Compacte fluorescentielampen (CFL), die meestal energiebesparende lampen worden genoemd, zijn herkenbaar aan de hand van hun op zichzelf geplooide fluorescentiebuizen. Dergelijke lampen verbruiken minder energie dan klassieke gloeilampen, maar ze bevatten kwik, een stof die voor de mens en het milieu gevaarlijk kan zijn. Daarom dienen er bepaalde voorzorgsmaatregelen te worden genomen wanneer spaarlampen breken of niet meer werken.
Hoe werkt dit?
Wanneer de elektrische stroom doorheen de kwikdamp gaat die zich in de compacte fluorescentielamp bevindt, wordt er ultraviolet licht afgegeven, waardoor de fosforlaag binnenin de buis wordt verlicht. Van deze « fluorescentie » komt de naam
« compacte» fluorescentielampen.
Zijn deze lampen gevaarlijk voor de mens?
Deze lampen bevatten dus kwik en zoals elk elektrisch toestel produceren ze ook een kleine hoeveelheid ultraviolette straling (UV) en stralen ze elektromagnetische velden uit.
Wanneer een spaarlamp in goede staat is, kan het kwik niet ontsnappen. Als een spaarlamp breekt, moet men echter voorzorgsmaatregelen nemen, want het kwik kan ontsnappen. De ruimte dient te worden verlucht en er dienen bijzondere voorzorgsmaatregelenbij het opruimen van de glasscherven en andere restanten te worden genomen. Kwik is een giftige stof, zelfs bij lage dosis!
Het inademen van kwikdamp kan bepaalde symptomen veroorzaken zoals slapeloosheid, geheugenverlies, hoofdpijn. Kwik kan ook nadelige effecten hebben voor de nieren, de schildklier en het hart. Het is een neurotoxine dat vooral schadelijk is voor het zich ontwikkelende zenuwstelsel van embryo’s en jonge kinderen. Daarom moeten zwangere vrouwen opletten dat ze zich niet blootstellen aan kwik.
CFL-lampen houden geen risico’s in op vlak van straling en UV-straling bij dagelijks gebruik (verlichting van een kamer, sfeerlicht, enz.). Er kan enkel een risico zijn voor personen die uiterst gevoelig zijn voor licht en die zich lang onder en op korte afstand van een CFL-lamp bevinden (minder dan 20 cm van een bureaulamp of een nachtlamp).
Gevaar voor het milieu
Kwik en kwikverbindingen zijn zeer schadelijk voor het ecosysteem en wilde dieren. Bacteriën kunnen kwik omzetten in methylkwik dat zich kan opstapelen in levende wezens door opname via het voedsel(bioaccumulatie). De dieren die zich bovenaan de voedselketen bevinden (zoals zoogdieren) kunnen op die manier een verhoogde concentratie aan methylkwik opstapelen. Methylkwik kan ernstige effecten hebben, in het bijzonder op het zich ontwikkelende zenuwstelsel. Mensen kunnen methylkwik via de voeding opnemen,vooral door vis te eten.
Meer weten over de risico’s van kwik.
Wat moet ik doen wanneer een spaarlamp niet meer werkt?
Wanneer de lamp kapot is, moet deze onmiddellijk naar de winkel (www.recupel.be) of naar het containerpark (klein gevaarlijk afval) worden teruggebracht. Umoet vermijden om de lamp in de vuilbak te werpen of ze te breken zodat er geen kwik in het milieu terechtkomt.
Wat moet u doen wanneer een spaarlamp breekt?
Wanneer een aangestoken lamp breekt, komen er kwikdampen in de ruimte vrij. Wanneer een uitgedoofde lamp breekt, dan verspreidt het kwik zich voornamelijk in de vorm van druppels die geleidelijk aan bij kamertemperatuur verdampen.
In beide gevallen kan het zijn dat de bewoners tijdelijk de kwikdampen inademen.
Om de duur van de blootstelling aan kwik te beperken en om het afval op te ruimen, dient u de volgende instructies in deze volgorde op te volgen: 1ste fase : Vóór de opruiming - Houdt andere personen (in het bijzonder zwangere vrouwen en kinderen !) en huisdieren uit de kamer zolang u niet klaar bent met opruimen. - Verlucht en verlaat de kamer gedurende 15 minuten voordat u begint met schoonmaken. 2de fase: Opruiming en beheer van het afval - Draag rubberen handschoenen om u te beschermen tegen glasscherven. 3de fase : Na de opruiming - Verlucht de kamer daarna nog gedurende enkele uren. |
Kwik: een stof die op Europees niveau wettelijk is geregeld
De hoeveelheid kwik in CFL-lampen is strikt gereglementeerd in de Europese wetgeving betreffende de beperking van het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen (Richtlijn 2002/95/EG, ook richtlijn RoHS - Restriction of Hazardous Substances - genoemd). Deze mag niet meer dan 2.5 mg bedragen sinds 2013.
Bovendien verplicht de Europese wetgeving overhet ecodesign van lampen (richtlijn 244/2009) de fabrikanten om de hoeveelheid kwik (Hg) die de lamp bevat op de verpakking te vermelden enhet adres van de website die u kan raadplegenals de spaarlamp breekt.
Kwik blijft noodzakelijk om de werking van de compacte fluorescentielampen te garanderen. De industrie zoekt naar verschillende oplossingen omde risico’s maximaal te beperken (door bv. gebruik te maken van een amalgaam dat kwik in zijn vaste vorm bevat omte vermijden dat er giftige dampen zouden vrijkomen bij het breken van de spaarlamp).
Goed om te weten
• Op de markt vindt uspaarlampen die minder dan 2,5 mg kwik bevatten. Lees aandachtig het etiket op de spaarlamp!
• Op de website www.energievreters.be kan u het energieverbruik van uw verlichting evalueren en krijgt u hulpbij de keuze en de aankoop van nieuwe gloeilampen.