Ons land heeft gisteren tijdens een officiële ceremonie in New York het nieuwe BBNJ-verdrag ondertekend. De ondertekening is een essentiële stap voor een snelle ratificatie van het verdrag, dat moet leiden tot een betere bescherming van de oceaan buiten nationale jurisdictie. België is bovendien kandidaat om het secretariaat van het verdrag te huisvesten. De campagne hiervoor werd gisteren afgetrapt.
Gisteren vond in New York in het kader van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de officiële ondertekeningsceremonie van het BBNJ-verdrag plaats. Voor ons land tekende minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne. Ter ere van de ondertekening organiseerde België, in samenwerking met Costa Rica, Frankrijk en de Europese Unie, een BBNJ-Breakfast Event, bijgewoond door onder andere actrices Jane Fonda en Sigourney Weaver. De vele aanwezige ministers en staatshoofden verbonden zich ertoe om snel de 60 ratificaties te halen die nodig zijn om het verdrag in werking te laten treden. Het doel is om dit te bereiken tegen de VN-Oceaanconferentie in 2025.
Links: Minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne ondertekent het BBNJ-verdrag voor België. Rechts: Met actrice en milieuactiviste Jane Fonda tijdens het BBNJ Breakfast Event in New York (© Little Village Films).
België kandidaat voor VN-secretariaat in Brussel
In New York werd ook de campagne gelanceerd om het secretariaat van het BBNJ-verdrag in Brussel te huisvesten. Ons land is als diplomatieke hotspot en thuishaven van heel wat internationale instellingen de geschikte plek hiervoor. Bovendien is België steeds een voortrekker geweest in deze materie. Zo is reeds 37% van de Belgische Noordzee beschermd natuurgebied en was België in 2019 de oprichter van de internationale Blue Leaders-alliantie die ijverde voor een goedkeuring van het VN-verdrag met als doel om tegen 2030 30% van onze oceanen te beschermen. Als Blue Leader zal België ook in de toekomst haar gewicht in de schaal werpen om snel het eerste natuurgebied op volle zee te kunnen vastleggen.
Het secretariaat van BBNJ zal een aparte instelling zijn, dus niet onder de VN-koepel in New York. Dat is belangrijk om het nieuwe verdrag slagkracht te geven. Er zal immers een onvermijdelijke lobby zijn tegen het vastleggen van natuurgebieden op volle zee. Een onafhankelijk secretariaat kan dan een echte vuist maken met een eigen budget. Het verdrag zal afhankelijk zijn van de effectiviteit van zijn secretariaat om de bescherming van de volle zee af te dwingen.
Het logo van de campagne om het BBNJ-secretariaat naar Brussel te halen.
Het belang van de oceaan
Meer dan twee derde van de aarde wordt bedekt door de oceaan. Het zijn de blauwe longen van onze planeet. Ze slaan CO2 op, produceren zuurstof en fungeren als buffer voor de klimaatopwarming. De oceaan absorbeert een derde van de CO2 die door menselijke activiteiten in de atmosfeer wordt uitgestoten. Dit helpt om de opwarming van de aarde te verminderen en het klimaat te stabiliseren. Ze herbergen een schat aan biodiversiteit die noodzakelijk is om deze functies te kunnen blijven vervullen.
De wetenschappelijke gemeenschap heeft keer op keer bevestigd dat deze functies essentieel zijn voor onze planeet. Maar de oceaan wordt ook negatief beïnvloed door vervuiling, buitensporige visvangst en andere menselijke activiteiten.
BBNJ-verdrag
Hoewel klimaatverandering onmiskenbaar is, zijn de gevolgen ervan nog niet onvermijdelijk. Een belangrijke stap daartoe werd in maart 2023 gezet met het akkoord over de bescherming en het behoud van onze oceaan. Het Verdrag voor de Bescherming van Biodiversiteit op Volle Zee (BBNJ – Biodiversity Beyond National Jurisdiction), werd bereikt na 17 jaar van onderhandelingen bij de Verenigde Naties. België speelde een actieve rol bij het uitwerken en finaliseren van dit verdrag.
Het BBNJ-verdrag erkent dat alleen een gezonde en beschermde oceaan, waar biodiversiteit gedijt en de impact van menselijke activiteiten wordt beperkt, een vitale rol kan spelen in het terugdringen van de effecten van klimaatverandering. Zelfs buiten de nationale jurisdicties heeft de mensheid de verplichting om het mariene milieu volledig en in hoge mate te beschermen. Daarvoor biedt het verdrag het noodzakelijke juridische kader.
Beschermde natuurgebieden op volle zee
Het zal nu onder andere mogelijk worden om natuurgebieden te creëren op volle zee, buiten de territoriale wateren en exclusieve economische zones of buiten nationale rechtsmacht. Dat was tot nu toe onmogelijk op volle zee. Twee derde van de oceaan kon daarom op geen enkele manier beschermd worden. Slechts 1,2% van de oceaan is momenteel beschermd natuurgebied.
Natuurgebieden op volle zee zijn gebieden waarin menselijke activiteiten zeer strikt geregeld worden: duurzame scheepvaart, wetenschappelijk onderzoek met respect voor de natuur, duurzaam watertoerisme, geen ongebreidelde visserij.
Ons land pleit er, onder meer via de oprichting van de internationale Blue Leaders-alliantie, al langer voor om tegen 2030 minstens 30% van de oceaan te beschermen. De wetenschap is het erover eens dat dit noodzakelijk is om een weerbare oceaan te hebben die impact heeft op de klimaatverandering. Met 30% bereiken we het keerpunt om ook de andere 70% leefbaar te houden.
Het verdrag spreekt daarnaast ook over de toegang tot mariene genetische bronnen en de eerlijke verdeling van de voordelen die daaruit voortvloeien, milieu-effectbeoordelingen van activiteiten op volle zee, capaciteitsopbouw en de overdracht van mariene technologie. Het verdrag zal, net als het klimaatverdrag, ook een jaarlijkse COP (‘Conference of the Parties’) organiseren.