België speelde een historische rol bij de ontdekkingsreizen naar Antarctica. Deze eerste ontdekkingsreizen gaan terug tot 1897 toen Adrien de Gerlache de Gomery (1866 - 1934) met de zeilboot 'Belgica' naar Antarctica vertrok. Het was ook de eerste expeditie die ooit in Antarctica overwinterde.

DSC_0958
Foto Antarctisch landschap

In die tijd zijn de milieu-uitdagingen op Antarctica van fundamenteel belang. Al in 1908 waren er aanwijzingen van de aanwezigheid van steenkool. Sindsdien zijn nog tal van andere minerale rijkdommen ontdekt. Op dit ogenblik werden volgende substanties in de Antarctische ondergrond teruggevonden : olie, methaan, uranium, ijzer, koper, zink, mangaan, kobalt, molybdeen, zelfs goud en zilver. Ook zijn er sporen van ertsafzettingen gevonden in de perifere regio’s van het continent en op de bergtoppen, samen goed voor 3% van het onbedekte oppervlak. De resterende 97 % van het gebied ligt immers onder een dikke ijslaag met een gemiddelde dikte van ongeveer 2 kilometer. En dan is er nog het enorme bestand koudwatergarnalen (krill) in de wateren rond het continent, dat de aandacht heeft getrokken van de levensmiddelenindustrie en van de farmaceutische industrie die er een toepassing in zien voor cholesterolverlagende geneesmiddelen. Bovendien zou krill ook een CO2-absorberende werking kunnen hebben, wat dan weer de wetenschappers interesseert.

Het Antarcticaverdrag

Voor dit immense onbewoonde continent met zijn onmetelijke rijkdommen werd een specifiek, uniek rechtssysteem uitgewerkt. Aan het einde van de tweede wereldoorlog, in volle Koude Oorlog, was er niet veel nodig om van de natuurlijke rijkdommen van Antarctica een bron van conflict te maken. Verschillende landen maakten al jaren aanspraak op het continent: de dichtbijgelegen landen (aangrenzende landen), bepaalde geïndustrialiseerde landen en een aantal landen die het continent hadden ontdekt en die hun wetenschappelijke investeringen te gelde wilden maken.

Het Antarcticaverdrag werd op 1 december 1959 ondertekend in Washington D.C. door 12 Staten en trad in werking in 1961. Het zal in de annalen van het internationaal recht geboekstaafd blijven als een bijzonder instrument. In 1991 werd het vervolledigd door het protocol van Madrid betreffende de bescherming van het milieu op Antarctica.

CCAMLR (Commission for the Conservation of Antarctic Marine Living Resources): de Commissie voor de instandhouding van de Antarctische mariene fauna en flora

CCAMLR staat voor Commission for the Conservation of Antarctic Marine Living Resources (Commissie voor de instandhouding van de Antarctische mariene fauna en flora). Deze commissie werd in 1982 opgericht na de ondertekening in Canberra in mei 1980 van het Verdrag inzake de instandhouding van de Antarctische mariene fauna en flora. Dit verdrag behelst de uitgestrekte wateren van de Zuidelijke Oceaan beneden 60 graden en was het antwoord van alle partijen bij het verdrag op de gevaren waaraan het mariene ecosysteem in de regio wordt blootgesteld door de groeiende belangstelling van de commerciële visserij voor de talrijke rijkdommen op Antarctica, waaronder het krill.