Derde meerjarige programma voor psychiatrische ziekenhuizen (2018-2022)

Het derde meerjarige programma kwaliteit en patiëntveiligheid start op 1 januari 2018, loopt af op 31 december 2022 en omvat vijf jaarlijkse contracten.

Verschillende elementen bouwen gedeeltelijk verder op activiteiten uit vorige jaren maar ook nieuwe onderwerpen, die specifiek zijn voor de psychiatrische ziekenhuizen en die verband houden met de hervorming van de geestelijke gezondheidszorg, worden naar voor geschoven.

Analoog aan het tweede meerjarige programma werd een onderscheid gemaakt tussen generieke en specifieke thema’s.

De specifieke thema’s werden gekozen op basis van een literatuuronderzoek naar de meest voorkomende veiligheidsincidenten in de psychiatrische ziekenhuizen. Daarnaast werd samengewerkt en afgestemd met het netwerk Psychiatrische ziekenhuizen en Qualpsy. Deze bottom-up benadering zorgt ervoor dat de inhoud van het derde meerjarige programma overeenstemt met de prioriteiten op het gebied van kwaliteit en patiëntveiligheid in de psychiatrische ziekenhuizen.

De generieke thema’s zijn (1) informatieoverdracht, (2) patiëntenparticipatie en (3) leiderschap, strategie en beleid. De specifieke thema’s worden gegroepeerd in twee pijlers: veilige zorgprocessen (=pijler A) en klinisch risicomanagement (= pijler B). Veilige zorgprocessen zijn processen en procedures die een kwalitatieve en veilige zorg waarborgen. De hulpverlener weet precies wat van hem/haar verwacht wordt en de patiënt staat centraal. Veilige zorgprocessen anticiperen eveneens op thema’s van pijler B, klinisch risicomanagement. Veilige zorgprocessen kunnen namelijk risico’s en risicogedrag voorkomen. Door een goed uitgewerkt klinisch risicomanagement, hebben hulpverleners handvaten om preventief op te treden en adequaat om te gaan met risicogedrag. De literatuur toont aan dat de risico’s die meest voorkomende incidenten veroorzaken auto-agressie, agressie, wegloopgedrag  en vallen zijn.

De specifieke thema’s van pijler A, veilige zorgprocessen, zijn:

1. Medicamenteuze zorg
2. Somatische zorg
3. Vrijheidsbeperkende maatregelen

De specifieke thema’s van pijler B, klinisch risicomanagement, zijn:

1. Auto-agressie (suïcide/ zelfverwondend gedrag)
2. Agressie
3. Wegloopgedrag
4. Valincidenten

Een derde pijler, veiligheidsmanagement (= pijler C), overkoepelt zowel de specifieke als de generieke thema’s. Pijler C omvat de veiligheidscultuur, proactieve risicoanalyse, opleiding en continu verbeteren, melden, analyseren en leren. Deze pijler is een voortzetting van het veiligheidsmanagementsysteem uit voorgaande meerjarige programma’s.

In figuur 2 wordt een schematische voorstelling of matrix van het derde meerjarige programma, met de verschillende pijlers en thema’s, afgebeeld. Aan de hand van deze matrix in het verband tussen de generieke en specifieke thema’s eveneens zichtbaar.