Belgisch nationaal actieplan "One Health" voor de bestrijding van antimicrobiële resistentie.

Download hier het actieplan en het operationeel plan

De antimicrobiële resistentie, ook wel AMR genoemd, is één van de grootste bedreigingen voor de huidige en toekomstige volksgezondheid. Al verscheidene jaren is België actief op het gebied van de bestrijding van AMR, zowel op het vlak van de menselijke gezondheid als in de veeteelt. Hierbij richt men zich op het verminderen en verbeteren van het gebruik van antimicrobiële stoffen (en antibiotica in het bijzonder) om zo de ontwikkeling en verspreiding van resistente microben te voorkomen. De cijfers betreffende zowel het gebruik van antimicrobiële stoffen als de resistentie ertegen tonen echter aan dat er nood is aan meer leadership en ambitie om het tij te doen keren. 

Bovendien leren de feiten ons dat er overdracht van bacteriën bestaat tussen mensen, dieren en het leefmilieu en dat er een intersectorale en multidisciplinaire aanpak nodig is. Dit nationale actieplan baseert zich op een gemeenschappelijke aanpak “One World, One Health”, waarbij eenieder verantwoordelijk is voor een deel van het probleem en samenwerkt om zo de meest aangepaste zorgen te verstrekken aan mens en dier, veilig voedsel te voorzien en een gezond leefmilieu voor alle burgers te bewerkstelligen.

De ontwikkeling van dit plan wordt gecoördineerd door de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, in nauwe samenwerking met Sciensano, het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG), het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV), het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV), BAPCOC (Belgische Commissie voor de Coördinatie van het Antibioticabeleid) en AMCRA (Kenniscentrum inzake antibioticagebruik en -resistentie bij dieren).

Waarom?

  1. Internationale organisaties, waaronder de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO), de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Wereldorganisatie voor diergezondheid (OIE), die samenwerken ter bestrijding van AMR, dringen er bij de lidstaten op aan maatregelen tegen AMR te nemen. Gezien de voor de hand liggende en talrijke interacties tussen de menselijke, dierlijke en milieuaspecten van dit probleem, moet elk nationaal actieplan dat vandaag wordt uitgerold een 'One World One Health'-benadering hanteren.
  2. AMR is een gevoelig probleem, omdat het niet alleen gevolgen kan hebben voor de volksgezondheid en de gezondheid van dieren, maar ook voor het vertrouwen van burgers in de veiligheid van de gezondheidszorg, voedsel (met name van dierlijke oorsprong) en het milieu (bijvoorbeeld wanneer multidrugresistente organismen zich verspreiden via infecties in het kader van gezondheidszorg of via levensmiddelen). Burgers verwachten dan ook dat de overheid dit probleem aanpakt. 
  3. Naast de menselijke kost brengt AMR ook belangrijke economische kosten met zich mee, zowel voor de ziekenhuizen, de ziekteverzekering, als voor de landbouwsector. Er zijn dus heel wat actoren bij dit probleem betrokken, die bijgevolg moeten samenwerken om een gemeenschappelijk doel te bereiken.
  4. In België worden al decennialang verschillende activiteiten en initiatieven ter bestrijding van AMR georganiseerd, o.a. de oprichting van BAPCOC  in 1999, AMCRA  in 2011, MDRO Task Force  in 2013, de overeenkomst voor de vermindering van antibioticagebruik in diergeneeskunde van 2016 en 2021. Desondanks blijkt uit recente indicatoren dat op verschillende gebieden meer inspanningen moeten worden geleverd en dat een vernieuwde aanpak moet worden gehanteerd die zorgt voor een betere coördinatie en samenwerking tussen de menselijke en dierlijke sector en die rekening houdt met de milieuaspecten.

Voor binnenkort?

Samen met onze partneradministraties, zowel op het federale niveau als het gewestelijke en gemeenschapsniveau, en met de hulp van verschillende experten en organisaties zoals het BAPCOC en het AMCRA, hebben wij onze krachten en kennis gebundeld en een nieuw actieplan uitgewerkt voor de komende jaren.  Dit Belgisch nationaal actieplan steunt op de drie pijlers van de gezondheid (de gezondheid van de mens, de gezondheid van het dier en de gezondheid van het leefmilieu) en stelt concrete acties voor om op globale en gecoördineerde wijze tegen AMR te strijden. Wij zijn er klaar voor om op deze manier een nieuwe dynamiek te blazen in de strijd tegen de resistentie tegen antibiotica en andere antimicrobiële stoffen.  

Het plan was gebaseerd op de aanbevelingen die ons land heeft ontvangen:

België publiceert zijn "One Health"-jaarverslag over AMR

Download het rapport 2022

Surveillance is een belangrijk instrument voor het sturen van beleid ter preventie en bestrijding van infecties, het vaststellen van interventiestrategieën, het verbeteren van de kwaliteit van de zorg en het sturen van onderzoeksprogramma's. Daartoe bestaan er gevestigde nationale bewakingsprogramma's voor zowel het gebruik van antimicrobiële stoffen als het toezicht op het vóórkomen van antimicrobiële resistentie (AMR) bij mensen, voedselproducerende dieren, de voedselketen en het milieu. De verschillende programma's zijn opgezet met verschillende doelstellingen en het was tot nu toe moeilijk om een duidelijk overzicht te krijgen van de Belgische situatie voor alle sectoren. Het BELMAP-rapport, het eerste Belgische "One Health"-rapport over AMR, heeft als doel de resultaten en trends van de bestaande monitoringprogramma's samen te vatten, mogelijke lacunes te identificeren en algemene aanbevelingen te formuleren om de monitoring te verbeteren.

