De Verordening (EU) Nr. 1143/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 22 oktober 2014 betreffende de preventie en beheersing van de introductie en verspreiding van invasieve uitheemse soorten (IUS) is op 1 januari 2015 in werking getreden. Ze voorziet in de invoering van een globaal juridisch systeem voor het verbieden van bepaalde IUS (fauna en flora) die als meest zorgwekkend voor de Europese Unie beschouwd worden en waarvan de negatieve impact bewezen is voor de biodiversiteit en zelfs voor de gezondheid van de mens en/of voor de economie. Dit systeem voorziet onder meer maatregelen inzake handelsbeperkingen.

Het materiële toepassingsgebied van de verordening is vastgelegd in lijsten, die voorgesteld worden door de Europese Commissie en goedgekeurd worden door de lidstaten  in het kader van het Comité dat opgericht is door de Verordening (‘comitologie’). De lidstaten kunnen de Europese Commissie voorstellen om bepaalde soorten die ze als problematisch beschouwen, in de lijst op te nemen.

Het opnemen van een soort gebeurt voornamelijk op basis van zeer strenge wetenschappelijke criteria, dit wil zeggen via een voorafgaande wetenschappelijke analyse van de risico’s (doorgaans uitgevoerd door een lidstaat), teneinde de maatregelen inzake commerciële beperkingen ten aanzien van de regels van de WTO en die van de interne markt te kunnen rechtvaardigen.

Die analyses worden eerst gecontroleerd en goedgekeurd door het Wetenschappelijk Forum dat door de verordening is opgericht (het Belgisch biodiversiteitsplatform vertegenwoordigt België) alvorens het Comité zich uitspreekt over de lijst van de voorgestelde soorten.

De lijst van de invasieve uitheemse soorten die verboden zijn op het niveau van de Europese Unie

Een eerste lijst van invasieve uitheemse soorten bestaat sinds 3 augustus 2016. Het is meer bepaald verboden om die soorten in te voeren, uit te voeren of via België door te voeren. Andere verbodsbepalingen zijn van toepassing (verbod op het in de handel brengen, verbod op het houden en het kweken, verbod om de soorten vrij te laten in de natuur enz.) maar vallen onder de bevoegdheden van de gewesten, behalve voor de exclusieve mariene soorten, die een federale bevoegdheid blijven.

De 37 dier- en plantensoorten die momenteel verboden zijn, zijn:

ESPECES

Waterplanten :

Cabomba caroliniana

Waterwaaier

Eichhornia crassipes

Waterhyacint

Hydrocotyle ranunculoides

Grote waternavel

Lagarosiphon major

Verspreidbladige waterpest

Ludwigia grandiflora

Waterteunisbloem

Ludwigia peploides

Kleine waterteunisbloem

Lysichiton americanus

Moeraslantaarn

Myriophyllum aquaticum

Parelvederkruid

Elodea nuttallii

smalle waterpest
Myriophyllum heterophyllum ongelijkbladig vederkruid
Alternanthera philoxeroides alligatorkruid
   

Landplanten:

 

Baccharis halimifolia

Struikaster

Heracleum persicum

Perzische berenklauw

Heracleum sosnowsky

Sosnowsky's berenklauw

Partheniumn hysterophorus

Partheniumkruid

Polygonum perfoliatum

nog geen Nederlandse naam

Pueraria montana var. lobata

Kudzu

Heracleum mantegazzianum

reuzenberenklauw
Impatiens glandulifera reuzenbalsemien

Asclepias syriaca

zijdeplant

Gunnera tinctoria

gewone gunnera

Pennisetum setaceum

fraai lampenpoetsersgras

Microstegium vimineum

Japans steltgras
   

Invertébrés :

 

Eriocheir sinensis

Chinese wolhandkrab

Orconectes limosus

Geknobbelde Amerikaanse rivierkreeft

Orconectes virilis

Gevlekte rivierkreeft

Pacifastacus leniusculus

Californische rivierkreeft

Procambarus clarkii

Rode  Amerikaanse rivierkreeft

Procambarus cf fallax

Marmerkreeft

Vespa velutina nigrithorax

Aziatische hoornaar

Vissen:

 

Perccottus glenii

Amoergrondel

Pseudorasbora parva

Blauwbandgrondel

 

 

Reptiles et amphibiens :

 

Lithobates (Rana) catesbeianus

Stierkikker

Trachemys scripta

Roodwang-,geelwang- en geelbuikschildpad

Vogels:

 

Corvus splendens

Huiskraai

Oxyura jamaicensis

Rosse stekelstaart

Threskiornis aethiopicus

Heilige ibis

Alopochen aegyptiacus

nijlgans
   

Zoogdieren:

