Huisarts/Algemene geneesheer
De algemene geneesheer, of ook dokter of huisarts* genoemd, is een arts die gespecialiseerd is in het vakgebied 'generalisme'. Deze arts werkt niet in een ziekenhuis maar wel in de ‘eerstelijnsgezondheidszorg’ en legt eventueel huisbezoeken af. Hij/zij is normaliter het aanspreekpunt voor mensen met gezondheidsproblemen in de ruimste betekenis van het woord. Hij houdt het overzicht over de globale situatie van de patiënt over een langere periode. De huisarts is zo ook de coördinator van alle benodigde zorg voor de patiënt.
Negentig procent van alle problemen die aan de huisarts worden voorgelegd, worden door hem of haar zelf afgehandeld. De resterende tien procent wordt doorverwezen naar een andere arts-specialist* of zorgverlener.
Artsen zijn in België gemachtigd de geneeskunde uit te oefenen indien het diploma werd geviseerd door de bevoegde instanties en indien zij ingeschreven zijn in de tabel van de Orde van Geneesheren.
Meer informatie en wetgeving over het beroep vindt u hier.
Arts-specialist
Een patiënt consulteert een arts-specialist op afspraak. Een afspraak wordt bekomen, hetzij via een doorverwijzing van een huisarts of individuele zorgverlener, hetzij door er rechtstreeks contact mee op te nemen. Artsen-specialisten kunnen ofwel op zelfstandige basis werken, ofwel in een erkende gezondheidszorgvoorziening waaraan ze verbonden zijn, of beide. Artsen-specialisten leggen geen huisbezoeken af.
De wetgeving bepaalt de bijzondere erkenningscriteria van artsen-specialisten, stagemeesters en stagediensten in de verschillende specialisaties (klik hier).
De erkenning van een geneeskundige specialisatie wordt in een wet gegoten (Koninklijk Besluit, afkorting: K.B.) en wordt in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. De in België erkende geneeskundige specialisaties dragen de titel van geneesheer-specialist in de desbetreffende specialisatie.
Erkende specialisaties in België:
Anesthesiereanimatie - Arbeidsgeneeskunde - Cardiologie - Dermato-venereologie - Endocrino-Diabetologie - Functionele en professionele revalidatie van gehandicapten - Fysische geneeskunde - Gastro-enterologie - Geriatrie - Gynaecologie en verloskunde - Heelkunde - Intensieve zorgen - Inwendige geneeskunde - Klinische biologie - Mond-, kaak- en aangezichtschirurgie - Nefrologie - Neurochirurgie - Neurologie - Neuropsychiatrie - Nucleaire geneeskunde - Nucleaire in vitro geneeskunde - Oftalmologie - Orthopedie - Otorhinolaryngologie - Pathologische anatomie - Pediatrie - Pediatrische neurologie - Plastische, reconstructieve en esthetische heelkunde - Pneumologie - Psychiatrie - Radiotherapie-Oncologie - Reumatologie - Revalidatie - Röntgendiagnose - Stomatologie - Urgentiegeneeskunde - Urologie.
Meer informatie en wetgeving over het beroep vindt u hier.
Algemeen tandarts
Een tandarts is iemand die tandheelkundegestudeerd heeft en dit vak in al zijn aspecten mag uitoefenen. Algemene tandartsen volgen een masteropleiding van vijf jaar aan de universiteit en vervolmaken de opleiding met een eenjarige stage tot algemeen tandarts.
Gespecialiseerde tandarts
In België kan de Master in de tandheelkunde zich specialiseren tot orthodontist of parodontoloog. De erkenningvoorwaarden en procedure van deze specialisaties zijn sinds 2001 in voege getreden.
Een orthodontist (soms ook beugeltandarts genoemd) is een tandarts-specialist in de orthodontie. Een orthodontist houdt zich bezig met het bestuderen van de vorm, groei en ontwikkeling van het gebit en de kaken en het optimaliseren van de stand van het gebit en de kaken door middel van beugels (orthodontie). De specialisatie vraagt een vierjarige opleiding die alleen aan de universiteiten kan gevolgd worden.
