Heeft u een reptiel of een ander 'nieuw gezelschapsdier', zoals een paar papegaaien? Kweekt u orchideeën of cactussen? Verzamelt u exotische houten voorwerpen of antiek? ...

Als u ten persoonlijke titel en privé specimens bezit van soorten die beschermd zijn door CITES, moet u nog steeds aandacht besteden aan de wettelijke bepalingen die moeten worden nageleefd.

Zelfs als u geen commerciële activiteit als het ware uitvoert (verkoop, aankoop, kweek, enz.), moet u toch bepaalde procedures volgen, afhankelijk van de dieren, planten, voorwerpen of producten in kwestie.
 

Op deze pagina

De Bijlagen van CITES samengevat

Op internationaal niveau bestaat de CITES-overeenkomst uit drie bijlagen (Bijlage I, II en III) waarin wilde planten- en diersoorten worden opgenomen volgens hun mate van bescherming en regulering.

Op Europees niveau heeft de Europese Unie (EU) specifieke verordeningen aangenomen om de bepalingen van CITES te implementeren. De CITES-bijlagen (op internationaal niveau) werden opgenomen in de EU-wetgeving met toevoeging van een extra bijlage.

Samengevat telt de Europese Verordening vier Bijlagen.

  • Bijlage A omvat alle dier- en plantensoorten die met uitsterven worden bedreigd en waarvan de handel schadelijk kan zijn voor hun voortbestaan. Deze soorten genieten de hoogste bescherming en mogen alleen in uitzonderlijke omstandigheden worden verhandeld. 
  • Bijlage B omvat alle dier- en plantensoorten die niet direct bedreigd zijn, maar dat wel kunnen worden als hun handel niet gereguleerd wordt.
  • Bijlage C omvat soorten die beschermd zijn in landen die de medewerking van andere CITES-deelnemers nodig hebben om de handel erin te controleren.
  • Bijlage D omvat voornamelijk soorten die niet beschermd worden door CITES, maar waarvoor de EU de importstroom naar de verschillende EU-lidstaten wil monitoren.  Op deze manier is er meer kennis over  deze handelsstromen en kan er bekeken worden of een bijkomende bescherming nodig is. 

De bijlagen spelen een cruciale rol bij het reguleren van de handel in soorten die beschermd worden door CITES, omdat ze bepalen welke CITES-documenten vereist zijn. Net als de Overeenkomst beschermt de EU niet alleen levende dieren en planten, maar ook dode specimens, delen en producten.

Voor meer informatie over de Bijlagen verwijzen we u naar de pagina Door CITES beschermde soorten.
 

Wat bedoelen we met 'specimen'?

Een 'specimen' van een door CITES beschermde soort is 

  • elk dier, levend of dood;
  • elke plant, levend of dood; 
  • elk deel van een dier of een plant;
  • elk product verkregen uit dieren of planten;
  • alle goederen die op grond van een begeleidend document, verpakking, merk, etiket of enige andere omstandigheid delen of producten van dieren of planten van deze soorten lijken te bevatten.

Een 'deel' wordt door CITES gedefinieerd als elk deel van een dier of plant (bv. de huid, de schelp, de wortel), onbewerkt of op een eenvoudige manier behandeld (geconserveerd, gepolijst, enz.). De delen zijn gewoonlijk gemakkelijk identificeerbaar.

Een 'product' wordt gedefinieerd als elk verwerkt deel van een dier of plant (bv. geneesmiddel, parfum, polshorloge).

Enkele voorbeelden van gecommercialiseerde CITES-specimens

Bijlage A – Levende specimens

  • Grijze roodstaart
  • Griekse landschildpad
  • Geelvleugel-ara
  • Slechtvalk
  • Kerkuil

Bijlage A – Onderdelen en producten

  • Muziekinstrumenten in Rio-palissander
  • Narwaltand op sokkel
  • Onbewerkte of in scrimshaw gegraveerde walvistanden
  • Opgezet jachtluipaard
  • Schedel van bruine beer
  • Schild van zeeschildpad
  • Antiek beeldhouwwerk in olifantenivoor

