Met de groeiende interesse in ‘groene energie’ neemt de vraag naar batterijen sterk toe. Om internationale oncurrentie in deze strategische sector te ondersteunen en zijn ecologische voetafdruk te beperken, heeft de Europese Unie (EU) in de zomer van 2023 een Europese verordening over batterijen en afgedankte batterijen aangenomen. Op 13 november organiseerde de FOD Volksgezondheid, in samenwerking met de gewesten, een informatiesessie voor de betrokken professionals over deze nieuwe verordening ter bevordering van de circulariteit in de batterijsector. Op het programma: de nieuwe verplichtingen en getuigenissen om deze circulaire transitie te ondersteunen!
De voorbije jaren zijn de socio-economische en technologische ontwikkelingen op vlak van batterijen sterk geëvolueerd, ten voordele van een groot aantal sectoren: auto's, fietsen, scooters, telefoons, computers, tablets, tandenborstels, stofzuigers, boormachines, enz. De globale vraag naar batterijen neemt exponentieel toe. Er wordt verwacht dat de vraag naar batterijen tegen 2030 zal verveertienvoudigen. Het gevolg van deze toegenomen vraag is een enorme afhankelijkheid van grondstoffen. Dit vormt een bedreiging voor zowel onze energieonafhankelijkheid als het milieu, aangezien winning en raffinage van grondstoffen enorme hoeveelheden CO2 uitstoot en veel energie en water verbruikt.
Batterijen zijn een sleutelelement in het decarbonisatieproces en in de transitie van de EU naar klimaatneutraliteit. De nieuwe vereisten van de Europese verordening zijn in lijn met de ambities van de Green Deal en de principes van de circulaire economie. De verordening vervangt de oude richtlijn uit 2006 en is rechtstreeks van toepassing binnen de lidstaten van de Europese Unie, zonder dat omzetting in nationale wetgeving noodzakelijk is. Het is de eerste Europese tekst die een uitgebreid wettelijk kader biedt voor de volledige levenscyclus van batterijen, van de productie ervan tot het beheer van het afval dat ze produceren. De nieuwe regels zullen ervoor zorgen dat batterijen op de Europese markt een lage koolstofvoetafdruk hebben, zo min mogelijk schadelijke stoffen bevatten en gedurende hun hele levenscyclus hoog performant zijn.
Een aantal organisaties getuigden over hun circulaire transitie en vertelden hoe aan de nieuwe regels kan worden voldaan. De nieuwe batterijverordening verscherpt niet alleen de bestaande regels, maar bevat ook nieuwe verplichtingen om de duurzaamheid en prestaties van batterijen te verbeteren. Deze verplichtingen hebben o.a. betrekking op de koolstofvoetafdruk, het gehalte aan gerecycleerde materialen en zorgvuldigheidsregels. Agoria, een federatie van bijna 2000 technologiebedrijven, benadrukte dat het belangrijk is dat de sector zich nu al voldoende voorbereid op deze duurzame transitie. Tijdens de infosessie gaf Agoria richtlijnen aan de deelnemers om de nieuwe verplichtingen zo goed mogelijk toe te passen.
Andere nieuwe eisen zijn onder meer een nog efficiëntere recycling en gemakkelijker te vervangen batterijen. De inzamelingsdoelstellingen zullen stijgen van 63% in 2027 naar 73% in 2030. Bebat, verantwoordelijk voor het beheer van gebruikte batterijen in België, is belast met het inzamelen van batterijen en het recycleren of hergebruiken ervan. De organisatie wijst erop dat België tot de koplopers van Europa behoort, met een inzamelingspercentage van 59% in 2022. De toename van het aantal lithiumbatterijen zal de grootste uitdaging zijn, omdat deze batterijen moeilijker in te zamelen zijn vanwege hun lange levensduur en hun integratie in apparaten. Umicore, een Belgische bedrijf en wereldspeler in materiaaltechnologie, voegt eraan toe dat ook het recycleren van Li-ion batterijen een uitdaging is, zowel door de toenemende complexiteit van de batterijtechnologie als de regelgeving. Umicore benadrukt daarom het belang van een duurzame, robuste recyclingtechnologie en de keuze van kwaliteitsindicatoren die de terugwinning van kritieke grondstoffen maximaliseren.
Daurema heeft de sprong reeds gewaagd, wat betreft het voorbereiden op hergebruik van batterijen. Deze start-up is gespecialiseerd in het ontwerpen en assembleren van fietsbatterijen op basis van hergebruikte lithiumcellen. Het bedrijf streeft ernaar om batterijen te produceren die gemakkelijk gerepareerd en hergebruikt kunnen worden, zodat elke batterij zo lang mogelijk meegaat.
De verordening is enorm ambitieus. De verschillende regels zullen geleidelijkaan worden toegepast, zodat operatoren in de batterijketen de kans krijgen om zich aan te passen. De FOD Volksgezondheid blijft tot hun beschikking om hen te ondersteunen in hun circulaire transitie.