De donor
Iedere persoon die gedomicilieerd is sinds 6 maanden in België, wordt verondersteld in te stemmen met een afname na zijn overlijden, behalve wanneer hij zijn verzet hiertegen geuit heeft (bv. mondeling, schriftelijk, registratie bij de gemeente in de gegevensbank van de FOD Volksgezondheid, of via de huisarts, of online via www.mijngezondheid.be).
De personen die sinds 6 maanden noch in het bevolkingsregister noch in het vreemdelingenregister vermeld staan, moeten hun akkoord voor afname expliciet hebben uitgedrukt.
Overlijden van de donor
Volgens artikel 11, kan het wegnemen van organen enkel worden uitgevoerd op een persoon (de donor) wiens overlijden is vastgesteld door drie artsen, die volledig onafhankelijk zijn van de teams die de organen wegnemen en transplanteren en van de arts die de ontvanger verzorgt.
Hersendood is een diagnose waarvoor elk van de drie artsen persoonlijk onafhankelijk de verantwoordelijkheid draagt. Elke vorm van invloed of druk is een zware deontologische fout.
Hersendood wordt vastgesteld volgens de meest recente medische kennis.
De hersendoodverklaring wordt opgenomen in een gedateerd en ondertekend proces-verbaal, dat 10 jaar bewaard moet worden.
Volgens artikel 4 & 1, Afstand van organen mag niet met een oogmerk van winst geschieden, ongeacht de partijen tussen welke hij plaatsheeft.
De donor noch zijn naastbestaanden zullen enig recht lastens de receptor kunnen doen gelden.
In geval van een gewelddadige dood van de donor van wie de oorzaak niet verdacht is (bv . auto-ongeval), stelt de arts die een wegname uitvoert een verslag op voor de Procureur des Konings waarin alle gegevens opgenomen zijn die eventueel nodig kunnen zijn in geval dat de Procureur des Konings vervolgens het bevel zou geven tot een gerechtelijk onderzoek of een autopsie.
Vooraleer tot een afname over te gaan, moet de arts zich ervan vergewissen dat de donor geen verzet heeft geuit, ongeacht of het verzet zich in de gegevensbank van de FOD Volksgezondheid bevindt dan wel of het op een andere wijze is geuit. De arts heeft dus geen andere keuze dan de familie in te lichten over de overwogen afname zodat zij aan de arts het bestaan van een eventueel verzet door de overledene tijdens zijn leven zou kunnen meedelen.
Sinds 2007 moet de arts daarentegen geen rekening meer houden met het verzet van de familie. Door deze aanpassing van de wet wordt het opting-out-systeem verstevigd.
Twee type van donoren voor transplantatie
Er bestaan twee donortypes:
- Heart Beating Donors (DBD)
Hersendode donors, bij wie alle organen en weefsels in principe weggenomen kunnen worden (hart, longen, lever, nieren, alvleesklier, darmen,…).
Hersendood betekent de onomkeerbare beschadiging van de hersenen. De diagnose hersendood wordt gesteld op basis van een geheel van klinische factoren en indien nodig bijkomende onderzoeken. Bij hersendood kunnen de andere organen nog werken een paar uren in “artificiële leven”.
Hersendood wordt veroorzaakt door een hersenoedeem waardoor alle bloedcirculatie in de hersenen stopt. Dit kan diverse oorzaken hebben:
- Cerebrovasculaire accidenten (CVA)
- Slecht behandelde arteriële hypertensie,
- Hersenletsels (val, verkeersongeval,…)
- Cerebrale anoxie (tekort aan zuurstof in de hersenen).
- Non-Heart Beating donors (DCD)
Donors met hartstilstand, bij wie de bloedcirculatie is gestopt worden nieren, lever, longen, alvleesklier en weefsels weggenomen.