Ziekenhuizen verstrekken gezondheidszorg. Patiënten kunnen er op elk moment terecht voor medische of specialistische onderzoeken en behandelingen. Artsen van verschillende disciplines werken er samen met andere individuele zorgverleners zoals verpleegkundigen en paramedici (pluridisciplinair).

Ziekenhuizen moeten voldoen aan heel wat normen. De overheid controleert die normen*. Een instelling die aan de normen beantwoordt, krijgt een erkenning* en een financiering van de overheid.
Nochtans is niet elke instelling die specialistische zorg aanbiedt een ziekenhuis! Enkel instellingen die een erkenning van de bevoegde overheid hebben gekregen, mogen zichzelf “ziekenhuis” noemen.

Sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw is de functie van het ziekenhuis grondig veranderd. Toen was het ziekenhuis de plaats waar patiënten verbleven en verzorgd werden. Vandaag ligt de kerntaak van een ziekenhuis in het leveren van gezondheidszorg aan patiënten bij het bestrijden of verlichten van een ziekte, het herstellen of verbeteren van zijn/haar gezondheidstoestand of het stabiliseren van letsels.

Het verblijf in een ziekenhuis is zo kort mogelijk. Soms is een dagopname al voldoende om een gezondheidsprobleem efficiënt te behandelen. Als het nodig is, kan een patiënt na een verblijf in een ziekenhuis voor langere tijd terecht in een andere zorginstelling, bijvoorbeeld een rust- en verzorgingstehuis* (RVT).


Met ‘algemeen ziekenhuis’ worden die ziekenhuizen aangeduid die niet uitsluitend bestemd zijn voor de opname van psychiatrische patiënten.
Sommige algemene ziekenhuizen hebben een universitair karakter. Dit zijn ziekenhuizen met een specifieke functie op vlak van verzorging, onderwijs, toegepast wetenschappelijke onderzoek en het ontwikkelen van nieuwe technologieën.
Tot slot bestaan er ook zogenaamde ‘categorale’ ziekenhuizen*. Het zijn ziekenhuizen die gespecialiseerde, geïsoleerde of chronische gezondheidszorg aanbieden (gespecialiseerde zorgen) waarin een welbepaalde aandoening zonder dat die acuut is, wordt behandeld.
Lijst met ziekenhuizen

Vlaanderen:
Een overzicht van de algemene ziekenhuizen in Vlaanderen vindt u hier.

Meer informatie over psychiatrische ziekenhuizen vindt u hier.

 

Erkenning

De overheid erkent en financiert een ziekenhuis pas als het voldoet aan een aantal wettelijk bepaalde normen. Die normen hebben betrekking op de algemene inrichting van het ziekenhuis en op andere specifieke voorschriften. Zo zijn er voorschriften voor de algemene ziekenhuisdiensten, de administratieve technische en medische diensten en de minimumcapaciteit van het ziekenhuis.
Ziekenhuizen moeten bijvoorbeeld voldoen aan specifieke normen voor ziekenhuishygiëne. Er bestaan wettelijke bepalingen voor de controle op sterilisatietechnieken en het antibioticumbeleid. Ook de hygiëne in de bereiding en verdeling van voeding en het verzamelen en verwijderen van ziekenhuisafval is streng gereglementeerd. Heel belangrijk is de bescherming van de persoonlijke levenssfeer bij de verwerking van persoonsgegevens van patiënten (in het bijzonder medische gegevens). Ook die is gebonden aan strikte normering.

Evolutie
Naast de infrastructuur van een ziekenhuis is ook de kwaliteit van de zorg aan de patiënt doorslaggevend voor de erkenning. Zo moet een ziekenhuis vandaag in staat zijn om een antwoord te bieden op maatschappelijke ontwikkelingen zoals de vergrijzing en de evolutie van de medische technologie. De strikte scheiding tussen diensten (bijvoorbeeld tussen heelkunde en interne geneeskunde) of tussen daghospitalisatie en klassieke hospitalisatie, is inmiddels achterhaald. Vandaag zijn continuïteit, integratie en coördinatie cruciale kenmerken in de normering voor de ziekenhuissector.
Om de kwaliteit en de continuïteit van zorg te garanderen, kunnen ziekenhuizen en andere zorgverleners met elkaar samenwerken, bijvoorbeeld via fusies tussen ziekenhuizen, zorgcircuits, netwerken of zorgprogramma’s.
Wanneer een ziekenhuis, dienst of functie niet aan de gestelde normen voldoet, dan kunnen de inspectiediensten van de Gemeenschappen sancties opleggen. Voldoet een ziekenhuis niet aan de erkenningsnormen, dan kan dit leiden tot het intrekken van de erkenning en tot sluiting.

 

Controle, evaluatie en kwaliteit

Vlaanderen:
Een algemeen ziekenhuis wordt geïnspecteerd door het Agentschap Zorginspectie en het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. Het toezicht richt zich op zorgtrajecten. Een zorgtraject is het traject dat een bepaalde groep van patiënten doorloopt in een ziekenhuis.
Het toezicht is gericht op de kwaliteit van de zorg op de werkvloer. Dat gebeurt op 3 niveaus: structuur, processen en resultaten.
Daarnaast vragen ziekenhuizen zelf accreditiatie aan bij een externe accreditatie-instelling. Voor ziekenhuizen die dat niet doen, houdt het Agentschap Zorginspectie ook toezicht op het systeem. Dit systeemtoezicht is gericht op de evaluatie van leiderschap, strategie en beleid, het veiligheidsmanagementssysteem en het kwaliteitssysteem ziekenhuisbreed.


Meer info:

Waalse Gewest:
Het Waalse Gewest is bevoegd voor de inspectie en erkenning van alle ziekenhuizen op zijn grondgebied (met uitzondering van de Duitstalige Gemeenschap). De diensten ervan zorgen eveneens namens de Franse Gemeenschap voor de inspectie en erkenning van de universitaire ziekenhuizen St Luc Woluwé, Erasmus, Luik en Mont-Godinne alsook de medisch-technische diensten van Bordet.
Het Waalse Gewest kan ook de klachten afhandelen die verband houden met de naleving van de wet op de ziekenhuizen (normen voor personeel, algemene hygiëne van de gebouwen, het oproepen van wachtdoende medische specialisten…).
Voor het Waalse Gewest en de universitaire ziekenhuizen die onder de Franse Gemeenschap vallen, bezoek de portaal "Action Sociale et Santé en Wallonie".
 

Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad (GGC):
De normen worden jaarlijks gecontroleerd door de inspectiedienst en de dienst gezondheidszorg van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. Verder zijn er tevens controles bij een wijziging van het aantal bedden, een wijziging van de beheerder, een wijziging binnen de vzw zoals de naam van de vzw, het adres of de vestiging.

 

* Zie Woordenlijst