 

Callosciurus erythraeus

Pallas' eekhoorn

Herpestes javanicus

Indische mangoeste

Muntiacus reevesii

Chinese muntjak

Myocastor coypus

Beverrat

Nasua nasua

Rode neusbeer

Procyon lotor

Wasbeer

Sciurus carolinensis

Grijze eekhoorn

Sciurus niger

Amerikaanse voseekhoorn

Tamias sibiricus

Siberische grondeekhoorn

Ondatra zibethicus

muskusrat
Nyctereutes procyonoides wasbeerhond

vanaf 1/08/2017

Voor meer informatie over die soorten kunt u de websites van de gewesten raadplegen, waar u meer bepaald foto’s en gedetailleerde beschrijvingen vindt. [links naar sites van de gewesten]

Merk op dat die lijst van soorten regelmatig aangevuld moet worden met andere soorten. De tabel zal worden bijgewerkt zodra de nieuwe lijst op Europees niveau goedgekeurd is.

Afwijkende vergunningen – het KB van 17 november 2016 tot vaststelling van de procedure en de voorwaarden voor het verlenen, opschorten of intrekken van een invoer-, uitvoer- of doorvoervergunning van invasieve uitheemse soorten

Het is mogelijk om af te wijken van het principiële verbod betreffende de 37 soorten. De commerciële verbodsmaatregelen zijn immers niet absoluut. De verordening voorziet daartoe in twee uitzonderingssystemen (art. 8 en 9 van de verordening):

1. artikel 8: een systeem gebaseerd op motieven inzake wetenschappelijk onderzoek, waaronder voor medische doeleinden, en bewaring ex situ (zoo). De lidstaten kunnen omwille van die motieven afwijkende vergunningen verlenen (voor het invoeren, houden, op de markt brengen enz.) – de federale overheid is bevoegd voor de afwijkende invoer-, uitvoer- en doorvoervergunningen;

2.  artikel 9: een systeem gebaseerd op redenen van hoog publiek belang, ook van sociale of economische aard. Het gaat hier om een uitzonderingssysteem dat enkel voor uitzonderlijke gevallen kan worden ingeschakeld. De lidstaten kunnen hier slechts een vergunning verlenen op basis van een voorafgaande toelating van de Europese Commissie – de federale overheid is bevoegd voor de afwijkende invoer-, uitvoer- en doorvoervergunningen.

De procedure om een federale invoer-, uitvoer- en doorvoervergunning te verkrijgen, is vervat in het koninklijk besluit van 17 november 2016.

Wilt u een afwijkende vergunning verkrijgen, dan moet u:

1. het bijgevoegde formulier invullen en ondertekenen, eventueel aangevuld met andere nuttige documenten.

2. uw aanvraag:

- ofwel elektronisch versturen naar het adres vergunning.IUS@leefmilieu.belgie.be

- ofwel per post naar

Dienst Biodiversiteit & Governance – Invasieve uitheemse soorten
DG Leefmilieu
FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu
Galileelaan 5/2
B – 1210 BRUSSEL 

Merk op dat die vergunning u er niet van vrijstelt dat u zich aan andere wetgevingen moet houden, zoals die die van toepassing zijn op gewestelijk niveau of inzake diergezondheid.

Indien u eigenaar bent van een dier dat in de lijst opgenomen is en verworven is vóór 3/08/2016 heeft u geen vergunning nodig op basis van de regelgeving ‘invasieve uitheemse soorten’ om er buiten België mee te reizen of het naar België te laten komen. U moet evenwel artikel 31 van de verordening in acht nemen, dat voorziet in een overgangsbepaling voor niet-commerciële eigenaren. Tijdens de reis moet u alle maatregelen nemen om te voorkomen dat het dier zich kan voortplanten of ontsnappen. Uw dier moet bovendien in een gesloten omgeving gehouden worden. Er wordt u voorgesteld om vóór uw reis het volgende te versturen naar het adres dat vermeld is in het onderdeel ‘vergunning’: de geplande reis, het betrokken dier en het bewijs dat het vóór 3/08/2016 verworven werd, alsook de manier waarop het in een gesloten omgeving gehouden zal worden, en de veiligheidsmaatregelen die u gaat nemen. Op basis van de ontvangen documentatie zal het DG Leefmilieu u een brief kunnen toesturen die aantoont dat u artikel 31 in acht neemt. Dat zal de controle aan de grenzen makkelijker maken.

Merk op dat die vergunning u er niet van vrijstelt dat u zich aan andere wetgevingen moet houden, zoals die die van toepassing zijn op gewestelijk niveau of inzake diergezondheid.