Op deze pagina

Wat is CITES?


De Overeenkomst inzake de internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten, bekend onder de afkorting CITES (Convention on International Trade of Endangered Species), is een internationale overeenkomst tussen staten.

Ze is erop gericht erover te waken dat de internationale handel in wilde dieren en planten het voortbestaan van de soorten waartoe zij behoren, niet in gevaar brengt. Bij de Overeenkomst zijn momenteel 184 staten en regionale organisaties aangesloten, die bekend staan als 'partijen bij de Overeenkomst'.

De internationale handel in wilde dieren en planten is jaarlijks miljarden dollars waard en omvat honderden miljoenen planten- en diersoorten. Deze handel is gevarieerd, van levende planten en dieren tot een breed scala aan afgeleide producten, bijvoorbeeld:

  • voedingsproducten
  • exotische lederwaren
  • houten muziekinstrumenten
  • souvenirs voor toeristen
  • geneesmiddelen

Intensieve exploitatie van en handel in bepaalde soorten kan wilde populaties uitputten en sommige soorten zelfs tot op de rand van uitsterven brengen. Veel wilde soorten die verhandeld worden, worden niet met uitsterven bedreigd, maar het bestaan van een overeenkomst die duurzame handel garandeert, is belangrijk om deze hulpbronnen voor de toekomst te behouden.

Omdat de handel in wilde planten en dieren nationale grenzen overschrijdt, vereist de regulering ervan internationale samenwerking om soorten te beschermen tegen overexploitatie. CITES is in deze geest van samenwerking ontstaan. 

Vandaag beschermt de Overeenkomst meer dan 40.900 wilde dier- en plantensoorten, zowel levend als dood, evenals hun delen en producten.

Een 'deel' wordt door CITES gedefinieerd als elk deel van een dier of plant, onbewerkt of op een eenvoudige manier behandeld (geconserveerd, gepolijst enz.). Een 'product' wordt gedefinieerd als elk verwerkt deel van een dier of plant (bv. geneesmiddel, parfum, polshorloge).

Hier zijn enkele veelvoorkomende voorbeelden van delen en producten:

  • hout
  • huiden
  • pelzen
  • veren
  • schilden
  • eieren
  • ivoor
  • jachttrofeeën
  • hout
  • bloemen
  • meubels
  • kunstvoorwerpen

Dieren, planten en alle delen of producten van dieren of planten die onder CITES vallen, worden specimens genoemd.
 

Hoe werkt CITES?

Bijlagen bij de overeenkomst

De dier- en plantensoorten die door CITES worden beschermd, zijn gegroepeerd in drie bijlagen bij de Overeenkomst, afhankelijk van de ernst van het risico op uitsterven dat de internationale handel met zich meebrengt. Deze bijlagen zijn genummerd: Bijlage I, II en III.

De bijlagen kunnen hele groepen behandelen, zoals primaten, walvisachtigen (walvissen, dolfijnen en bruinvissen), zeeschildpadden, papegaaien, koralen, cactussen en orchideeën. Soms wordt alleen een ondersoort of een geografisch geïsoleerde populatie vermeld, bijvoorbeeld de populatie van één land.

  • Bijlage I
    Soorten die met uitsterven worden bedreigd. Internationale handel in deze soorten afkomstig uit het wild is verboden.
    Voorbeelden: mensapen (bonobo's, chimpansees, orang-oetans enz.), tijgers, schubdieren, bepaalde ara's, slechtvalken, grijze roodstaartpapegaaien, zeeschildpadden enz.
  • Bijlage II
    Soorten die met uitsterven worden bedreigd als de handel erin niet streng wordt gecontroleerd. Handel in deze soorten is toegestaan, maar alleen onder bepaalde voorwaarden.
    Voorbeelden: het nijlpaard, de Afrikaanse leeuw, de giraffe, de gele en blauwe ara, woestijnbuizerd, de steppeschildpad, zoetwaterroggen,  koralen enz.
  • Bijlage III
    Soorten die beschermd zijn in een land dat de medewerking van andere CITES-partijen nodig heeft om de handel erin te controleren.
    Voorbeelden: de dorcasgazelle, de goudjakhals,  de tropische ratelslang enz.

Elke partij bij de Overeenkomst wijst een beheersorgaan aan dat verantwoordelijk is voor het naleven en aannemen van wetgeving om de toepassing van CITES te garanderen. Elke partij kan ook beslissen om aanvullende strengere maatregelen te nemen dan de bepalingen die door de Overeenkomst worden voorgeschreven.

Binnen de Europese Unie zijn de bepalingen over de handel in wilde dieren en planten vastgelegd in een reeks Europese verordeningen. De EU heeft strengere regels aangenomen om extra controle te kunnen uitoefenen en er zo voor te zorgen dat producten van door CITES beschermde dieren alleen op de EU-markt komen als ze van aantoonbare legale en duurzame herkomst zijn.

Als lid van de EU past België de Europese regelgeving rechtstreeks toe en neemt het deze op in zijn nationale wetgeving, met in sommige gevallen ambitieuzere bepalingen. CITES trad in België in werking op 1 januari 1984.
 

Controle van de internationale handel

CITES controleert en reguleert de internationale handel in specimens van soorten die in de bijlagen zijn opgenomen. Alle invoer, uitvoer en wederuitvoer (uitvoer van een voordien ingevoerd specimen) van specimens van soorten die onder de Overeenkomst vallen, wordt geregeld via een systeem van vergunningen en certificaten.

Elke staat die het verdrag heeft ondertekend, moet volgende autoriteiten aanduiden: 

  • een beheersorgaan dat verantwoordelijk is voor de afgifte van invoer- en uitvoervergunningen;
  • een of meer wetenschappelijke autoriteiten om advies te geven over de effecten van de handel op de soorten;
  • een of meer handhavingsautoriteiten die bevoegd zijn om controle uit te oefenen op het naleven van de CITES-regels.
     

Conferentie van de Partijen 

De term 'Conferentie van de Partijen' verwijst naar alle Partijen bij CITES samen. Elke drie jaar komt de Conferentie van de Partijen (ook wel CoP genoemd) bijeen om te onderzoeken hoe de Overeenkomst wordt toegepast.

Twee van de belangrijkste doelstellingen van de Conferentie van de Partijen zijn: 

  • de vooruitgang te evalueren die is geboekt bij de bescherming van de soorten die zijn opgenomen in de bijlagen;
  • voorstellen tot opname van nieuwe soorten op bijlage I of II te evalueren en wijziging van de beschermingsstatus van soorten die al zijn opgenomen in de bijlagen I en II te onderzoeken en goed te keuren.
     

Voorwaarden voor het gebruik van het CITES-logo

Het CITES-secretariaat geeft de nationale CITES-autoriteiten toestemming om het CITES-logo voor officiële doeleinden en in hun communicatiemateriaal te gebruiken.

Voor andere entiteiten staat het secretariaat het gebruik van het logo alleen toe voor niet-commerciële doeleinden en geval per geval. Een verzoek tot het gebruik van het logo dient aan het CITES-secretariaat aangevraagd te worden. Een toestemming is eveneens noodzakelijk voor het gebruik van het CITES-logo op presentaties, applicaties, etc.

Meer informatie

Aanvullende informatie