Kwaliteit van de zorg en veiligheid van de patiënten zijn topprioriteiten voor het gezondheidsbeleid, de zorgverleners en de ziekenhuizen in België. De veiligheid van de patiënten verbeteren door de invoering van innovatieve ideeën en best practices is daarom een van onze grote doelstellingen.
In deze rubriek vindt u alle nuttige informatie over patiëntveiligheid in de Belgische ziekenhuizen.
• Een meerjarige programma voor kwaliteit en veiligheid
Duurzame veranderingen doorvoeren om de kwaliteit van de zorg en de veiligheid van de patiënten te verbeteren, vereist planning op langere termijn. In 2007 lanceerde de FOD Volksgezondheid een eerste meerjarige programma voor de periode 2007-2012.
Het huidige meerjarige programma startte in 2013 en loopt tot 2017. Dit plan moedigt de ziekenhuizen aan om verbeteracties op te zetten in vier gebieden: geneesmiddelen met ‘hoog risico’, veilige heelkunde, identitovigilantie, vrijheidsbeperkende maatregelen en transmurale zorg*. Ziekenhuizen die zich in dit plan willen inschrijven, moeten tegen 2017 een aantal concrete doelstellingen realiseren. In ruil ontvangen ze financiële steun voor de invoering ervan en voor opleiding.
• De Colleges van Geneesheren
In 1999 werden de Colleges van Geneesheren opgericht om de kwaliteit van hun respectieve specialismen in de ziekenhuissector te verbeteren. De Colleges formuleren ook aanbevelingen bij het voorschrijven van behandelingen. Er bestaan 12 Colleges:
- Cardiale pathologie
- Geriatrie
- Gespecialiseerde spoedgevallenzorg
- Intensieve zorg
- Chronische nierinsufficiëntie
- Moeder en pasgeborene
- Medische beeldvorming en nucleaire geneeskunde
- Radiotherapie
- Reproductieve geneeskunde
- Oncologie
- Pediatrie
- Menselijke erfelijkheid
• Het goed gebruik van antibiotica
Overmatig en onjuist gebruik van antibiotica maakt bacteriën resistent. Het immuunsysteem van het lichaam is dan niet (meer) in staat om op een efficiënte manier weerstand te bieden tegen bacteriële infecties of ziekten. De Belgische Commissie voor de Coördinatie van het Antibioticabeleid (BAPCOC) werd in 1999 in het leven geroepen om het verkeerd gebruik van antibiotica aan te pakken. Zo wordt elk jaar een nationale antibioticacampagne gelanceerd. En BAPCOC publiceert ook een antibioticagids voor de huisartsen (aan te vragen via mail).
• Handhygiëne
Een goede handhygiëne doet het aantal ziekenhuisinfecties dalen. Daarom organiseert de FOD Volksgezondheid om de twee jaar de nationale campagne « U bent in goede handen ». Deze campagne loopt in alle gezondheidszorgvoorzieningen in België.
• Borstvoeding
Borstvoeding heeft een weldoende invloed op de levenskwaliteit van een pasgeborene en van de moeder. De keuze voor borstvoeding en de duur van de borstvoedingsperiode in het ziekenhuis hangen af van de expertise van de individuele zorgverleners en de kwaliteit van de begeleiding voor ouders, zwangere vrouwen en moeders.
Sinds 1995 steunt het Federaal Borstvoedingscomité ziekenhuizen die borstvoeding in hun kraamafdelingen promoten. Elk ziekenhuis in België dat voldoet aan de internationale criteria van het “Baby Friendly Hospital Initiative” (BFHI) - een internationaal project van de WGO en UNICEF - krijgt het BFHI-label. Tot nu toe hebben 23 ziekenhuizen in België dit label ontvangen.
• Een checklist voor het operatiekwartier
In de Belgische ziekenhuizen gebeuren ieder jaar gemiddeld 1 tot 2 incidenten waarbij een lichaamsvreemd voorwerp achterblijft tijdens een ingreep. Daarom moedigt de FOD Volksgezondheid het gebruik aan van een checklist bij elke chirurgische ingreep. Daarmee volgt de FOD Volksgezondheid de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) voor de veiligheid in het operatiekwartier: “Safe Surgery Saves Lives”.
“Is deze patiënt op de operatietafel wel de juiste patiënt? » of « Heeft u geen naald of compres achtergelaten? » zijn enkele van de vragen in deze checklist.
