In het volle besef van de klimaatverandering, de achteruitgang van het milieu en de steeds snellere teloorgang van de biodiversiteit zet de Europese Commissie zich in voor de ontwikkeling van een groener Europa, rekening houdend met de huidige ecologische, economische en sociale realiteit. De Europese Green Deal die eind 2019 aan het Europees Parlement werd voorgelegd, belichaamt de wil van de Commissie en haar voorzitter Ursula von der Leyen om een prioriteit te maken van milieu- en klimaatvraagstukken en  daarbij niemand aan zijn lot over te laten. Dit is een grondige hervorming voor een meer duurzame en meer rechtvaardige samenleving.
 
Sinds de industriële revolutie leggen menselijke activiteiten steeds meer druk op het milieu met gevolgen voor onze hele planeet: de atmosfeer warmt op en het klimaat verandert,  dier- en plantensoorten verdwijnen, bossen en oceanen worden vervuild en vernietigd. Deze verstoring van het klimaat en het milieu vormt een bedreiging voor onze gezondheid, ons welzijn, onze veerkracht en voor het voortbestaan van alle levende wezens. Daarom moeten de uitdagingen voor klimaat, milieu en biodiversiteit, voedselsystemen en gezondheid samen worden aangepakt.
 
De Europese Green Deal wil een antwoord bieden op deze grote uitdagingen door de EU-economie duurzamer, competitiever en efficiënter in het gebruik van hulpbronnen te maken en de milieu- en klimaatuitdagingen in kansen om te zetten. Het Europese beleid, van transport en energie tot landbouw en financiën, moet daarom groener worden  en tegelijk innovatie en jobcreatie stimuleren. De Green Deal staat voor een holistische aanpak,  overeenstemmend met de onderling afhankelijke en complexe aard van de uitdagingen.

Rekening houden met de interconnectie tussen de verschillende sectoren is dan ook essentieel om doeltreffend te reageren op de klimaatverandering, de achteruitgang van de biodiversiteit, de bodem-, lucht- en waterverontreiniging, de toekomstige en huidige pandemieën, enz. Het is van fundamenteel belang dat alle burgers van deze nieuwe aanpak kunnen profiteren.

De actiedomeinen

De Green Deal is een transversale en geïntegreerde strategie. Ze omvat alle sectoren van onze economie en is gericht op de verbetering van het welzijn en de gezondheid van de burgers en de toekomstige generaties.



De hele FOD is betrokken bij de implementatie van deze verschillende actiedomeinen, wat een transversale aanpak vergt die overeenkomt met het principe “One World One Health”.

Versterking van de klimaatambitie van de Europese Unie voor 2030 en 2050

Het doel is de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met minstens 55% te verminderen om tegen 2050 neutraliteit te bereiken.

Veilige, betaalbare en schone energie

Het Europese energiesysteem moet koolstofvrij worden om de klimaatdoelstellingen te halen. Energieproductie en -verbruik zijn verantwoordelijk voor meer dan 75% van de uitstoot van broeikasgassen in de EU. 

De industrie mobiliseren voor een circulaire en schone economie

De Commissie wil een Europese industriële strategie implementeren om de dubbele uitdaging van de digitale en groene transformatie aan te gaan. Tegelijkertijd wil zij een nieuw actieplan voor de circulaire economie invoeren. In dit nieuwe plan neemt het productontwerp een belangrijke plaats in en wil men de consument mondiger maken om meer circulariteit (repareerbaarheid, hergebruik van onderdelen, recycling, enz.) te garanderen. Doel is om de grondstoffen nodig voor producten zo lang mogelijk in de economie te laten circuleren, en zo de impact op onder meer het klimaat en de biodiversiteit te beperken.   

​Stimuleren van de bouw en de renovatie voor energie-efficiënte en materiaal-efficiënte gebouwen

Europa wil energie- en hulpbronnenefficiënt bouwen en renoveren aanmoedigen om deze sectoren schoner te maken.

België besteedt bijzondere aandacht aan de milieu-impact van een bouwproduct gedurende zijn hele levenscyclus (Levenscyclusanalyse LCA). De drie gewesten hebben een meetinstrument ontwikkeld om de milieu-impact van gebouwen te beoordelen (TOTEM). Dit instrument maakt onder meer gebruik van de milieuproductinformatie (EPD) van het B-EPD-programma van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid.

