U wilt een antwoord op uw vragen over de volgende thema’s krijgen:
• Warmtepompen,
• Verwarming met zonne-energie,
• Verwarming met hout.
Is de techniek waarbij warmte wordt gehaald uit mijn tuinbodem (warmtepomp) efficiënt?
Ongetwijfeld. Het systeem heeft zijn deugdelijkheid bewezen, is het experimentele stadium voorbij en is nu in de handel te verkrijgen. De warmtepomp is een gesloten en ondoordringbaar buizenstelsel. In die buizen zit een koelmiddel dat de ondergrondse warmte opvangt. Dat koelmiddel zorgt voor het transport van de warmte. De temperatuur wordt verhoogd door een compressor of verlaagd door een expansievat. De buizen worden ofwel horizontaal geplaatst, op een diepte van 60 tot 120 centimeter, ofwel verticaal (tot wel 50 meter diep in de bodem). Het hele netwerk is honderden meters lang. De receptoren worden in lusvorm ingegraven en moeten samen een oppervlakte beslaan die 1,5 tot 2 keer zo groot is als de te verwarmen woonoppervlakte. Gelijkaardige systemen kunnen de warmte onttrekken aan de lucht.
Wat is COP ?
De COP is de prestatiecoëfficiënt van warmtepompsystemen. Hij geeft aan hoeveel warmte er vrijkomt per eenheid elektriciteit die wordt verbruikt (door de compressor).
Een warmtepomp die 100 watt elektriciteit verbruikt om 400 watt warmte of koude te produceren, heeft een COP van 4 (wat een uitstekende verhouding is). Hoe hoger de prestatiecoëfficiënt van een warmtepomp, hoe beter de prestaties die ze levert (en hoe interessanter ze financieel gezien is).
De COP kan variëren met de omgevingstemperatuur, die op zijn beurt varieert met de seizoenen.
Vraag aan de installateurs en fabrikanten wat de SCOP (= seizoensgebonden COP) is. Dit cijfer geeft een beter idee over het reële rendement.
Zijn er betere warmtepompen dan andere ?
Er bestaan verschillende systemen: bodem-lucht, lucht-water, lucht-lucht. Warmtepompen van het type bodem-lucht hebben in principe een betere COP dan die van het type lucht-lucht of lucht-water. Anderzijds zijn verticale warmtewisselaars (die in de bodem worden geboord) efficiënter dan horizontale. De doorslaggevende factor blijft echter de COP, die varieert naargelang de fabrikant.
Opgelet : enkel de huizen die voldoen aan de norm voor passieve huizen kunnen in de winter met voorverwarmde lucht van hun ventilatie warm worden gehouden. De warmte die uit de lucht kan onttrokken worden om een huis te verwarmen is beperkt. Sommige huizen hebben meer warmteverlies en een centrale verwarming met warm water is dan noodzakelijk.
Wat comfort betreft, zijn sommige modellen omkeerbaar: ze kunnen de warmte uit het huis naar de koudebron leiden. Het voordeel van deze systemen is dat ze in de warmere periodes van het jaar de lucht kunnen afkoelen. De ventilo-convectoren zorgen voor een goede verdeling van de koelte in het gebouw.
Kan men – behalve warm water – ook elektriciteit verkrijgen uit zonne-energie?
Ja. Met fotovoltaïsche zonnepanelen die het lucht in elektriciteit omzetten. De gelijkstroom wordt via een convertor omgezet in wisselstroom die u dan kan gebruiken voor uw huishoudtoestellen en verlichting, enz. Het eventuele overschot gaat dan naar het distributienetwerk.
De opgewekte elektrische energie kan ook in batterijen worden opgeslagen.
Is verwarmen met zonne-energie wel interessant in een land waar het vaak regent?
Fotovoltaïsche panelen zijn natuurlijk aangewezen op de zon. Vooral de lichtsterkte van de zonnestralen is bepalend voor het rendement van de panelen. Maar hoe vreemd het ook mag lijken, de zon hoeft niet te schijnen! Wanneer het bewolkt is, dringen de zonnestralen door de wolken heen. Ook deze lichtsterkte wordt door de zonnepanelen gebruikt. Door de zonnepanelen recht naar het zuiden te richten, kan de zonne-energie maximaal worden benut.
U zal bij voorkeur thermische zonnepanelen voor sanitair warm water (douche, bad) gebruiken dat u gedurende het ganse jaar nodig heeft. Deze thermische zonnepanelen zijn evenwel minder performant tijdens de winter, aangezien de behoefte aan verwarming op zo’n moment veel hoger ligt. Daarom moeten de panelen steeds worden geïnstalleerd met een warmwaterreservoir die groot genoeg is om de dagen wanneer er geen zon is te compenseren. Vraag het advies van uw installateur hieromtrent.
Zonnepanelen kunnen over het algemeen worden gecombineerd met andere verwarmingstechnieken zoals warmtepompen bijvoorbeeld.
In welke vorm kan men hout gebruiken om te stoken?
Om te stoken kan men lignine, houtblokken, briketten of korrels (pellets) gebruiken.
Zijn pellets interessanter dan houtblokken?
Ongetwijfeld. Twee kilo pellets komt overeen met drie of vier kilo houtblokken. Het is echter vooral het type verwarmingsinstallatie dat bepaalt hoe efficiënt de brandstof is..
