Dat is het doel van de nationale strategie voor bestuivers 2021-2030.

Ze zijn essentieel voor de biodiversiteit en een groot deel van onze voedselgewassen, maar toch gaat het met bestuivende insecten bergafwaarts. Om deze trend te keren, lanceert België een nationale strategie voor bestuivers 2021-2030. De betrokken overheden, zowel de regionale als de federale, werken samen aan gezonde ecosystemen, een betere voedselproductie en het welzijn van de mens. 

Een van de vele bijdragen van de biodiversiteit en ecosystemen is bestuiving: een fenomeen dat essentieel is voor de voortplanting van planten door de verplaatsing van stuifmeel van bloem tot bloem. De meest efficiënte bestuivers zijn insecten, waaronder bijen, zweefvliegen, vlinders en motten. Zij spelen een cruciale rol in de productie en de kwaliteit van ons voedsel en zijn een echte bondgenoot voor onze landbouwers. "Voedingsproducten die afhankelijk zijn van bestuivers dragen bij tot gezonde eetgewoonten. Veel fruit-, groente-, zaad-, noten- en oliezaadsoorten, bevatten veel micronutriënten, vitaminen en mineralen. Deze hebben een positieve bijdrage aan het menselijke dieet". (IPBES,20161) 

De situatie is echter zorgwekkend voor de Belgische wilde bestuivers die aan talrijke bedreigingen worden blootgesteld. Het gaat over het gebruik van pesticiden, de overdracht van ziekteverwekkers, de vernietiging van hun habitat, intensieve landbouw, invasieve uitheemse soorten en de klimaatverandering. In hoeverre deze verschillende verschijnselen bijdragen tot de achteruitgang van bestuivers (en in welke mate zij met elkaar beïnvloeden) is nog niet duidelijk. (IPBES Assessment Report on Pollinators, Pollination and Food Production, 2017)

  • Van de 381 soorten wilde bijen is meer dan een derde verdwenen of met uitsterven bedreigd (45 uitgestorven soorten en 113 bedreigde soorten).
  • ​Zweefvliegsoorten (een familie van vliegen, Diptera) verdwijnen en meer dan 50 van de ongeveer 320 soorten worden bedreigd.
  • Ongeveer een derde van de 2423 in ons land geregistreerde soorten dag- en nachtvlinders is verdwenen of wordt bedreigd.
  • ​De bijenkolonies lijden vooral na de winter onder een hoge sterfte. De oorzaken hiervan zijn het onderwerp geweest van recente studies.

Met het oog op deze alarmerende situatie hebben de federale en regionale overheden de handen in elkaar geslagen om een nationale strategie over bestuivers te ontwikkelen voor de periode 2021-2030. De vier ministers van Leefmilieu en de leden van de Interministeriële Conferentie voor Leefmilieu, hebben samen met de ministers en staatssecretarissen voor Landbouw en Wetenschapsbeleid de nodige personele en financiële middelen vrijgemaakt voor de uitvoering van deze strategie.

Deze nationale strategie omvat een reeks maatregelen voor het behoud van bestuivende insecten (wilde en gedomesticeerde) en bestuiving in heel België. Tegen 2030 moet het aantal soorten die verdwijnen, gehalveerd zijn en moet het aantal soorten met een positieve ontwikkeling met 50% zijn toegenomen ten opzichte van 2019. 

Hoe kan dit worden bereikt?

In de eerste plaats door de land- en tuinbouw bestuiversvriendelijk te maken. Dit gaat over een reeks bestuiversvriendelijke landbouwpraktijken, een intensievere dialoog tussen belanghebbenden, een betere samenhang tussen beleidsmaatregelen in de landbouw- en de milieusector, en een nauwe samenwerking tussen boeren en tuinders, imkers, natuurbeschermingsorganisaties en landbouworganisaties.

Ook zullen steden, infrastructuren en ruimten bestuiversvriendelijker moeten worden gemaakt. Er zijn veel mogelijkheden om de aanwezigheid van bestuivers te stimuleren en hun bescherming te verbeteren in stedelijke gebieden, vooral langs wegen en spoorwegen.
 
Ten slotte is de strategie erop gericht de kennis over en het bewustzijn van de status van bestuivers en de oorzaken van hun achteruitgang te verbeteren.
 
De doelen van deze drie pijlers:

  • de omvang, kwaliteit, diversiteit en connectiviteit van habitats verspreid over het Belgische grondgebied
  • ​verbeteren om gezonde gemeenschappen te bevorderen die beter bestand zijn tegen de klimaatverandering; 
  • ​​de factoren verzachten die tot achteruitgang leiden om uitsterving te voorkomen.

Naast de voordelen voor de biodiversiteit wil de strategie ook bijdragen tot de zekerheid van de voedselproductie, de veerkracht van de ecosystemen en de Belgische economie, alsook tot het menselijk welzijn. De strategie valt dus binnen de context van de Europese Green Deal.
 
Een strategie gebaseerd op de resultaten van een openbare raadpleging
 
Van 12 mei 2021 tot 10 juli 2021 organiseerde de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu een openbare raadpleging over het ontwerp van de Belgische nationale bestuiversstrategie 2021-2030.
 
In totaal waren er 22 reacties. Het merendeel van de ontvangen opmerkingen gaat over het belang van de behandelde kwesties, de relevantie van de aanpak en de vastgestelde doelstellingen, enz. De opmerkingen ter verbetering van de geschiktheid van de strategie zijn in aanmerking genomen en in de definitieve versie van het document verwerkt. Deze strategie, die volgens de opmerkingen van de raadpleging is gewijzigd, is ter goedkeuring voorgelegd aan de Interministeriële Conferentie voor het Leefmilieu, uitgebreid tot onderzoek en landbouw, en is op 30 november 2021 aangenomen. 
 
Een meer gedetailleerd overzicht van de opmerkingen en antwoorden op de openbare raadpleging en de definitieve strategie is te vinden op www.consult-environnement.be.