De Federale Milieu-Inspectie verricht controles op het in de handel brengen van chemische stoffen.

De Europese wetgeving over chemische stoffen (REACH, voor Registration, Evaluation and Authorization of CHemical substances) bepaalt dat iedere lidstaat van de Europese Unie controles moet organiseren op de chemische stoffen die op zijn markt verkrijgbaar zijn.

Het doel van de controles is waarborgen dat de chemische stoffen die op de markt komen, als zodanig of verwerkt in mengsels, wel degelijk geregistreerd zijn bij de databank van het ECHA en dat correct is geëvalueerd hoe gevaarlijk ze zijn.

Bij controles wordt meer bepaald nagegaan:

  • of de stoffen geregistreerd zijn;
  • ​of documenten zoals de fiches met veiligheidsgegevens (Safety Data Sheet - SDS) in orde zijn;
  • ​of de etikettering strookt met de Europese CLP-verordening met betrekking tot de classificatie, het etiketteren (labelling) en de verpakking (packaging) van de stoffen en mengsels.
  • of de opgelegde beperkingen voor de stoffen als zodanig of verwerkt in een mengsel of artikel worden nageleefd;

Sommige chemische stoffen die als gevaarlijk worden beschouwd, bijvoorbeeld degene die onderworpen zijn aan de PIC-procedures of de Persistente Organische Polluenten, vallen ook onder controles die worden verricht door de Federale Milieu-Inspectie.

Voorbeeld van meerjarige REACH-campagne: de controle van het cadmium-, lood- en nikkelgehalte in fantasiejuwelen

In 2015 en 2016 waren meerdere inbreuken vastgesteld in winkels waar fantasiejuwelen verkocht werden.

Daarom heeft de Algemene Administratie Douane en Accijnzen van de FOD Financiën de controle bij de invoer op het grondgebied opgevoerd, terwijl de Federale Milieu-inspectie de controles in de winkels opvoerde, waarbij meer bepaald uit China ingevoerde juwelen werden geviseerd.

Tijdens zo'n controle wordt het cadmium-, lood- en nikkelgehalte ter plaatse gemeten. Bij twijfels worden stalen genomen voor verdere analyse in een laboratorium.

Hoge cadmium- en loodgehaltes kunnen een gevaar vormen voor de gezondheid en voor het milieu. Nikkel kan een allergie veroorzaken die leidt tot contacteczeem.

In 2017 werd om die redenen meer dan 500 kg niet-conforme juwelen niet tot de EU-markt toegelaten.

In 2018 werden opnieuw controles verricht bij het binnenkomen van het grondgebied maar ook in winkelketens voor het grote publiek. 380 kg juwelen werd niet toegelaten tot de markt (op 4.900 kg gecontroleerde juwelen). In de winkels werden op 300 gecontroleerde juwelen bij 27 firma's 3 inbreuken vastgesteld. In de meeste gevallen werd de verkoop van de juwelen verboden vanwege een te hoog cadmiumgehalte.

In 2019 werden 26 gevallen van invoer gecontroleerd, voornamelijk uit China. Van deze 26 gevallen van invoer waren er slechts 7 voor de Belgische markt bestemd; de andere waren voor Frankrijk, Nederland en Italië bestemd. De inspecteurs hebben 2 weken lang intensieve controles uitgevoerd bij de douane waarbij ze meer dan 500 dozen hebben geopend en 366 verschillende juwelen hebben getest. 7 van de 26 gecontroleerde partijen ingevoerde juwelen waren in overtreding. Deze 7 partijen ingevoerde juwelen hadden betrekking op zendingen naar Frankrijk en Italië.

In de meeste gevallen is de verkoop van juwelen verboden vanwege een te hoog cadmiumgehalte. Ze worden ofwel vernietigd ofwel opnieuw uitgevoerd op kosten van Europese bedrijven die deze producten in de EU invoeren. Er dient ook erop te worden gewezen dat de particulier die dergelijke artikelen invoert, als een importeur wordt beschouwd en dus zich eraan moet verwachten dat hij de gevolgen daarvan zal dragen.  

Controles op in België ingevoerde fantasiejuwelen van 2015 tot en met 2020

Jaar Gecontroleerde ingevoerde partijen Partijen in overtreding Aantal "geverifieerde" kg Aantal juwelen in overtreding
2015 44 11 (= 25%) - +/- 400 kg
2016 30 4 (= 13%) 9 000 +/- 500  kg (= 5,6%)
2017 14 5 (= 36%) 10 500 587 kg (= 5,6%)
2018 4 2 (= 50%) +/- 4 900 +/- 380 kg (= 7,8%)
2019 26 7 (= 27%) 27 330 +/- 1000 kg (= 3,7%)
2020 6 1 (=16%) 6317 2780 kg (= 44%)

Wat te doen om zich te beschermen?

Iedereen koopt wel eens fantasiejuwelen of bezit er wel een paar. Met eenvoudige voorzorgsmaatregelen kan je de risico’s voor je gezondheid beperken.

 

Zou je graag fantasiejuwelen dragen? Waarom niet? Maar je moet wel zeker vermijden:

  • om ze in je mond te stoppen;
  • om steeds hetzelfde juweel te dragen;
  • dat die juwelen in contact komen met een geïrriteerde huid of wondjes.

Koop je vaak online? Pas dan op …

  • Op internet staat zelden de herkomst of samenstelling van de juwelen.
  • Juwelen die aan een zeer lage prijs verkocht worden, moeten tot nadenken stemmen.

 Koop je in de winkel?

  • Vraag gerust informatie over de samenstelling en de herkomst van de juwelen.
  • Wees extra voorzichtig als juwelen die aan een zeer lage prijs verkocht worden, geïmporteerd werden uit landen buiten de Europese Unie. De wetgeving is daar zelden zo streng als in Europa.

 Thuis: opgelet met jonge kinderen en adolescenten.

  • Berg je juwelen buiten het bereik van kinderen op.
  • Laat je juwelen niet rondslingeren op een lage kast of een nachtkastje. Jonge kinderen stoppen nogal makkelijk schitterende voorwerpen in hun mond en lopen zo het risico dat ze de kleinste onderdelen (parels, hangers, enz.) inslikken.
  • Gebruik een juwelenkistje met een sluiting. Sommige hebben een slotje en een sleuteltje.
  • Geef geen fantasiejuwelen met metalen onderdelen aan kinderen.
  • Adolescenten zijn geneigd om altijd dezelfde juwelen te dragen. Maak ze bewust van de risico’s die inherent zijn aan fantasiejuwelen.

Wil je af van een fantasiejuweel? Gooi het niet in de vuilnisbak!

  • Wend je tot je gemeente of de instelling voor afvalbeheer van jouw regio en ga na hoe dit soort afval wordt ingezameld.