Een open haard is wellicht de meest romantische manier om zich te verwarmen, maar het is wel de minst efficiënte: het rendement bedraagt ongeveer 10%. De toestellen van de nieuwe generatie, zoals inzethaarden en kachels, halen makkelijk een rendement van meer dan 65%. Een nog hoger rendement leveren pelletkachels (80 tot 85%) en verwarmingsketels gestookt met houtblokken (70 tot 85%), houtsnippers (75 tot 85%) of pellets (75 tot 90%).
Wordt de ontbossing in de hand gewerkt door te stoken met hout?
Hiermee is meteen de vraag gesteld naar de herkomst van het hout. Bij een grote vraag naar hout, met name naar pellets en houtsnippers, valt het niet uit te sluiten dat de exploitatie van sommige bossen volledig in het teken van de productie hiervan wordt geplaatst. In dat geval verdient het beheer van die bossen speciale aandacht. Indien de daarvoor gebruikte bomen niet worden vervangen, zal er wel degelijk sprake zijn van ontbossing.
Om dat te voorkomen, kunt u kiezen voor hout voorzien van het FSC-label (dat is dan vooral tropisch hout) of het PEFC-label (vooral afkomstig uit Europa en Canada). Het PEFC-label garandeert niet alleen dat het hout voortkomt uit duurzaam bosbeheer. Het houdt ook een belofte in voor duurzaam beheer in de toekomst.
Vertrekkende van tien basisprincipes zet het label Forest Stewardship Council (FSC) bosexploitanten ertoe aan zo te werk te gaan dat er uiteindelijk een duurzaam beheer van de natuurlijke rijkdommen ontstaat.
In België werd voor de Brusselse en Vlaamse bossen gekozen voor het FSC-label. Voor de bossen in Wallonië is dat het PEFC-label.
Ook stoken met hout zorgt voor CO2-uitstoot. Wat is dan het ecologische voordeel van deze brandstof?
De fossiele brandstoffen in de bodem hebben honderden miljoenen jaren geleden koolstofdioxide opgenomen. Bij het gebruik van deze brandstoffen (in de vorm van benzine, stookolie, aardgas, enz.) komt dit CO2 vrij en belandt het weer in de aardatmosfeer. Dit vrijgekomen CO2 werkt het broeikaseffect en de opwarming van het klimaat in de hand.
Bij hout is de hoeveelheid CO2 die bij verbranding vrijkomt gelijk aan de hoeveelheid CO2 die de levende boom indertijd heeft opgenomen. De levenscyclus van die boom wordt dan ook als ’neutraal’ beschouwd. Zelfs al zou de boom niet worden verbrand, dan zou de koolstofdioxide bij de ontbinding van de dode boom sowieso toch zijn vrijgekomen. Aangezien we de uitstoot van broeikasgassen moeten verminderen, zou het ideaal zijn om bij het stoken met hout te zorgen voor een netto CO2-winst door de uitstoot van CO2 te recupereren met behulp van warmtekrachtkoppeling.
Komen er bij stoken met hout nog andere luchtverontreinigende stoffen vrij (naast CO2)?
Net als aardgas en stookolie is hout een heterogeen energieproduct.
Het grote verschil tussen een verwarmingsketel (op aardgas of stookolie) en een houtkachel zit hem echter in de temperatuur in de verbrandingskamer. Hoe hoger de temperatuur (> 1000 °C bij een verwarmingsketel), hoe vollediger de verbranding. De temperatuur in een inzethaard of een kachel ligt in de buurt van 400 °C. Aangezien de verbranding onvolledig is, krijg je een hogere uitstoot van aromatische verbindingen, van de beruchte PAK’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) en van stofpartikels. Dat is des te meer het geval wanneer de kachel ononderbroken wordt gebruikt.
De vrij lage temperatuur in de verbrandingskamer van een kachel (in vergelijking met die in een verwarmingsketel) biedt daarentegen een serieuze verminderde uitstoot van NOx (stikstofoxide), dat in grote hoeveelheden gevormd wordt bij temperaturen boven 1000 °C. Men dient er wel op te letten dat het hout van goede kwaliteit is en niet werd behandeld (zoals dat het geval is bij timmerhout).
Om te zorgen voor een betere verbranding, is het aangeraden het hout goed te drogen, zodat het minder vocht bevat. Hout wordt beschouwd als droog wanneer het maximum 18% vocht bevat en als heel droog wanneer het maximum 10% vocht bevat.
Zal de prijs van hout in de toekomst stijgen?
Eind 2006 stelde Febelhout, de Belgische federatie van de hout- en meubelindustrie, vast dat de prijs van hout in de loop van dat jaar spectaculair was gestegen: gemiddeld 30%, naargelang de soort en de afmetingen. Die prijsstijging gold natuurlijk niet enkel voor verwarmingshout, maar Febelhout wees er toch op dat de elektriciteitssector een grote verbruiker van hout was geworden. Eind 2006 verwachtte Febelhout dat de vraag naar hout nog zou stijgen, vooral omdat de consument zich steeds bewuster wordt van de voordelen voor het milieu.
Dat is nu eenmaal de logica van de markt. Als steeds meer mensen overschakelen op pelletverwarming, dan zal hout (waarvan de productie nog altijd afhankelijk is van de levenscyclus van de bossen) schaarser worden en zal de prijs ervan stijgen. Typisch voor de marktlogica is echter ook dat het onmogelijk is te voorspellen hoe groot die prijsstijging zal zijn.