Parodontologie is een erkend specialisme binnen de tandheelkunde die zich richt op de steunweefsels van de tanden en kiezen: het kaakbot, het tandvlees en het parodontaal ligament.
Na het succesvol doorlopen van de masteropleiding tandheelkunde kan een specialistische studie van drie jaar tot tandarts-parodontoloog gevolgd worden.
Voor een specialisatie tot kaakchirurg is zowel het arts- als het tandartsdiploma vereist.
Meer informatie en wetgeving over het beroep vindt u hier.
Apotheker
Een apotheker is een deskundige op het gebied van geneesmiddelen. Alleen erkende apothekers mogen in België niet terugbetaalbare medicatie verkopen en/of geneesmiddelen op recept of voorschrift afleveren op naam van de patiënt. De locatie en de verkoop van medicatie is aan strikte regels onderworpen. De erkende apotheker moet zich inschrijven bij de Provinciale Geneeskundige Commissie van zijn vestigingsplaats. Hij/zij moet ook ingeschreven zijn op de lijst van de voor het beroep bevoegde Orde van apothekers.
Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) is verantwoordelijk voor de erkenning van de apothekers.
Ziekenhuisapotheker
De ziekenhuisapotheker is een apotheker met een gespecialiseerde opleiding om te worden erkend als ziekenhuisapotheker. Hij/zij mag enkel de geneesmiddelen, hulmiddelen of substanties voor diagnostische onderzoeken afleveren die door de behandelende arts zijn voorgeschreven en dit enkele gedurende de opname van de patiënt tijdens zijn verblijf in het ziekenhuis. Hij/zij heeft geen rechtstreeks contact met de patiënt.
De FOD Volksgezondheid is bevoegd voor de erkenning en de registratie van de ziekenhuisapothekers. Meer informatie en wetgeving over het beroep vindt u hier.
Verpleegkundige
Een verpleegkundige is een persoon die opgeleid is om verpleegkundige taken uit te voeren. Hij/zij is geslaagd in een erkende driejarige voortgezette beroepsopleiding of bacheloropleiding in de verpleegkunde. Het diploma werd geviseerd door de FOD Volksgezondheid.
“Onder uitoefening van de verpleegkunde wordt verstaan het vervullen van de volgende activiteiten : het observeren, het herkennen en het vastleggen van de gezondheidsstatus zowel op psychisch, fysisch als sociaal vlak ; het omschrijven van verpleegproblemen; het bijdragen aan de medische diagnose door de arts en aan het uitvoeren van de voorgeschreven behandeling ; het informeren en adviseren van de patiënt en zijn familie ; het voortdurend bijstaan, uitvoeren en helpen uitvoeren van handelingen waardoor de verpleegkundige het behoud, de verbetering en het herstel van de gezondheid van gezonde en zieke personen en groepen beoogt; het verlenen van stervensbegeleiding en begeleiding bij de verwerking van het rouwproces”.
In de gezondheidszorgvoorzieningen werkt hij/zij vooral in een multidisciplinair team. Sommige taken voert zij uit in opdracht van de arts of staat de arts bij.
De verpleegkundige tewerkgesteld in de eerstelijn werkt er meestal als zelfstandige of in een groepspraktijk. Hij/zij zal voornamelijk als zorgverlener aan huis de verpleegkundige zorgen verstrekt op voorschrift van de behandelende arts.
Er bestaat een uitgebreide lijst met de specifieke verplegingstaken en zorgverstrekkingen die de verpleegkundige volgens het behaalde diploma mag uitvoeren.
De algemene trend naar specialisatie binnen de verpleegkunde vertaalt zich in een lijst van van bijzondere beroepstitels voor de verpleegkundige die een één-jarige opleiding (Banaba) succesvol beëindigde binnen een specifiek domein van de verpleegkunde na het behalen van het diploma van bachelor in de verpleegkunde. Speciale voorwaarden betreffende de opleiding, de permanente vorming, de verworven competenties en verantwoordelijkheden zijn voor elke bijzondere beroepstitel bij wet vastgelegd. Bepaalde medische gedelegeerde handelingen mogen enkel door verpleegkundigen, die houder zijn van een bijzondere beroepstitel, autonoom worden uitgevoerd.
De FOD Volksgezondheid registreert en kent de bijzondere beroepstitel toe aan de aanvrager.