Bijlage B – Levende specimens

  • Amazonepapegaai
  • Woestijnbuizerd
  • Kameleon
  • Boomklimmer
  • Python
  • Vogelspin
  • Keizerschorpioen
  • Axolotl
  • Hard koraal

Bijlage B – Delen en producten

  • Nijlpaardtanden
  • Vervaardigde producten van reptielleer (tassen, portefeuilles, riemen, enz.)
  • Kaviaar
  • Krokodillenvlees
  • Opgezette leeuw
  • Schedel van bepaalde apensoorten
  • Gedroogde vlinders
  • Dode koralen
  • Ginsengwortels
  • Farmaceutische producten gemaakt van schors van de Afrikaanse kers (Prunus africana)
  • Cosmetische producten op basis van orchideeën

Bijlage C – Levende specimens

  • Blauwe pauw
  • Rode saterhoen

Bijlage C en D – Delen en producten

  • Meubels in exotisch hout
     

Gezelschapsdieren

Tegenwoordig komt het steeds vaker voor dat bedreigde diersoorten die door CITES worden beschermd, als huisdier worden gebruikt. Deze soorten zijn niet beperkt tot inheemse dieren, maar omvatten ook exotische soorten.

Helaas kan deze groeiende populariteit schadelijke gevolgen hebben voor de biodiversiteit en het dierenwelzijn, waardoor het voortbestaan van deze toch al kwetsbare soorten in gevaar komt.

Hier zijn enkele voorbeelden van gezelschapsdieren die door CITES worden beschermd en die we vaak tegenkomen:

  • papegaaien
  • kaketoes
  • uilen, zoals de kerkuil
  • slangen
  • kameleons
  • landschildpadden
  • schorpioenen
  • vogelspinnen
  • levende koralen in aquaria.

Een groot aantal exotische soorten die vaak als huisdier worden gebruikt, worden beschermd door CITES vanwege de achteruitgang van bepaalde wilde populaties als gevolg van ongereguleerde internationale handel.

Ondanks strenge Europese regelgeving worden sommige van deze soorten soms illegaal geïmporteerd. Illegale invoer van wilde dieren draagt niet alleen bij tot het verdwijnen van wilde soorten in hun natuurlijke habitat, maar ondermijnt ook de inspanningen van producerende landen om hun flora en fauna duurzaam te beheren. Bovendien versterkt deze illegale handel de illegale netwerken , het kan ernstige leed veroorzaken,  zo kunnen dieren uit deze illegale handel lijden aan stress, uitdroging en ondervoeding. Veel meer dieren sterven dan dat ze hun eigenaar bereiken. Ook kan deze ongereglementeerde handel schade toebrengen aan onze eigen biodiversiteit aangezien deze dieren ziektes kunnen meebrengen.

Stop illegale dierenhandel: leer de alarmsignalen van de illegale handel in exotische dieren herkennen op www.geenillegaaldier.be.

Naast de bepalingen van CITES zijn er nog andere wettelijke verplichtingen, vooral op regionaal en lokaal niveau.

-----------------------------------------------------------------------------

Hebt u thuis een exotisch huisdier dat wordt beschermd door CITES?

U moet het beschermingsstatuut van het dier kennen door te controleren in welke Bijlage van Verordening (EG) nr. 338/97 het is opgenomen.

Soort opgenomen in Bijlage A

Om uw dier legaal te kunnen houden, moet het gedekt zijn door een origineel CITES-certificaat. Dit is het Europese certificaat, in de vorm van een geel A4-document, dat je van de verkoper van het dier krijgt. Als u uw huisdier koopt, vergewis u er dan van 

  • dat het certificaat overeenkomt met uw dier (qua identificatie: ring, microchip)
    en 
  • dat het daadwerkelijk geldig is voor de transactie (zonder speciale voorwaarden in vak 20).
     

Soort opgenomen in Bijlage B

U moet een bewijs hebben van de legale herkomst van het dier, dat u van de verkoper van het dier krijgt: een factuur (met bijvoorbeeld het nummer van de invoervergunning), een overdrachtsverklaring, enz.  Als u een dier koopt, zorg er dan voor dat de informatie op de factuur of de overdrachtsverklaring volledig is en overeenkomt met uw dier.

