Bisfenolen worden al tientallen jaren gebruikt bij de vervaardiging van polycarbonaatkunststoffen en epoxyharsen. Deze materialen worden gebruikt in een hele reeks consumptieproducten, waaronder materialen en voorwerpen die in contact komen met voedingsmiddelen. Polycarbonaten worden gebruikt in herbruikbare plastic flessen en voedselcontainers, terwijl epoxyharsen te vinden zijn in de binnenbekleding van blikken, conserveblikken en vaten en leidingen die in de voedingsindustrie worden gebruikt. Bisfenolen bevinden zich ook in drukinkten, kleefstoffen en andere materialen die deel kunnen uitmaken van materialen/artikelen die in contact komen met voedingsmiddelen (FCM's). Er werd vastgesteld dat bisfenolen van FCM's in voedingsmiddelen kunnen migreren.

In april 2023 heeft de EFSA haar herevaluatie van het risico voor de volksgezondheid van de aanwezigheid van bisfenol A in levensmiddelen gepubliceerd. De EFSA heeft aangegeven dat bisfenol A (BPA) een aantal ongewenste effecten heeft, waaronder op het immuunsysteem, dat volgens de EFSA het meest gevoelig is voor de effecten van BPA. Op basis hiervan is de toelaatbare dagelijkse inname (TDI) die bij de vorige evaluatie in 2015 werd vastgesteld, aanzienlijk verlaagd tot 0,2 nanogram per kilogram lichaamsgewicht per dag. De EFSA heeft geconcludeerd dat de blootstelling aan bisfenol A in voeding een gezondheidsprobleem vormt voor consumenten van alle leeftijden, waardoor in het kader van de FCM-wetgeving dringend tot actie moet worden overgegaan.

Op 12 juni 2024 hebben de lidstaten het voorstel van de Commissie goedgekeurd om bisfenol A (BPA) in FCM's te verbieden. De nieuwe bepalingen zijn in Verordening 2024/3190 opgenomen. Deze verordening treedt in werking op 20 januari 2025. Deze bepalingen hebben voorrang op die van de wet van 4 september 2012 (wet tot wijziging van de wet van 24 januari 1977 betreffende de bescherming van de gezondheid van de gebruikers op het stuk van de voedingsmiddelen en andere producten, teneinde bisfenol A te verbieden in verpakkingen voor voedingsmiddelen).
 

Verbod op BPA (en zouten daarvan) in FCM's

Na een overgangsperiode wordt het gebruik van BPA verboden bij de vervaardiging van kleefstoffen, rubbers, harsen met ionenwisselaars, kunststoffen, drukinkten, siliconen, vernissen en deklagen die in contact kunnen komen met voedingsmiddelen.
Het gebruik van BPA en de zouten daarvan zal alleen worden toegestaan bij de vervaardiging van vloeibare epoxyharsen bestemd om te worden gebruikt voor containers met een inhoud van meer dan 1.000 liter en bij de vervaardiging van polysulfon filtratiemembranen. Zelfs voor deze uitzonderingen geldt dat BPA in voedingsmiddelen niet detecteerbaar mag zijn, met name lager dan een detectielimiet van 0,01 mg/kg.
 

Verbod op andere gevaarlijke bisfenolen en hun derivaten

Naast BPA en de zouten daarvan zullen ook andere gevaarlijke bisfenolen en hun derivaten (stoffen die zijn ingedeeld als CMR van categorie 1A of 1B of hormoonverstoorders van categorie 1 in Verordening (EG) 1272/2008) worden verboden. Fabrikanten kunnen echter overeenkomstig artikel 9 van Verordening (EG) nr. 1935/2004 een toelatingsaanvraag indienen voor het gebruik van een ander bisfenol dan BPA bij de vervaardiging van een materiaal of voorwerp .dat met levensmiddelen in contact komt.
 

Verklaring van Overeenstemming

Een Verklaring van overeenstemming (DoC) zal voor alle FCM's verplicht zijn die onder deze Verordening 2024/3190 vallen. De DoC zal bij de FCM's moeten worden gevoegd in alle stadia van het op de markt brengen ervan, met uitzondering van de kleinhandel. Enerzijds moet ze een lijst bevatten van alle bisfenolen of bisfenolderivaten die bij de vervaardiging van de FCM's worden gebruikt en anderzijds een verklaring dat het FCM in overeenstemming is met de vereisten die worden bepaald in Verordening 2024/3190 en Verordening 1935/2004. Meer informatie over de DoC is beschikbaar in bijlage III van Verordening 2024/3190.

Overgangsbepalingen

Een overgangsperiode zal de bedrijven in staat stellen zich aan te passen aan de nieuwe bepalingen.

  • Afgewerkte voorwerpen voor eenmalig gebruik
Categorie Op de markt brengen Vullen met voedingsmiddelen en verzegelen Het verpakte voedingsmiddel op de markt brengen
Voorwerpen voor eenmalig gebruik Tot 18 maanden na inwerkingtreding van de Verordening
(20 juli 2026)		 Tot 12 maanden na de overgangsperiode
(20 juli 2027)		 Zolang de voorraad strekt
Voorwerpen voor eenmalig gebruik bestemd voor het conserveren van groenten of verwerkte visserijproducten Tot 36 maanden na inwerkingtreding van de Verordening
(20 jan. 2028)		 Tot 12 maanden na de overgangsperiode
(20 jan. 2029)		 Zolang de voorraad strekt
Voorwerpen voor eenmalig gebruik waarvan de buitenbekleding is vervaardigd met BPA Tot 36 maanden na inwerkingtreding van de Verordening
(20 jan. 2028)		 Tot 12 maanden na de overgangsperiode
(20 jan. 2029)		 Zolang de voorraad strekt
 
  • Herbruikbare eindproducten
Categorie Op de markt brengen Beschikbaarheid op de markt Gebruik
Herbruikbare eindproducten Tot 18 maanden na inwerkingtreding van de Verordening
(20 juli 2026)		 Tot 12 maanden na de overgangsperiode
(20 juli 2027)		 Tot levenseinde
Herbruikbare eindproducten die worden gebruikt als professionele apparatuur voor de productie van voedingsmiddelen Tot 36 maanden na inwerkingtreding van de Verordening
(20 jan. 2028)		 Tot 12 maanden na de overgangsperiode
(20 jan. 2029)		 Tot levenseinde 
 

Nuttige links