Meer informatie en wetgeving over het beroep vindt u hier.
ZorgkundigeN
Een zorgkundige genoot een specifieke opleiding in een school voor middelbaar secundair onderwijs (
Zorgkundigen zijn tewerkgesteld in ziekenhuizen, rust- en verzorgingsinstellingen of bij thuisverpleegkundigen, waar zij onder toezicht van een verpleegkundige verzorgende taken opnemen. Er bestaat een uitgebreide lijst met de specifieke verzorgingstaken die een zorgkundige al of niet onder toezicht mag uitvoeren. Open wondzorg of inspuitingen horen daar niet bij. De taak van een zorgkundige bestaat voornamelijk uit de opvolging van en het hulp verlenen bij de persoonlijke hygiëne van de patiënt, het drinken en eten, de inname van de orale medicatie en de algemene opvolging van de patiënt.
Meer informatie en wetgeving over het beroep vindt u hier.
KinesitHERAPEUT
Een kinesitherapeut houdt zich bezig met de behandeling van klachten aan het steun- en bewegingsapparaat (spieren, skelet, pezen,…) van de mens op medisch voorschrift van een arts. Hij mag het voorschrift aanpassen aan de situatie van de patiënt en moet hierover de behandelende geneesheer inlichten.
De kinesitherapeut krijgt zijn erkenning van de FOD Volksgezondheid indien hij/zij is geslaagd in een specifieke opleiding kinesitherapie van vier jaar hoger universitair of niet universitair onderwijs.
Meer informatie en wetgeving over het beroep vindt u hier.
Vroedvrouw
Een verloskundige, vroedkundige of vroedvrouw (ook voor mannen) houdt zich bezig met het begeleiden van de normale, ongecompliceerde zwangerschap en bevalling. Zij is bevoegd om op autonome wijze en op eigen verantwoordelijkheid een deel van de geneeskunde uit met betrekking tot de ‘fysiologische’ of de normale verloskunde.
Vroedvrouwen volgen een vrouw met een normale zwangerschap op, verrichten een fysiologische geboorte en begeleiden de vrouw en pasgeborene met de borstvoeding en de zorgen in de kraamtijd. Zij verwijzen zwangere vrouwen met risico’s of complicaties door naar de gynaecoloog.
In de Materniteit en verloskwartier van het ziekenhuis werken bijna uitsluitend erkende vroedvrouwen. Vroedvrouwen in het ziekenhuis werken ook op de diensten neonatologie, infertiliteit, gynaecologie. Ze verrichten ook consultaties samen met de arts-specialist die ze assisteren en waarmee ze samenwerken. De zelfstandige vroedvrouw levert moeder- en kindzorg aan huis of in haar privé-praktijk, met inbegrip van de bevalling aan huis, in een geboortehuis of in een privépraktijk. Zij mag de vrouw begeleiden naar het ziekenhuis tijdens de arbeid en de bevalling.
De erkende vroedvrouw heeft een bachelor in de verloskunde behaald.
Meer informatie en wetgeving over het beroep vindt u hier.
Paramedici
Een paramedicus (meervoud: paramedici) is iemand die voor zijn beroep diagnostische, therapeutische handelingen of technische hulpverstrekkingen levert op verzoek van een arts. Deze prestaties zijn eigen aan het beroep en wettelijk bepaald. Zij mogen uitsluitend door erkende beroepsbeoefenaars in het specifieke domein verricht worden. De meeste erkende paramedici kunnen zowel op zelfstandige basis als in dienstverband in een gezondheidsinstelling werken.
Het vereiste opleidingsniveau voor paramedische beroepen varieert van een specifiek hoger technische opleiding in het secundair onderwijs (De erkende paramedische gezondheidsberoepen die in België reeds erkend zijn of waarvan de erkenningsprocedure in ontwikkeling is, zijn:
- Farmaceutisch-technisch assistent
Farmaceutisch-technisch assistenten voeren de bij wet vastgestelde taken uit onder de verantwoordelijkheid van een aanwezige apotheker. Het beroep wordt sinds 2010 erkend en vereist een diploma van hoger technisch onderwijs afgeleverd door een school voor secundair onderwijs.
