Wat is geïntegreerde zorg?

Geïntegreerde zorg is zorg waarbij de gezondheidsdiensten zo georganiseerd worden dat de patiënt zorgcontinuïteit ervaart in de gehele zorgverlening op het vlak van:

  • gezondheidspromotie
  • preventie
  • diagnose
  • behandeling
  • ziektemanagement
  • herstel
  • palliatieve dienstverlening

Deze aanpak reikt veel verder dan de gezondheidszorg, want hij heeft betrekking op zorgverleners, hulpverleners en de omgeving van de persoon. Belangrijk hierbij is dat de patiënten als partner betrokken worden in hun zorgproces en dat de zorg wordt afgestemd op de biopsychosociale noden die ze ervaren.

Wat is de context?

In België verklaart meer dan één op drie mensen (29,3% in 2018) van 15 jaar en ouder aan minstens één chronische aandoening te lijden en meer dan één op drie mensen van 65 jaar en ouder aan minstens twee ernstige chronische aandoeningen (Gezondheidsenquête 2018). Chronische ziekten zijn 'ziekten van lange duur, meestal met een langzame progressie' (definitie van de WHO). Het gaat niet alleen om hart- en vaatziekten of diabetes, maar ook om diverse mentale aandoeningen.

Chronische aandoeningen hebben een impact op het dagelijks functioneren van patiënten en bijgevolg op hun levenskwaliteit. Ze worden vaak gekenmerkt door multimorbiditeit (meerdere aandoeningen tegelijkertijd) en kunnen gepaard gaan met bijkomende fysieke, psychologische, sociale en spirituele kwetsbaarheden.

De meeste mensen met een chronische aandoening zijn in staat hun ziekte en de gevolgen ervan voor hun dagelijks leven zoals medicatie en afspraken maken, zelf te beheren. Anderen bevinden zich in complexe situaties die een complementaire coördinatie vereisen van alle medische, paramedische en persoonlijke zorg.

Vandaag de dag volstaat de ziektespecifieke aanpak niet meer, daarom is er een paradigmaverschuiving nodig om de zorg te concentreren, te coördineren en te baseren op de bevolking en haar behoeften. Naast de chronisch zieken moet het zorgstelsel (Kaiser Permanente) in staat zijn de meest geschikte en noodzakelijke zorg te verlenen aan elk individu, wat neerkomt op de gehele bevolking, en het beheer van de middelen mogelijk maken. Dit vormt een stimulans om mensen gezond te houden, aangezien de aanpak gebaseerd is op ‘evidence based practices’ die leiden tot effectievere en efficiëntere zorg.

 Het interfederaal plan geïntegreerde zorg: een realiteit die steeds concreter wordt

De manier waarop we zorg organiseren en aanbieden is in evolutie: objectieven zoals zorgintegratie, transversale samenwerking, zorgcontinuïteit, patiëntgericht worden nu over de hele wereld ruim gedragen. Deze nood aan een ambitieus interfederaal plan voor geïntegreerde zorg werd tijdens de coronacrisis nog eens bevestigd. Het is daarom absoluut noodzakelijk om de implementatie van geïntegreerde zorg in het hele land voort te zetten.

Het plan dat op 8 november 2023 van start ging steunt op acht concrete akkoorden waarin samenwerking centraal staat. Er komt een structurele interfederale samenwerking op het vlak van geïntegreerde zorg tussen de federale overheid en de deelstaten in samenwerking met de leidend ambtenaren van de verschillende openbare diensten.  

De federale overheid zal met elke deelstaat overeenkomsten sluiten om gezamenlijk overeengekomen programma's te organiseren en te financieren voor meer geïntegreerde zorg. In de volgende maanden werken we intensief aan een plan om het protocol uit te voeren.

 Hoe maakten we het interfederaal plan op?

In juni 2022 werd een opdracht van dertig maanden via openbare aanbesteding toegekend aan het consortium WeCare, bestaande uit de Katholieke Universiteit Leuven (KUL), de Université Libre de Bruxelles (ULB) en de adviesbureaus KPMG en WhoCares. De scope van hun opdracht is tweeledig:

  • de uitvoering van het Interfederaal Plan Geïntegreerde Zorg ondersteunen
  • ondersteuning op het terrein van de hogervermelde drie types van lokale projecten: geïntegreerde zorg voor chronische patiënten, alternatieve zorgvormen voor ouderen, netwerken geestelijke gezondheid

Voor deze opdracht werken het RIZIV en de FOD Volksgezondheid, de bevoegde minister en WeCare nauw samen.  WeCare heeft een eindrapport ingediend met een overzicht van het ontwikkelingsproces van het Interfederaal Plan Geïntegreerde Zorg. Dat leidde tot het protocolakkoord Geïntegreerde Zorg van 8 november 2023. Het eindrapport brengt het brede denkproces rond geïntegreerde zorg samen en identificeert de kwesties die geleid hebben tot een verenigd en coherent Belgisch standpunt.

 Verder bouwen op ervaringen van het werkveld

Voor de opmaak van het interfederaal plan gebruiken we de ervaringen van het werkveld. In een tweede fase, kunnen we in de lopende projecten en contexten snel ideeën uittesten. We denken aan drie grote, reeds bestaande projecten:

  • de 12 pilootprojecten voor geïntegreerde zorg voor chronisch zieken die werden opgezet voor:
    • het uittesten van de ontwikkeling en implementatie van geïntegreerde zorg voor chronische patiënten
    • een cultuurverandering waarbij professionele actoren en patiënten anders gaan samenwerken om te komen tot een efficiënter zorgaanbod afgestemd op de noden van de patiënt en met oog op de verbetering van de levenskwaliteit waarbij de patiënt centraal staat en de controle over het eigen zorgtraject zelf kan in handen nemen
  • de 19 ZP3 projecten voor ouderen, waarbij we de autonomie en zelfredzaamheid van zorgafhankelijke ouderen zo goed mogelijk ondersteunen via gerichte interventies
  • de 32 projecten in kader van de overeenkomst psychologische zorg in de eerstelijn tussen RIZIV en netwerken geestelijke gezondheid

Naast deze projectgroepen kijken we ook naar andere interessante contexten, projecten en ervaringen die bijdragen tot het uitvoeringsplan van de geïntegreerde zorg.

Meer informatie

Meer informatie over de pilootprojecten vind je op de websites van de projecten:
Boost
Chronilux
RESINAM
PACT
Chronicopôle
De brug
SIBE
empact
Zorgzaam Leuven
Verbonden in ZOHrg

Nuttige documenten

Resultaten van de KCE-studie: Naar (meer) geïntegreerde zorg in België
Gemeenschappelijk plan voor chronisch zieken
Gids voor pilootprojecten
Koninklijk Besluit tot vaststelling van de voorwaarden waaronder het Verzekeningscomité van het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering overeenkomsten kan sluiten voor de financiering van pilootprojecten voor geïntegreerde zorg (Gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 18 augustus 2017)

 

Contact information

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu
Directoraat-generaal Gezondheidszorg
Dienst Acute en Chronische Zorg
Galileelaan, 5/2
1210  Brussel
integratedcare@health.fgov.be