In 2002 heeft België een wet goedgekeurd die euthanasie in bepaalde situaties uit de strafrechtelijke sfeer haalt.
Op verzoek van de patiënt mag een arts euthanasie toepassen als voldaan is aan alle voorwaarden die in de wet zijn vastgelegd. Dit verzoek wordt geuit door een handelingsbekwame patiënt die bij bewustzijn is (actueel verzoek) of door een voorafgaande wilsverklaring.
In 2002 heeft België een wet goedgekeurd die euthanasie in bepaalde situaties uit de strafrechtelijke sfeer haalt. Op verzoek van de patiënt mag een arts euthanasie toepassen als voldaan is aan alle voorwaarden die in de wet zijn vastgelegd. Dit verzoek wordt geuit door een handelingsbekwame patiënt die bij bewustzijn is (actueel verzoek) of door een voorafgaande wilsverklaring (patiënt die onomkeerbaar buiten bewustzijn is). In beide gevallen kan alleen de betrokken patiënt de euthanasie aanvragen. Euthanasie is nog steeds strafbaar wanneer de euthanasie niet door een arts wordt uitgevoerd of als de arts zich niet houdt aan de voorwaarden en de procedure die bij wet zijn vastgelegd.
In die wet wordt euthanasie omschreven als "het opzettelijk levensbeëindigend (medisch) handelen door een andere dan de betrokkene (arts), op diens verzoek".
Euthanasie is echter geen recht: het is niet omdat iemand een verzoek tot euthanasie indient dat men zeker is dat de euthanasie zal worden uitgevoerd. Ook al is voldaan aan alle wettelijke verplichtingen, dan nog staat het de arts vrij om ermee in te stemmen om euthanasie toe te passen of om dat te weigeren. Als hij dat weigert, moet hij de patiënt of de eventuele vertrouwenspersoon hier tijdig van op de hoogte brengen en de redenen hiervoor aangeven. De patiënt kan zich dan tot een andere arts wenden.
In het geval van een actueel verzoek moet de patiënt op het moment van zijn verzoek:
- wilsbekwaam en bij bewustzijn zijn
- zich in een medisch uitzichtloze toestand bevinden
- aanhoudend en ondraaglijk fysiek en/of psychisch lijden waarbij dat lijden niet gelenigd kan worden en het gevolg is van een ernstige en ongeneeslijke, door ongeval of ziekte veroorzaakte aandoening.
Dit verzoek moet:
- vrijwillig zijn
- overwogen
- herhaald
- en mag niet tot stand gekomen zijn als gevolg van enige externe druk.
In 2014 werd dit actueel verzoek uitgebreid tot niet-ontvoogde minderjarigen. Een minderjarige patiënt die euthanasie wil aanvragen moet oordeelsbekwaam zijn, fysiek lijden (psychisch lijden wordt niet in aanmerking genomen voor minderjarigen) en moet zich bovendien in een medisch uitzichtloze situatie bevinden die binnen afzienbare termijn tot een overlijden zou leiden. De wettelijke vertegenwoordigers van de minderjarige patiënt moeten zich akkoord verklaren met dit verzoek.
Iedere meerderjarige of ontvoogde minderjarige (onder ontvoogde minderjarige wordt verstaan een persoon van minder dan 18 jaar die echter, na een beslissing van een jeugdrechtbank, niet meer onder de ouderlijke macht staat) kan ook een wilsverklaring opstellen. Dat is een geschreven document waarin iemand ermee instemt dat een arts in de toekomst euthanasie pleegt onder de voorwaarden die bij wet zijn vastgelegd mocht die persoon zijn wil niet meer kunnen uiten omdat hij onomkeerbaar buiten bewustzijn is (coma of vegetatieve status). Een arts die euthanasie pleegt op basis van een wilsverklaring moet op voorhand vaststellen dat:
- de patiënt lijdt aan een ernstige en ongeneeslijke, door ongeval of ziekte veroorzaakte aandoening
- de patiënt buiten bewustzijn is (coma of vegetatieve status)
- en deze toestand volgens de stand van de wetenschap onomkeerbaar is.
Minderjarigen kunnen geen gebruik maken van zo'n wilsverklaring.
Opgelet: om een voorafgaande wilsverklaring inzake euthanasie in te vullen en te laten registreren (in het register van de voorafgaande wilsverklaringen dat artsen kunnen raadplegen), moet men in België gedomicilieerd zijn en beschikken over een rijksregisternummer. Momenteel is er geen mogelijkheid voor personen die in het buitenland verblijven (nationaliteit is geen criterium).
Formulier
-
Formulier wilsverklaring PDF document - 40.99 KB
-
Voorbehouden voor artsen - registratiedocument euthanasie voor de geëmancipeerde minderjarige DOCX document - 57.56 KB
Wetgeving
-
Wet 10/11/2005 PDF document - 36.54 KB
-
Wet 28/02/2014 PDF document - 34.79 KB
-
Wet 28/05/2002 PDF document - 77.25 KB
-
KB 02/04/2003 PDF document - 31.51 KB
-
KB 27/04/2007 PDF document - 371.85 KB
-
Folder "Wilsverklaring" PDF document - 119.41 KB