Versnelde overgang naar een intelligente en duurzame mobiliteit

De commissie wil gezonder, betaalbaarder en schoner openbaar en privévervoer. Deze sector is verantwoordelijk voor 25% van onze uitstoot.

« Van boer tot vork » : een rechtvaardig, gezond en milieuvriendelijk voedselsysteem ontwikkelen

Deze strategie berust op de ontwikkeling van een beleid voor duurzaam en gezond voedsel met een beperkte impact op het milieu en de biodiversiteit, onder meer door de circulaire economie aan te moedigen. In de toekomstige strategie van het gemeenschappelijk landbouwbeleid zou onder meer een aanzienlijke vermindering van het gebruik van chemische pesticiden, meststoffen en antibiotica worden opgenomen.

« Van boer tot vork » wil ook duurzame voedselconsumptie ondersteunen en zorgen voor betaalbare en gezonde voeding voor iederen. Zij wil de burgers actief betrekken en geeft voorrang aan sensibiliseringssacties.



Behoud en herstel van de ecosystemen en de biodiversiteit

Om het verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen en onze ecosystemen te beschermen en te herstellen heeft de Europese Commissie een meer ambitieuze strategie voorgesteld, met doelstellingen voor de bescherming van de biodiversiteit op Europees grondgebied en verbintenissen om het wereldwijde verlies aan biodiversiteit tegen te gaan.

Duurzame chemische producten en de "zero pollution" ambitie 

De nieuwe strategie voor duurzame chemische stoffen streeft naar een gifvrij milieu. Tegelijkertijd wil men de Europese chemische industrie tot een mondiaal competitieve speler maken en investeringen in duurzame en veilige producten en productiemethoden aantrekken.

De Commissie zal in 2021 ook een actieplan publiceren dat er onder meer op gericht is de bodem-, lucht- en waterverontreiniging te beperken en de “zero pollution”-ambitie in al haar beleidsmaatregelen te integreren.

Een budget dat overeenkomt met de ambities

Het geraamde budget om deze meervoudige uitdagingen aan te pakken is aanzienlijk: ongeveer 1 000 miljard euro voor de komende 10 jaar. De Europese Unie en de Europese Investeringsbank zullen waarschijnlijk een belangrijke rol spelen bij de financiering van dit bedrag. Gezien de omvang van de investering zal zowel de openbare als de privésector moeten worden gemobiliseerd.

Om een inclusieve en rechtvaardige overgang te garanderen voorziet de Europese Commissie in financiële steun en technische bijstand voor de bevolkingen van de regio's die de meest ingrijpende overgang naar een groene economie zouden doormaken. Dit is het zogenaamde mechanisme voor een rechtvaardige transitie, dat zal bijdragen aan de mobilisatie van minstens 150 miljard euro voor de periode 2021-2027.

De Commissie overweegt ook een mechanisme voor koolstofcorrectie aan de grens voor bepaalde sectoren om het risico van koolstoflekkage te verminderen. Het doel is oneerlijke concurrentie te vermijden van landen buiten de EU die produceren zonder enige inspanning voor het klimaat. 

Deze groene revolutie is ambitieus en noodzakelijk. Ze betekent een grondige transformatie van het beleid en de consumptie- en productiewijzen. Ze vereist de betrokkenheid en responsabilisering van alle actoren en vraagt de erkenning van sociale vraagstukken. Hernieuwbare energieën en technologische innovaties zullen een belangrijke rol spelen, maar zullen zonder twijfel niet voldoende zijn om de uitdagingen van vandaag en morgen aan te gaan. Het welslagen van deze ongekende weddenschap hangt ook af van onze wil om ons in te zetten voor de transitie, om onze manier van doen en denken te veranderen, en om onze gewoonten te veranderen.
 
De gevolgen van de Covid-19-pandemie voor de sociale, economische en milieuactiviteiten vereisen doeltreffende en ambitieuze budgettaire aanpassingen om een duurzaam herstel te waarborgen. De Europese Commissie heeft bijgevolg een herstelplan voorgesteld dat overeenstemt met de filosofie van de Green Deal. Ze stelt een nieuw instrument voor herstel voor, Next Generation EU, dat het prioritaire belang van het stimuleren van een veerkrachtig Europa onderstreept.