen dat bestraalde voeding aan alle voorwaarden van de voedselveiligheid voldoet.