Het Belgische voorzitterschap van de EU in de eerste helft van 2024 komt op een scharniermoment: 2024 wordt immers gekenmerkt door het einde van de Commissie von der Leyen en door Europese verkiezingen. Deze speciale politieke context willen we als België aanwenden om gezondheid hoog op de Europese agenda te houden in de volgende bestuursperiode 2024-2029. 

Onder het motto "A Europe that cares, prepares and protects" zal België daarom samen met de lidstaten, het Europees Parlement en de Europese Commissie beleidsvoorstellen ontwikkelen om de Europese Gezondheidsunie te versterken en het welzijn van EU-burgers te beschermen. 

Laten we kijken naar de belangrijkste thema's die in ons voorzitterschap aan bod komen! 

Doelstellingen

Het Belgische voorzitterschap van de Raad van de EU valt samen met het einde van de wetgevende cyclus 2019-2024. Daarom zal België alles in het werk stellen om de lopende trialogen af te ronden, onder andere met betrekking tot de Europese ruimte voor gezondheidsgegevens (EU Health Data Space). Bovendien zullen we tijdens ons voorzitterschap proberen de onderhandelingen over de farmaceutische wetgeving voort te zetten, evenals ons inzetten voor verdere besprekingen over de aanbeveling van de Raad over door vaccinatie te voorkomen vormen van kanker, zonder de aanbeveling van de Raad voor een rookvrije omgeving te vergeten.
 
Daarnaast zal het Belgische roulerende voorzitterschap extra inspanningen leveren om de contouren van het gezondheidsprogramma van de volgende Europese Commissie te schetsen. Met een holistische benadering en een breed scala aan concrete beleidsvoorstellen willen we ons steentje bijdragen aan het Europese gezondheidslandschap. We streven ernaar bij te dragen aan het volgende Europese gezondheidsprogramma - een programma dat de gezondheid van de bevolking centraal stelt, in een tijd waarin de (gezondheids)veiligheid steeds minder vanzelfsprekend wordt. We moeten daarom krachtig pleiten voor de noodzaak om gezondheid als prioriteit in de komende Europese politieke agenda te houden. Als voorzitter wil België hiervoor de nodige impuls geven aan de EU.

Tot slot willen we ook de overkoepelende instrumenten versterken die de EU tot haar beschikking heeft om (niet-bindend) EU-beleid te implementeren. Het huidige financieringskader van de EU biedt hier immers mogelijkheden die strategischer kunnen worden ingezet om de objectieven van het EU-gezondheidsbeleid te realiseren. Het Belgische voorzitterschap zal voorstellen lanceren rond de bestaande Europese instrumenten om de Europese actie in dit domein te bevorderen. Met name het verbeteren van de werking van Europese joint actions onder het EU4Health programma en het verbeteren van de toegang tot EU-financiering voor gezondheid zijn onderdeel van deze focus.

(1) A Europe that cares

De tekorten aan gezondheidsprofessionals zijn inmiddels overal in Europa, en nog meer sinds de Covid-crisis, een urgente uitdaging. Het is daarom volgens ons niet meer dan logisch dat ook de EU nadenkt over wat zijn hierin kan betekenen. Hoe kan de EU haar lidstaten helpen om ervoor te zorgen dat er voldoende gekwalificeerde gezondheidswerkers beschikbaar zijn? Welke vaardigheden hebben we nodig? België wil dus als voorzitter de rol bespreken die de EU kan spelen om ons beleid rond gezondheidsberoepen te versterken, en dit met inbegrip van de Europese "Richtlijn Beroepskwalificaties".

Vervolgens wil België een discussie op gang brengen over overheidssteun voor onderzoek en innovatie in de farmaceutische sector, steun die niet altijd beantwoordt aan de belangrijkste medische behoeften van onze patiënten en onze samenleving. Een overgang naar een meer behoeftegericht systeem rond onderzoek en innovatie is bijgevolg noodzakelijk. Daarom willen we een gemeenschappelijke methodologie voorstellen om de onvervulde medische behoeften te identificeren en te evalueren, met het oog op het vastleggen van overeenkomstige prioriteiten op basis van feitelijke gegevens.

Tot slot willen we het werk van de vorige voorzitterschappen op het gebied van de preventie van niet-overdraagbare ziekten voortzetten. Daarbij zal ons land in het bijzonder aandacht besteden de stand van zaken binnen het Europees plan voor kankerbestrijding, wat zou kunnen leiden tot een oproep aan de Commissie om nieuwe wetgevende initiatieven rond de preventie van niet-overdraagbare ziekten te initiëren.

(2) A Europe that prepares 

De goedkeuring van het wetgevende pakket van de Europese Gezondheidsunie in 2022 en de oprichting van de Europese Autoriteit voor respons en paraatheid bij noodsituaties op gezondheidsgebied (HERA) zijn de “flagship-initiatieven” van de EU op het gebied van paraatheid voor noodsituaties op gezondheidsgebied. In essentie verplicht deze nieuwe wetgeving alle lidstaten ertoe om hun paraatheidsplanning te versterken en Europa zal daar nauwgezet op toezien. Het echte werk – de ontwikkeling en evaluaties van deze paraatheidsplannen - moet dus nog beginnen. België zal daarom iedereen oproepen om werk te maken van een ambitieuze implementatie van deze wetgevende maatregelen.

