Op deze pagina

CITES in een notendop

De Overeenkomst inzake de internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten (CITES) beschermt meer dan 40.900 bedreigde soorten - ongeveer 6.600 diersoorten en 34.300 plantensoorten - tegen overexploitatie door hun internationale handel te reguleren.

De Europese Unie is een belangrijk bestemmings-, doorvoer- en herkomstgebied voor veel van de door CITES beschermde soorten.

Deze handel is heel divers, gaande van levende dieren en planten tot bijproducten. Dit omvat onder andere:

  • voedingsmiddelen: krokodillenvlees, kaviaar, Europese paling, enz.
  • lederwaren: horlogebandjes van krokodil, tassen van python, enz.
  • hout
  • dode specimens: opgezette leeuw; nijlpaardschedels, enz.
  • delen, zoals ivoor en schubben van zeeschildpadden
  • afgeleide producten, zoals geneesmiddelen en cosmetica, gemaakt van dieren of planten
     

CITES en de Europese Unie (EU)

Een internationale overeenkomst

CITES is een internationale overeenkomst tussen 184 staten en regionale organisaties voor economische integratie over de hele wereld, die bekend staan als 'partijen'. De Europese Unie is in 2015 officieel partij geworden bij CITES, waarmee zij haar rol heeft versterkt als speler in de wereldwijde inspanningen om het milieu te beschermen en illegale handel in beschermde soorten te voorkomen.
 

Ambitieuzere Europese wetgeving

De lidstaten van de Europese Unie passen de CITES regels  toe viade Europese verordeningen die de toepassing ervan in de hele EU harmoniseren en versterken. Alle soorten die zijn opgenomen in CITES (Bijlagen I, II of III) zijn opgenomen in een de Europese  Bijlagen  van de Europese Verordening (EG) nr. 338/97, afhankelijk van het beschermingsniveau dat volgens de EU van toepassing is.

De Europese Unie heeft dus soorten die zijn opgenomen in de drie CITES-bijlagen (I, II, III), maar ook een aantal niet-CITES-soorten (= niet-CITES: NC) opgenomen in de EU-wetgeving onder vier Bijlagen: A, B, C en D.

Met dit systeem van Europese Bijlagen, dat verschilt van dat van CITES, wil de Europese Unie bepaalde soorten een hogere mate van bescherming geven dan dat wat werd toegekend op internationaal niveau.

Dit extra beschermingsniveau voor bepaalde soorten maakt de wetgeving van de Europese Unie ambitieuzer en strenger dan die van CITES.
 

De vier bijlagen van de Europese Unie

Bijlage A

Bijlage A bevat:

  • alle soorten van Bijlage I van CITES;
  • bepaalde soorten in de Bijlagen II en III van CITES, waarvoor de EU strengere nationale maatregelen heeft vastgesteld;
  • bepaalde Europese soorten die beschermd worden door CITES en door EU-wetgeving die gericht is op het behoud van de wilde flora en fauna van Europa, zoals de Habitatrichtlijn en de Vogelrichtlijn;
  • bepaalde soorten die niet door CITES worden beschermd.

Bijlage B

Bijlage B bevat:

  • alle andere soorten van Bijlage II van CITES die nog niet in Bijlage A zijn opgenomen;
  • sommige soorten van Bijlage III van CITES;
  • bepaalde soorten die niet door CITES worden beschermd op internationaal niveau maar die bv. een bedreiging vormen voor de Europese inheemse fauna of flora.

Bijlage C

Bijlage C omvat alle andere soorten uit Bijlage III van CITES.

Bijlage D

Bijlage D bevat:

  • bepaalde soorten van CITES-Bijlage III waarvoor de EU een voorbehoud heeft gemaakt;
  • bepaalde soorten die niet door CITES worden beschermd
    • waarvoor de EU de importstromen naar de verschillende EU-landen wil monitoren;
    • om te zorgen voor consistentie met andere EU-regelgeving over de bescherming van inheemse soorten, zoals de Habitatrichtlijn en de Vogelrichtlijn.
       

