Wat is Evidence-Based Practice (EBP)?
Evidence-based Practice (EBP) kan worden gedefinieerd als "het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig gebruik van het beste recente wetenschappelijke bewijs bij het maken van keuzes over de zorg voor een individuele patiënt". Een zorgverlener die EBP in zijn of haar dagelijkse praktijk toepast, combineert drie elementen:
- de eigen klinische expertise, zijnde de opgebouwde ervaring, opleiding en klinische vaardigheden;
- de voorkeuren, bezorgdheden, verwachtingen en waarden van elke individuele patiënt;
- het "bewijs" of "evidence", vaak onder de vorm van aanbevelingen die gebaseerd zijn op relevant klinisch onderzoek, uitgevoerd volgens een robuuste methodologie en gepubliceerd in de wetenschappelijke literatuur.
Recent werd hieraan nog een extra dimensie toegevoegd, namelijk de klinische en sociale context. Het gaat om de invloed van bepaalde factoren waarover we weinig controle hebben, maar die de sterkte van een aanbeveling kunnen beïnvloeden en de uitvoering ervan kunnen belemmeren. Voorbeelden hiervan zijn de beschikbare middelen, het culturele milieu van de gezondheidszorg, de manier waarop de actoren binnen het gezondheidssysteem hun taak uitoefenen, mogelijkheden voor samenwerking, gezondheidsbeleid, enz.
Guidelines of klinische praktijkrichtlijnen zijn onmisbare hulpmiddelen bij het implementeren van EBP. Ze vormen een hulpmiddel voor zorgverleners en patiënten, zodat ze een geïnformeerde beslissing kunnen nemen over de zorg in bepaalde klinische omstandigheden. Daarnaast bestaat er een ruim aanbod aan 'afgeleide producten', om het gebruik van guidelines te ondersteunen, te vergemakkelijken en uit te breiden, zoals samenvattingen, tools voor risicoberekening, screening- en evaluatiemateriaal (vragenlijsten), ondersteuning voor gedeelde besluitvorming, interactieve algoritmes enz.
EBP is ook belangrijk voor het gezondheidsbeleid omdat het een belangrijk middel is om de effectiviteit, efficiëntie en kwaliteit van de gezondheidszorg te verbeteren, en het kan helpen om de kosten voor gezondheidszorg onder controle te houden.
Waar kan u (Belgische) EBP-informatie vinden voor eerstelijnszorgverleners?
Op de volgende websites kan u veel EBP-informatie terugvinden die u kan gebruiken bij uw beroepsuitoefening in de eerstelijn:
- Ebpracticenet is een digitale databank met evidence-based richtlijnen en informatie voor Belgische zorgverleners, aangepast aan de Belgische context. Via een online platform worden onderbouwde praktijkrichtlijnen, aanbevelingen, kritische artikelbesprekingen, patiëntenbrochures, meetinstrumenten en audiovisueel materiaal ter beschikking gesteld.
- De CDLH is een online digitale bibliotheek met onafhankelijke medische informatie (tijdschriften, databanken, richtlijnen, point-of-care informatie, digitale boeken, …) voor Belgische zorgverleners die geen toegang hebben tot universitaire databanken.
- Minerva is een tijdschrift voor Evidence-Based Practice en heeft als doelstelling onafhankelijke, wetenschappelijke informatie te verspreiden. Minerva brengt een kritische duiding van relevante publicaties uit de internationale literatuur.
- U kan uw patiënten doorverwijzen naar gezondheid en wetenschap, een website met patiëntenrichtlijnen en betrouwbare gezondheidsinformatie in begrijpelijke taal.
Het Evikey Netwerk (het voormalige EBP-Netwerk) werd in 2018 opgericht, om de verschillende EBP-initiatieven in België beter op elkaar af te stemmen. Het netwerk beoogt een EBP-cultuur te verankeren in de Belgische gezondheidszorg om kwaliteitsvolle, trans- & multidisciplinaire, patiëntgerichte, doelmatige en doeltreffende zorg verder te bevorderen.
Dit gebeurt op verschillende manieren, bijvoorbeeld door:
- het verzamelen en verspreiden van betrouwbare, gevalideerde informatie;
- surveillance van recente literatuur;
- het delen van kennis door opleidingen, deskundige begeleiding van implementatie- en ontwikkelingsprojecten;
- de koppeling van de ontwikkeling van richtlijnen en/of EBP-informatie aan een duidelijk omschreven implementatieplan, zodat de vergaarde kennis effectief wordt toegepast in de klinische praktijk;
- de koppeling van de ontwikkeling en implementatie van EBP-informatie aan evaluatie, zodat de impact van de acties kan worden opgevolgd en bijgestuurd.
11 zorgberoepen uit de eerste lijn zijn momenteel opgenomen binnen de scope van het Evikey Netwerk, met name de huisartsen, verpleegkundigen, apothekers, tandartsen, kinesitherapeuten, vroedvrouwen, ergotherapeuten, logopedisten, podologen, diëtisten en klinisch psychologen. Dit zijn de voornaamste doelgroepen die actief gebruik kunnen maken van de output van het Evikey Netwerk in hun dagelijkse praktijk.