België zal ook voorstellen om de capaciteit van de EU om grootschalige klinische proeven uit te voeren, uit te breiden. In de loop van de COVID-19-pandemie heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) immers meer dan 18 000 klinische proeven voor COVID-19 geregistreerd, waarvan de overgrote meerderheid (95%) geen bewijs zou hebben opgeleverd door onvolledige patiëntenregistratie en/of problemen met de proefopzet. Daarnaast is in heel Europa een historisch aantal klinische onderzoeken gestart om de behandeling en preventie tegen COVID-19 te versnellen. Ondanks deze inspanningen heeft het gebrek aan coördinatie tussen de lidstaten geleid tot een chaotisch landschap dat de tekortkomingen van klinische proeven illustreert, d.w.z. het gebrek aan significante resultaten en de overlapping van onderzoeksactiviteiten. We zullen daarom werken aan de ontwikkeling van concrete acties om het Europese ecosysteem van publieke platforms voor klinische proeven te versterken.

Ons land zal ook het werk van het Zweedse en Spaanse voorzitterschap op het gebied van antimicrobiële resistentie (AMR) voortzetten. Tijdens ons voorzitterschap willen we met de lidstaten praten over de aansturing van Europese acties rond AMR, de ontwikkeling van effectieve en evidence-based maatregelen om de overconsumptie van antibiotica tegen te gaan, hoe we onderzoek en ontwikkeling van nieuwe antibiotica kunnen stimuleren en duurzame toegang tot bestaande antibiotica garanderen.

(3) A Europe that protects

Het Belgische voorzitterschap ambieert ook om de geneesmiddelenbevoorrading in Europa te verbeteren. De laatste jaren wordt Europa immers geconfronteerd met ernstige tekorten aan geneesmiddelen. Studies tonen aan dat het aantal meldingen van niet-beschikbaarheid van geneesmiddelen alleen al tussen 2017 en 2019 met 60% is gestegen.
Om dit probleem te verlichten, steunden 21 lidstaten een informeel document waarin drie maatregelen worden voorgesteld: 1) de oprichting van een vrijwillig solidariteitsmechanisme om op deze tekorten te reageren; 2) de ontwikkeling van een Europese lijst van kritieke geneesmiddelen waarvan de toeleverings-, productie- en waardeketens moeten worden gecontroleerd en; 3) de goedkeuring van een wet inzake kritieke geneesmiddelen om de EU-productiebasis voor kritieke geneesmiddelen te versterken en de afhankelijkheid en marktconsolidatie te verminderen.

Voorzitterschap resultaten

Tussen januari en juni 2024 nam België het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie op zich. In deze rol organiseerde de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (FOD Volksgezondheid) een aantal evenementen. 

Het Belgische voorzitterschap viel op het einde van het mandaat van de huidige EU-Commissie in de cruciale periode van de Europese verkiezingen. Het voorzitterschap nam daarom de uitdaging aan om gezondheid de komende jaren hoog op de EU-agenda te houden.

Onder het motto 'een Europa dat zorgt, voorbereidt en beschermt' organiseerde het Belgische voorzitterschap daarom een reflectie over de thema's die centraal moeten staan in de toekomstige EU-gezondheidsagenda. Elk evenement belichtte een of meer van deze thema's en reflecteerde over EU-initiatieven die de zorg, paraatheid en bescherming op het vlak van gezondheid zouden verbeteren.

Dit document geeft een overzicht van de evenementen die de FOD Volksgezondheid organiseerde tijdens het Belgische voorzitterschap van de Raad van de EU in de eerste helft van 2024. Klik hier om de Raadsconclusies van het Belgisch Voorzitterschap te lezen. Op onze Flickr-pagina vindt u de foto's van twee evenementen tijdens het voorzitterschap: High-Level Conference on the Future EU Health Union en de Informele EPSCO Gezondheid.

Tijdens zijn voorzitterschap van de Raad leidde België de afsluitende onderhandelingen over de European Health Data Space. Op internationaal niveau speelde België een leidende rol onder de EU-landen bij de WHO, tijdens de onderhandelingen over het Pandemieverdrag en de Internationale Gezondheidsregeling (IHR). De onderhandelingen over de IHR werden afgerond tijdens het Belgische voorzitterschap.

Achtergrondnota's over drie evenementen vindt u hier:


De komende zes maanden zullen we deze pagina updaten met persberichten en verschillende documenten die je kan downloaden. Het doel hiervan is om je op de hoogte te houden van de ins en outs van de gezondheidsdossiers die we zullen behandelen tijdens het Belgische voorzitterschap van de Raad van de EU.

Naast deze communicatiematerialen heeft ons FOD in het kader van het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de EU ook een speciale editie van het tijdschrift "Eurohealth" uitgebracht, met de steun van het European Observatory on Health Systems and Policies.

Download hier de elektronische versie van onze publicatie "A Europe that cares, prepares, protects: Strengthening the EU Health Union" (alleen beschikbaar in het Engels).