Lijst van de soorten van Bijlagen A, B, C en D

Op de website EUR-Lex, het juridische portaal van de Europese Unie, kunt u de volledige, bijgewerkte lijst van soorten in de Bijlagen A, B, C en D raadplegen. Deze lijst is gerangschikt naar taxonomische volgorde: klasse, orde, familie, geslacht, soort, enz. Let op: hier worden de wetenschappelijke namen van de soorten, klassen, ordes, families, enz. gebruikt.

Op de Species+-website kunt u het beschermingsniveau van een soort, de verspreiding, gewone namen en synoniemen, enz. vinden. Voor meer informatie over de site Species+ verwijzen we u naar de pagina Door CITES beschermde soorten.
 

Reglementering

De 'Verordeningen van de Europese Unie over de handel in wilde diersoorten' zijn een reeks wetten die ervoor zorgen dat de bepalingen van CITES op dezelfde manier worden geïmplementeerd in alle EU-lidstaten.

De Europese Unie heeft strenge regels aangenomen om extra controle te kunnen uitoefenen en er zo voor te zorgen dat producten van in het wild levende dieren alleen op de EU-markt komen als ze van aantoonbare legale en duurzame herkomst zijn. De toepassing van de regelgeving blijft de verantwoordelijkheid van elke EU-lidstaat.

Deze wetgeving bestaat uit de volgende Europese verordeningen:

  1. Basisverordening met de Bijlagen A, B, C en D
  2. Toepassingsverordening 
  3. Vergunningsverordening
     

1. Basisverordening (ook bekend als de Verordening van de Raad) 

Deze verordening bevat de algemene bepalingen met betrekking tot de invoer, uitvoer en wederuitvoer naar en uit de EU, evenals de handel in specimens van soorten binnen de EU.

De soorten worden opgesomd in de vier Bijlagen A, B, C en D, die in het hoofdstuk 'CITES en de Europese Unie' hierboven worden gepresenteerd.

2. Toepassingsverordening (ook bekend als de Verordening van de Commissie)

In deze verordening worden de praktische aspecten van de tenuitvoerlegging van Verordening (EG) nr. 338/97 van 9 december 1996 vastgesteld.

3. Vergunningsverordening 

Deze verordening stelt de regels vast voor de opmaak van vergunningen, certificaten en andere documenten.

Implementatie in de EU

Expertengroepen

Meerdere comités en expertengroepen helpen de EU bij het implementeren van wetgeving om bedreigde diersoorten te beschermen en illegale handel te stoppen.

Concreet hebben we het dan over

  • het comité voor de handel in wilde dier- en plantensoorten
  • de expertengroep van de CITES-beheersinstanties
  • de groep belast met de toepassing van de wetgeving
  • de wetenschappelijke studiegroep (SRG – Scientific Review Group)
     

Richtsnoeren

Als aanvulling op de wetgeving werkt de Commissie meer specifieke richtsnoeren uit om de lidstaten van de EU te helpen bij de uitvoering van de verordeningen inzake de handel in wilde dieren en planten.

Deze richtsnoeren hebben bijvoorbeeld betrekking op:

  • tijgers
  • neushoorns
  • ivoor
  • in gevangenschap gefokte levende dieren
  • bewerkte specimens
  • het bewijs dat de dieren van de in bijlage B genoemde soorten legaal zijn verkregen en de nodige bewijsstukken
     

Actieplan tegen de illegale handel in wilde dieren en planten

Gezien het belang van de Europese Unie als handelspartner in deze internationale handel in bedreigde soorten, speelt de EU jammer genoeg ook een rol in de illegale handel. Om deze illegale handel in de EU maar ook wereldwijd zo goed mogelijk aan te pakken, heeft de Europese Commissie een actieplan aangenomen tegen de illegale handel in wilde dieren en planten.

Dit actieplan heeft vier hoofdprioriteiten.

  1. De handel in wilde dieren en planten voorkomen en de onderliggende oorzaken aanpakken.
  2. Het juridisch en beleidskader tegen de illegale handel in wilde dieren en planten versterken.
  3. Handhaven van de regelgeving en het beleid voor een doeltreffende strijd tegen de illegale handel in wilde dieren en planten
  4. Het wereldwijd partnerschap tussen herkomst-, afzet- en doorvoerlanden versterken in de strijd tegen de illegale handel in wilde dieren en planten.

Volledige tekst van het actieplan:

Aanvullende informatie