We raden u aan om ons EU-model van overdrachtsverklaring te gebruiken. Dit document wordt gebruikt in de Europese Unie en bevat alle informatie over de herkomst van het dier.
 

Soort opgenomen in Bijlage C of D

U hoeft niet te voldoen aan specifieke CITES-verplichtingen. We raden u echter wel aan om altijd een bewijs bij te houden van de legale herkomst van het dier: een factuur, een overdrachtsverklaring, enz.

-----------------------------------------------------------------------------

Bent u geïnteresseerd in het kopen van een of meer exotische gezelschapsdieren die beschermd worden door CITES?

U moet het beschermingsstatuut van uw gezelschapsdier kennen door te controleren in welke Bijlage van Verordening (EG) nr. 338/97 het is opgenomen.

Soort opgenomen in Bijlage A

Het dier moet:

  • geïdentificeerd zijn
    • door een gesloten ring als het een vogel is,
    • door een microchip als het om een ander dier gaat (reptielen, zoogdieren, enz.) 

en

  • vergezeld zijn van een geldig origineel Europees certificaat (geel A4-document) met alle gegevens van het dier (identificatienummer, geslacht, soortnaam, geboortedatum, enz.).
    Soms worden er speciale voorwaarden vermeld in vak 20 die het gebruik van het certificaat beperken (voorbeeld: certificaat geldig voor één enkele transactie).  Indien dit het geval is, controleer dan of  deze voorwaarden zijn nageleefd.

Heeft u twijfels over de geldigheid van het certificaat?
De CITES-documenten kunnen soms moeilijk te begrijpen en te interpreteren zijn. U vindt alle uitleg op Een Europees certificaat lezen en begrijpen.
Hebt u nog twijfels, neem dan contact met ons op.

Ter herinnering: het op de markt brengen van soorten uit het wild is over het algemeen verboden.

Soort opgenomen in Bijlage B

De verkoper moet u een bewijs van legale herkomst geven waarin duidelijk blijkt dat het specimen ofwel geboren is binnen de EU ofwel werd ingevoerd met de nodige invoervergunning.

Dit kan door middel van volgende documenten waarin deze informatie duidelijk in is opgenomen:

  • een overdrachtsverklaring;
  • een factuur (met bijvoorbeeld het nummer van de invoervergunning);
  • een kasticket waarmee de link met het specimen gelegd kan worden;
  • elk ander aanvaardbaar document (garantiecertificaat, enz.)

U moet de herkomst van het specimen kennen en kunnen aantonen dat het legaal verkregen is.
Hiervoor raden we u aan om ons EU-model van overdrachtsverklaring te gebruiken. Dit document wordt gebruikt in de Europese Unie en bevat alle informatie over de herkomst van het dier.
 

Soort opgenomen in Bijlage C of D

U hoeft niet te voldoen aan specifieke CITES-verplichtingen. We raden u echter wel aan om altijd een bewijs bij te houden van de legale herkomst van het dier: een factuur, een overdrachtsverklaring, enz.
 

Waar moet u nog meer op letten?

Naast de wettelijke verplichtingen onder CITES moet u zich ervan bewust zijn dat sommige reptielen, spinnen en schorpioenen giftig zijn. Deze kunnen een gevaar vormen voor slecht geïnformeerde eigenaars en hun buren.

Voordat u een huisdier koopt dat door CITES beschermd is, moet u bij de dienst verantwoordelijk voor dierenwelzijn in uw regio informeren naar de regels die gelden voor het houden van dit huisdier.

Zo kunt u optimaal voor uw huisdier zorgen en voldoen aan hun specifieke wetgeving.

Sommige dieren, zoals papegaaien, leven erg lang of hebben zeer specifieke voedings- of huisvestingsvereisten: warmte, licht/donker, vochtigheid, enz.

-----------------------------------------------------------------------------

Milieuvergunningen en normen voor het houden van het dier

Het kan zijn dat u een milieuvergunning nodig hebt om bepaalde soorten te mogen houden. Neem voor meer informatie contact op met de voor milieu bevoegde dienst van uw gemeente.

Niet alle zoogdiersoorten mogen systematisch in België gehouden worden. Het toestaan of verbieden van het houden van een diersoort valt onder de bevoegdheid van de dienst voor dierenwelzijn in uw regio.