- Diëtisten
Diëtisten zijn specialisten op het gebied van voeding in relatie tot ziekte. Een diëtist behandelt op voorschrift van de arts, patiënten met een op maat gemaakt voedings- of dieetadvies. Hij of zij kan door het behandelen met een bepaald eetpatroon (dieet) de lichamelijke gezondheid bevorderen. Hij/zij heeft minstens een diploma van een professionele bachelor of een masters’ proef behaald.
- Ergotherapeuten
Ergotherapeuten richten zich op het weer mogelijk maken van handelingen bij mensen die door ziekte of handicap een lichamelijke of psychische beperking hebben opgedaan. Kenmerkend voor ergotherapie is de kijk op zowel de persoon, de omgeving, als de activiteit. Zij werken met de patiënt om de belangrijkste hindernissen in het dagelijks leven te verminderen. Ze werken rond de zelfredzaamheid, de productiviteit, de mobiliteit, het wonen, de vrije tijd. De erkende ergotherapeut heeft hiervoor een diploma van een professionele bachelor of master behaald.
- Logopedisten
Logopedisten bieden preventie, zorg, training en advies met betrekking tot de primaire mondfuncties (zuigen, slikken en kauwen), het gehoor, de stem, de taal en de spraak. Logopedische interventie is gericht op communicatie (begrip en productie van gesproken en geschreven taal maar ook ondersteunende communicatie) en eten en drinken in de verschillende te onderscheiden fases. Hij/Zij heeft hiervoor minstens een diploma van een professionele bachelor of een masters’ proef behaald.
- Audiologen en audiciens
Audiologen hebben zich gespecialiseerd in het voorkomen, opsporen, onderzoeken en door hulpmiddelen corrigeren van stoornissen van het gehoor. Zij bieden hulp bij de psychologische en psychosociale aspecten van slechthorendheid. Aangezien horen en (leren) spreken zeer nauw met elkaar verbonden zijn werkt de audioloog nauw samen met de logopedist en NKO-arts (Neus, Keel, Oor). De audioloog heeft minstens een diploma van een professionele bachelor of een masters’ proef behaald.
Audiciens hebben een extra postgraduaat opleiding gevolgd. Zij werken als medewerker in winkels en laboratoria voor hoorhulpmiddelen waar zij voorlichting en advies geven over hoortoestellen, deze aanmeten, aanpassen en verkopen.
- Orthoptist en optometrist
De orthoptist en optometrist zijn paramedisch beroepsbeoefenaren in de oogzorg die stoornissen aan het oog en het visueel systeem onderzoeken en behandelen, zoals bijvoorbeeld scheelzien, een lui oog, dubbelzien, leesklachten, slechtziendheid, evenwichtsklachten… De orthoptist en optometrist werken nauw samen met de oogarts. Hier vindt u welke opleiding u moet volgen om één van de beroepen te mogen uitoefenen.
- Orthopedisch technologen
De orthopedisch technologen zijn paramedische beroepsbeoefenaars die medische hulpmiddelen voorzien om de dagelijkse autonomie en mobiliteit van mensen met een lichamelijke beperking te verbeteren. De orthopedische technologie is in vier specialisaties verdeeld, die complementair zijn, maar elk een eigen identiteit hebben.
De orthopedisch technoloog in de bandagisterie en orthesiologie is gespecialiseerd in alle soorten bandages (zoals breukbanden, buikgordels, sportverbanden), drukverbanden (bijvoorbeeld steunkousen), borstprothesen, hulpmiddelen om thuisverzorging te vergemakkelijken (bijvoorbeeld stoma- en incontinentiemateriaal) alsook in orthesen. Orthesen zijn uitwendig gedragen apparaten of hulpmiddelen die een lichaamsdeel ontlasten of corrigeren. Hij maakt bijvoorbeeld korsetten om de rug te ondersteunen, halskragen voor de nek, schedelhelmen,… maar ook bijvoorbeeld gelaatsmaskers voor kankerpatiënten om te voorkomen dat het hoofd beweegt tijdens bestraling.