 

AMR in de menselijke gezondheid

  • BAPCOC, de Belgische Commissie voor de Coördinatie van het Antibioticabeleid, werkt sinds haar oprichting in 1999 aan de bestrijding van antimicrobiële resistentie. Hiervoor krijgt BAPCOC de steun van haar verschillende werkgroepen (ambulante praktijk, ziekenhuisgeneeskunde, platformen voor ziekenhuishygiëne, sensibilisatie, diergeneeskunde).  Momenteel zijn de meeste activiteiten gericht op de menselijke gezondheidszorg.

    BAPCOC heeft onlangs de versie 2019 van de Belgische gids voor anti-infectieuze behandeling in de ambulante praktijk gepubliceerd : https://www.bcfi.be/nl/chapters/12?frag=8000010
    Voor meer informatie: https://overlegorganen.gezondheid.belgie.be/nl/advies-en-overlegorgaan/commissies/BAPCOC

  • Sciensano, het Belgisch wetenschappelijk instituut voor gezondheid, dat ontstond uit de fusie tussen het voormalige Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agrochemie (CODA) en het voormalige Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV), voert verschillende opdrachten uit die betrekking hebben op het toezicht op de resistentie tegen antibiotica en zorginfecties.
    Voor meer informatie: https://www.sciensano.be/nl/gezondheidsonderwerpen/antibioticaresistentie/rol
     
  • Het RIZIV, het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering, is ook betrokken bij de strijd tegen antimicrobiële resistentie, onder meer door het definiëren van voorwaarden voor de terugbetaling van geneesmiddelen, de inzameling van gegevens over het voorschrijven van antibiotica en de opstelling van "antibiotica feedback"-rapporten voor de huisartsen.
    Voor meer informatie: https://www.inami.fgov.be/fr/recherche/pages/default.aspx?k=antibiotiques
     
  • Voor meer informatie over de acties van het FAGG (Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten) in het kader van de strijd tegen antibioticaresistentie:
    Voor meer informatie: https://www.fagg.be/nl/info_patienten/Antibiotica
  • De gemeenschappen en gewesten zetten ook activiteiten op in verband met de strijd tegen antimicrobiële resistentie.

In oktober 2019 heeft de Federale Overheidsdienst (FOD VVVL) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu een rapport afgerond voor de evaluatie van het "Nationaal strategisch plan ter bestrijding van MDRO" (MultiDrug Resistant Organisms, organismen die resistent zijn tegen meerdere antibiotica). Bedoeling van dat plan is om elke nieuwe verspreiding van MDRO te voorkomen en de incidentie van de besmettingen met MDRO te verminderen. De modaliteiten van dit akkoord zijn in een protocolakkoord vastgelegd dat op 21/11/2013 in het Belgisch Staatsblad werd gepubliceerd.

Lees dit rapport: https://www.health.belgium.be/nl/evaluatieverslag-van-het-protocol-betreffende-het-nationale-plan-multidrug-resistente-organismen

​AMR in de dierengezondheid

 

AMR en milieu

Het Directoraat-generaal Leefmilieu van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (DGEM) coördineert de milieuacties van het actieplan in samenwerking met het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). De Gewesten zetten ook activiteiten op in verband met de bestrijding van antimicrobiële resistentie (analyses in het grond- en oppervlaktewater onder meer).


Evenementen

Binnenkort: 

  • 29 juni 2022 : Communicatiemoment over antibioticumgebruik en -resistentie bij dieren in België en 10de verjaardag AMCRA
    Uitnodiging raadplegen
 
 

Vorige evenementen:

  • 18 november 2021: Webinar 1W1H : Antimicrobiële geneesmiddelen : Verspreid bewustzijn, stop resistentie​

18 november hebben het One World, One Health-team van de FOD Volksgezondheid u over dit onderwerp geïnformeerd tijdens een webinar waaraan diverse deskundigen hebben deelgenomen.

  • 12 mei-10 juli  2021: openbare raadpleging :
    Van 12 mei 2021 tot en met 10 juli 2021 organiseerde de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu een openbare raadpleging over het « ontwerp van het Belgisch nationaal actieplan « One Health » voor de bestrijding van antimicrobiële resistentie ».
    Lees dit rapport: https://www.health.belgium.be/nl/openbare-raadpleging-over-het-ontwerp-van-het-belgisch-nationaal-actieplan-one-health-voor-de
     
  • 22 november 2019:  Stakeholders dialogue:Voo rstelling van het voorontwerp van het Belgisch Nationaal Actieplan One Health tegen Antimicrobiële Resistentie (AMR) 

Programma: Document.PDF
Presentaties: Document.PDF
Verslag: in voorbereiding

 
  • 22-23 november 2018 ‘Policy Dialogue’ in Brussel:

Een ‘Policy Dialogue’ over AMR werd georganiseerd door de FOD VVVL en het European Observatory on Health Systems & Policies op 22 en 23 november 2018. Deze bijeenkomst bracht een vijftigtal Belgische actoren bijeen die actief zijn in de strijd tegen antimicrobiële resistentie in de sectoren gezondheid van de mens, dierengezondheid en leefmilieu (vertegenwoordigers van de bevoegde ministers, bevoegde administraties, expertisecentra en academici) en een tiental internationale deskundigen. Dit om een ​​gemeenschappelijk inzicht in de uitdagingen met betrekking tot AMR in België te ontwikkelen om strategische doelstellingen en prioritaire acties te identificeren. Het verslag van deze ‘Policy Dialogue’ werd in bijlage toegevoegd.

                             

Document