Om te weten te komen of een diersoort al dan niet gehouden mag worden, en als u vragen hebt over de aanbevolen kooigrootte voor verschillende diersoorten, kunt u contact opnemen met de dienst voor dierenwelzijn in uw regio.

Vlaanderen

Agentschap voor Natuur en Bos

Dienst Dierenwelzijn

Brussel

Leefmilieu Brussel

Wallonië 

SPW - Département du Développement, de la Ruralité et des Cours d'eau et du Bien-Être animal

Kweek 

Houdt u als hobby privé dieren van een door CITES beschermde soort? Dan moet u nog steeds voldoen aan bepaalde wettelijke verplichtingen, afhankelijk van de Bijlage bij Verordening (EG) nr. 338/97 waarin de soort is opgenomen.

Zodra u jongen afkomstig uit uw eigen kweek verkoopt/weggeeft/vervoert, wordt u beschouwd als iemand met een commerciële activiteit en heeft u dus CITES-documenten nodig.

Verder moet u ook voldoen aan de normen die gelden in uw gemeente en regio op het gebied van milieuvergunningen en dierenwelzijn.

Meer informatie 

Planten

Heeft u een passie voor planten zoals orchideeën en cactussen?
U heeft geen specifieke documenten nodig om: 

  • planten te houden die beschermd worden door CITES, die kunstmatig worden gereproduceerd als sierplant.

Dit geldt ongeacht de Bijlage bij Verordening (EG) nr. 338/97 waarin de planten zijn opgenomen.

-----------------------------------------------------------------------------

Planten kweken

U heeft geen specifieke CITES-documenten nodig om planten te kweken via kunstmatige reproductie voor privégebruik.

-----------------------------------------------------------------------------

Planten importeren vanuit een land buiten de Europese Unie (EU)

Wilt u zelf planten van een land buiten de EU invoeren in België?
In dat geval moet u CITES-documenten aanvragen volgens de Bijlage bij Verordening (EG) nr. 338/97 waarin de soort is opgenomen:

  • uitvoervergunning van het land van uitvoer
  • invoervergunning of kennisgeving van invoer.

Er bestaan afwijkingen voor verschillende soorten planten. Voor deze soorten heeft u geen CITES-documenten nodig als u een aantal van hun specimens uit de EU wilt uitvoeren of een aantal van hun specimens in de EU wilt invoeren.

Meer informatie

Voorwerpen op basis van beschermde soorten

Spullen die al lang in uw familie zijn

Veel voorwerpen die mensen dierbaar zijn, zijn erg oud, vooral als ze in de familie zijn doorgegeven.

Antieke voorwerpen zoals piano's, bepaalde snuisterijen, meubels, enz. kunnen delen van beschermde soorten bevatten die lang voor de inwerkingtreding van CITES werden verworven. 

U hoeft geen CITES-documenten aan te vragen om antieke voorwerpen of familiestukken die deel uitmaken van uw persoonlijke of huishoudelijke bezittingen en die al lang in uw familie zijn, te behouden. Deze objecten mogen echter niet worden gebruikt voor commerciële activiteiten zoals verkoop, ruilhandel, enz.

Als u antiek of erfstukken bezit die gemaakt zijn van soorten die beschermd zijn door CITES, controleer dan of ze vermeld staan in Bijlage A van Verordening (EG) nr. 338/97 voordat u ze overdraagt aan derden, te koop aanbiedt, enz. Voor meer informatie verwijzen we u naar de pagina CITES-regels - Antiek.

De bepalingen over voorwerpen die ivoor bevatten of ermee gemaakt zijn, zijn vrij complex. U kunt de gedetailleerde informatie vinden op de pagina CITES-regels - Ivoor.

-----------------------------------------------------------------------------

Aankoop van voorwerpen op basis van beschermde soorten

Als u een voorwerp koopt dat gemaakt is van een soort die beschermd is door CITES, controleer dan in welke Bijlage van Verordening (EG) nr. 338/97 deze is opgenomen.
 

Soort opgenomen in Bijlage A

De verkoper moet u een geldig Europees CITES-certificaat of een deskundigheidsverklaring van een expert geven als het om een oud bewerkt exemplaar gaat dat geen ivoren stukken bevat(verkregen en bewerkt vóór 1947).