De orthopedisch technoloog in de prothesiologie is gespecialiseerd in alle soorten prothesen, behalve tandprothesen. Prothesen zijn apparaten of hulpmiddelen die een lichaamsdeel vervangen. Dit kunnen ook hoogtechnologische apparaten zijn, zoals een computergestuurde hand. Er bestaan functionele prothesen, die de autonomie van de patiënt verhogen, maar ook esthetische prothesen die zich aanpassen aan de uiterlijke kenmerken van de patiënt.
De orthopedisch technoloog in mobiliteitshulpmiddelen is gespecialiseerd in apparatuur om de mobiliteit te verbeteren, zoals looprekken, rolstoelen (standaard, actief, modulair, steun en zorg), aanpasbare modulaire systemen voor zitondersteuning, statafels, enz.
De orthopedisch technoloog in de schoentechnologie is bekwaam in het maken en aanpassen van orthopedische schoenen en inlegzolen.
- Medisch laboratorium technoloog
De medisch laboratorium technoloog werkt in ziekenhuizen en klinische laboratoria onder verantwoordelijkheid van de bioloog. Zij voeren testen en analyses uit op alle biochemische stoffen afkomstig van de mens zoals het opsporen van ijzer in het bloed, suiker, cholesterol, bloedplaatjes... en detecteren infectieuze elementen. Zij kunnen op verzoek de afname van het staal op de patiënt uitvoeren.
- Podologen
Podologen behandelen mensen met voetklachten en/of klachten die zijn ontstaan door een afwijkend functioneren van de voet(en), een afwijkende voetstand en/of een afwijkend looppatroon door het toepassen van corrigerende en/of beschermende technieken, zoals een orthese en schoen- en zoolcorrecties en het adviseren van patiënten. Het gaat over het algemeen om pijn aan en/of last van de voeten, enkels, knieën, heupen en/of rug. Zij geven preventieve adviezen en zij behandelen afwijkende teenstanden en (ernstige) huid- en nagelaandoeningen die niet door een (medische) pedicure mogen worden behandeld. Het diploma van de specifieke professionele bachelor is vereist voor registratie en de erkenning.
- Technologen medische beeldvorming
De technoloog medische beeldvorming bedient de medische apparatuur op geneeskundig voorschrift en onder toezicht van de geneesheer-radioloog in de dienst medische beeldvorming van het ziekenhuis. Hij draagt bij tot het stellen van diagnoses (medische beeldvorming, functionele MRI), tot het behandelen van patiënten (radiotherapie) en de patiëntenzorg met respect voor de veiligheid en het welzijn van de patiënt.
Het diploma van de specifieke professionele bachelor is vereist voor de registratie en de erkenning.
- Ambulancier niet-dringend ziekenvervoerder
Onafhankelijk van vooropleiding, heeft de ambulancier van patiënten het certificaat van de erkende basiscursus behaald die beantwoordt aan de gestelde normen en wetgeving om patiënten van huis naar een gezondheidszorgvoorziening of tussen twee gezondheidszorgvoorzieningen te vervoeren (met uitsluiting van het vervoer van de personen bedoeld in artikel 1 van de wet van 8 juli 1964 betreffende de Dringende Geneeskundige Hulpverlening).
- Mondhygiënist
De mondhygiënist stelt voornamelijk preventieve handelingen, met name handelingen in de mond van de patiënt, met het doel aandoeningen te voorkomen en desgevallend te genezen alsook het behouden of optimaliseren van de mondgezondheid. De mondhygiënist werkt nauw samen met tandartsen, tandartsen-specialisten en artsen-specialisten in de stomatologie (en de mond-, kaak- en aangezichtschirurgie).
De uitoefening van het beroep van mondhygiënist bestaat uit autonome prestaties, uit technische prestaties op voorschrift en uit handelingen die door de (tand)arts kunnen worden toevertrouwd aan de mondhygiënist.
De mondhygiënist kan onder meer tewerkgesteld worden in de eerste lijn, in de praktijk van de tandarts, maar ook in ziekenhuizen, woonzorgcentra, rust- en verzorgingstehuizen, voorzieningen voor personen met beperkingen, voorzieningen in de geestelijke gezondheidszorg…
Meer informatie en wetgeving over elk van de paramedische beroepen vindt u hier.
* zie Woordenlijst