• Medische beeldvorming
“Medische beelden zijn geen familiekiekjes. Wees er zuinig mee”. Onder deze slogan lanceerde de FOD Volksgezondheid in 2012 een nationale campagne om zorgverleners en de algemene bevolking te sensibiliseren voor een goed gebruik van medische beeldvorming en om onnodig gebruik van straling te vermijden. Op deze website kan u terecht voor al uw vragen, nuttige tips en aanbevelingen over medische beeldvorming.
Voor voorschrijvende artsen werden ook de Belgische richtlijnen voor het goed gebruik van medische beeldvorming opgesteld en gepubliceerd. En voor de radiologische diensten staat een kwaliteitssysteem in de steigers dat gebaseerd is op de internationale aanbevelingen van het International Atomic Energy Agency (IAEA).
De coördinatie van al deze initiatieven is in handen van het Belgian Medical Imaging Platform (BELMIP). In BELMIP zijn de volgende organisaties vertegenwoordigd: de FOD Volksgezondheid, de Rijksdienst voor Ziekte en Invaliditeit (RIZIV), het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) en afgevaardigden van de sector.
• Farmaceutische zorg
De FOD Volksgezondheid financiert en begeleidt sinds 2007 pilootprojecten voor het toepassen van klinische farmacie in de Belgische ziekenhuizen. Farmaceutische zorg is één van de pijlers van de gezondheidszorg die wordt verstrekt aan patiënten en speelt een rol in verschillende fases van zijn zorgtraject. Farmaceutische zorg heeft als doel om, aan de hand van een multidisciplinaire benadering, tegemoet te komen aan de noden van de patiënt voor zijn medicamenteuze behandeling door problemen te voorkomen, te identificeren en op te lossen in verband met het gebruik van geneesmiddelen.
Farmaceutische zorg streeft naar positieve resultaten in termen van gezondheid door middel van een verantwoordelijk aangeboden behandeling met geneesmiddelen. Zorgverstrekkers zorgen ervoor dat de medicamenteuze behandeling van de patiënten aangepast, zo doeltreffend en veilig mogelijk is, efficiënt en gericht op de voorkeuren van de patiënten.
• Hémovigilantie
Het Begeleidingscomité Hemovigilantie werd opgericht in oktober 2011. Dit comité had de opdracht om de functie hemovigilantie te ondersteunen in de Belgische ziekenhuizen. Later werd deze opdracht uitgebreid tot het realiseren van een verbeterd verbruik van bloedcomponenten in België. Het comité groeide uit tot hetNationaal Platform Transfusiebeleid.
In 2014 werd het Nationaal Platform Transfusiebeleid omgedoopt tot BeQuinT – Belgian Quality in Transfusion. De stuurgroep heeft een nieuwe naam gekozen en een logo laten ontwerpen om de naambekendheid van dit federaal platform te stimuleren.
Controle en evaluatie
Waals Gewest:
Wallonië heeft geen specifieke kwalitatieve aanpak ontwikkeld, hoewel het bevoegd is voor het opstellen van aanvullende normen, met name op het gebied van kwaliteit. Het inspectiewerk van Wallonië berust dus heden enkel op de beoordeling van de organisatie-indicatoren (bijvoorbeeld: normen voor personeel) en soms op de beoordeling van procesindicatoren (bijvoorbeeld: de inspecteurs verifiëren of de verplichte registratie goed wordt uitgevoerd).
Naast de inspecties in het kader van de erkenningsprocedures heeft Wallonië ook een model voor thematische inspectie ontwikkeld (bijvoorbeeld: ziekenhuisapotheken, spoedgevallendiensten) waarop het op een gegeven moment een relatief precies beeld heeft van de staat van een sector.
Bovendien beschikt Wallonië sinds enige tijd over een platform voor alle spelers in de gezondheidszorg (besturen, federaties, verzekeringsorganisaties, opleidingsinstellingen inzake volksgezondheid) die 5 doelen nastreeft:
- nadenken over de evolutie van de normen;
- indicatoren opstellen;
- de toepassing van het accreditatieproces voorbereiden en begeleiden;
- de inspectie/erkenning en de accreditatie uiteenzetten;
- handelswijzen uitwisselen, met name bij processen.
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad (GGC):
De GGC houdt toezicht op de kwaliteit binnen de brusselse ziekenhuizen die onder haar bevoegdheid vallen door een constante toetsing van de erkenningsnormen aan de realiteit binnen de ziekenhuizen.
* zie Woordenlijst
Ontdek de talrijke initiatieven inzake kwaliteit en patiëntveiligheid in het online magazine BeCare: www.becaremagazine.be