Het Netwerk koppelt de expertise van “Core Partners” als KCE, WOREL, Minerva, CDLH, EBPracticeNet en CEBAM aan deze van actoren zoals beroeps- en patiëntenverenigingen die zijn vertegenwoordigd in een adviserend orgaan.
De beleidscel van de minister van Volksgezondheid, de FOD Volksgezondheid, het RIZIV en het FAGG zijn actief betrokken in het Evikey Netwerk, zij voorzien financiering en tekenen mee de strategische lijnen uit.
Welke EBP projecten worden gefinancierd door de FOD?
De FOD Volksgezondheid zorgt voor projectfinanciering waarmee klinische praktijkrichtlijnen rond specifieke geprioriteerde thema’s worden ontwikkeld, aangepast, herzien en geïmplementeerd.
De projecten worden door middel van een overheidsopdracht gegund. Bij het selecteren van de uitvoerders voor deze opdrachten wordt rekening gehouden met criteria zoals:
- het beschikken over voldoende ervaring met de EBP cyclus en voldoende terreinkennis van de EBP actoren;
- het beschikken over ervaring in ontwikkeling en/of implementatie van richtlijnen;
- een evenwichtige samenstelling van het uitvoerend team met experten en/of stakeholders uit de verschillende landsgedeeltes.
De volgende projecten werden sinds 2018 opgestart:
| Type | Onderwerp | Uitvoerder | Voornaamste doelgroepen |
| Implementatie | Lage rugpijn Lastenboek Meer info |
Consortium onder leiding van Domus Medica | Huisarts, kinesitherapeut, klinisch psycholoog |
| Implementatie | Chronische pijn Lastenboek Meer info |
Consortium onder leiding van VUB | Alle beroepen binnen de scope van het Netwerk |
| Implementatie | Chronische nierinsufficiëntie Lastenboek Meer info |
Lot 1: Antares consulting Lot 2: Consortium onder leiding van UCLL |
Diëtist en huisarts |
| Ontwikkeling | Ergotherapeutische richtlijn voor kwetsbare thuiswonende ouderen Lastenboek Meer info |
Lot 1: Artevelde Hogeschool Lot 2: Consortium onder leiding van Ugent |
Ergotherapeut |
| Ontwikkeling | Selectie, samenvatting en aanpassing aan de Belgische context van Nederlandse dieetrichtlijnen Lastenboek (Aanpassing perceel 1 in 2021: certificatie van 4 EB-bronnen) Meer info |
UCLL | Diëtist |
| Ontwikkeling | Opvolging en revalidatie van COVID-19-patiënten in de eerste lijn Lastenboek Meer info |
Consortium onder leiding van KU Leuven Research & Development | Huisarts, kinesitherapeut, verpleegkundige, ergotherapeut, apotheker |
| Implementatie | Revalidatie na een beroerte Lastenboek Meer info |
Consortium onder leiding van Universiteit Hasselt | Huisarts, ergotherapeut, kinesitherapeut, logopedist, klinisch psycholoog |
| Ontwikkeling | Laag risico bevalling Lastenboek Meer info |
Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen | Vroedvrouw |
| Ontwikkeling | Telelogopedie bij kinderen jonger dan 12 jaar Lastenboek Meer info |
Consortium onder leiding van Thomas More Mechelen-Antwerpen | Logopedist, audioloog, huisarts, |
| Ontwikkeling | Oncologische nazorg in de eerste lijn (oncorevalidatie) Lastenboek Meer info |
Consortium onder leiding van Universiteit Antwerpen | Huisarts, kinesitherapeut, verpleegkundige, klinisch psycholoog |
| Ontwikkeling | Rode vlaggenlijst podologie Lastenboek Meer info |
Consortium onder leiding van Haute Ecole Libre de Bruxelles Ilya Prigogine (HELB – IP) | Podoloog, huisarts, verpleegkundige |
| Implementatie | Lokaal antibioticastewardship luchtweginfecties (huisartsen) Lastenboek Meer info |
Consortium onder leiding van Domus Medica | Huisarts, apotheker |
| Ontwikkeling | Somatische zorg voor personen met een ernstige psychiatrische aandoening in de eerste lijn Lastenboek Meer info |
Universiteit Antwerpen | Huisarts, verpleegkundige, ergotherapeut, klinisch psycholoog |
| Implementatie | Behandeling van slaapklachten en insomnia Lastenboek Meer info |
VVKP in samenwerking met de UPPCF | Huisarts, apotheker, klinisch psycholoog |
| Implementatie | Kwaliteitslabel voor goede praktijkvoering van perinatale zorg door de vroedvrouw Lastenboek Meer info |
Odisee | Vroedvrouw |
Toekomstige projecten
Alle informatie over toekomstige projecten en lopende projectoproepen is terug te vinden op de website van Evikey