In sommige gevallen moet het object ook op de juiste manier geïdentificeerd worden.

De bepalingen over voorwerpen die ivoor bevatten of ermee gemaakt zijn, zijn vrij complex. U kunt de gedetailleerde informatie vinden op de pagina CITES-regels - Ivoor.

Soort opgenomen in Bijlage B

De verkoper moet u een bewijs van legale herkomst geven waarin duidelijk blijkt dat het specimen ofwel geboren is binnen de EU ofwel werd ingevoerd met de nodige invoervergunning.

Dit kan door middel van volgende documenten waarin deze informatie duidelijk in is opgenomen::

  • een overdrachtsverklaring;
  • een factuur (met bijvoorbeeld het nummer van de invoervergunning);
  • een kasticket waarmee de link met het specimen gelegd kan worden;
  • elk ander aanvaardbaar document (garantiecertificaat, enz.)

U moet te allen tijde kunnen aantonen dat het voorwerp op legale wijze is verkregen.
 

Soort opgenomen in Bijlage C of D

U hoeft niet te voldoen aan specifieke CITES-verplichtingen. We raden u echter wel aan om altijd een bewijs bij te houden van de legale herkomst van het dier: een factuur, een overdrachtsverklaring, enz.
 

Online kopen

Internet heeft een revolutie teweeggebracht in de manier waarop we allerlei producten kopen en verkopen. De handel in wilde dieren vormt hierop geen uitzondering.

Er zijn talloze online winkels, online veilingen en discussieforums die levende dieren en planten te koop aanbieden, evenals producten van wilde fauna en flora.

Veel mensen weten niet dat de bepalingen van CITES en de regelgeving van de Europese Unie over de handel in wilde dieren van toepassing zijn op de handel via internet.

Sommige verkopers gebruiken deze online verkoop voor illegale activiteiten.

Stop illegale dierenhandel: leer de alarmsignalen van de illegale handel in exotische dieren herkennen op www.geenillegaaldier.be.

Bevat uw aankoop beschermde soorten?

Wees voorzichtig als u online planten- of dierproducten koopt: uw aankoop kan een beschermde diersoort bevatten.

U kunt zonder te weten producten kopen die gemaakt zijn van planten of dierlijke derivaten die beschermd zijn door CITES, van ondernemingen die in het buitenland gevestigd zijn.

Of u bent misschien niet op de hoogte van de producten van beschermde plantaardige of dierlijke oorsprong die deel uitmaken van de samenstelling van uw aankopen, bijvoorbeeld in het geval van voedingssupplementen.
 
Controleer voordat u op het internet koopt, of de producten gemaakt van plantaardige of dierlijke producten legaal in België kunnen worden ingevoerd.

Als een product, gemaakt van plantaardige of dierlijke producten die beschermd zijn door CITES, vanuit het buitenland (buiten de Europese Unie) naar u wordt verzonden en niet vergezeld gaat met de juiste vergunningen, kan het door de douane in beslag worden genomen en kunt u boetes opgelegd krijgen.
 

Op reis vertrekken

Reizen met een huisdier of persoonlijke spullen

Vertrekt u op reis of verhuist u naar het buitenland met exemplaren van beschermde dier- of plantensoorten, zoals huisdieren of persoonlijke spullen?

Afhankelijk van de situatie en uw reisbestemming heeft u dan bepaalde CITES-documenten nodig om te kunnen reizen in overeenstemming met de wetgeving voor beschermde diersoorten.

Meer informatie

Vakantiesouvenirs

Een ivoren beeldje, een slangenleren tas of een stuk koraal meenemen als souvenir van uw vakantie lijkt misschien een onschuldige daad. Deze souvenirs worden vaak over de toonbank verkocht in afgelegen toeristische bestemmingen.

Deze voorwerpen kunnen echter beschermd zijn door CITES, waardoor ze niet altijd zomaar vrij de grens over mogen. 

Meer informatie

Inbreuken

Inbreuken op de wetgeving in verband met door CITES beschermde soorten zijn strafbaar bij wet. Voor meer informatie verwijzen we naar de pagina Risico's bij inbreuk.
 

Aanvullende informatie