De vierde zitting van het Intergouvernementeel Onderhandelingscomité inzake Plasticvervuiling (INC-4) wordt van 23 tot 29 april gehouden in Ottawa, Canada. Het Comité heeft de ambitie om voor het einde van 2024 een internationaal verdrag over plasticvervuiling te sluiten. Het Belgische voorzitterschap zal een sleutelrol spelen in de onderhandelingen door samen met de Europese Commissie het Europese standpunt te coördineren en vertegenwoordigen. 

Plasticvervuiling: een wereldwijd probleem

Sinds de wereldwijde opkomst van kunststoffen in de jaren 1950, zijn de jaarlijkse consumptie en productie van plastic gegroeid tot een onhoudbaar niveau, met een verdubbeling tussen 2000 en 2019 tot 460 miljoen ton. De totale hoeveelheid plastic afval wordt vandaag geschat op ongeveer 9,2 miljard ton, waarvan minder dan 10% wordt gerecycleerd, 14% wordt verbrand en 76% wordt gestort of in het milieu terechtkomt. Elk jaar belandt er gemiddeld 11 miljoen ton plastic afval in de oceanen. Dat staat gelijk aan een vuilniswagen vol plastic afval per minuut.

Een groot deel van deze groei is te wijten aan de enorme toename van de productie van plastic voor eenmalig gebruik voor verpakkingen en consumptiegoederen, dat bijna de helft van al het plastic afval uitmaakt. Als er geen actie wordt ondernomen, voorspellen de huidige projecties dat de productie van plastic afval tegen 2060 verdrievoudigd zal zijn.  Deze snelle toename van plasticvervuiling vormt wereldwijd een ernstig milieu- en gezondheidsprobleem.


In maart 2022 gaf de Milieuvergadering van de Verenigde Naties (UNEA) een intergouvernementeel onderhandelingscomité het mandaat om een juridisch bindende internationale overeenkomst te ontwikkelen over plasticvervuiling, ook in het mariene milieu. Het comité begon zijn werkzaamheden in de tweede helft van 2022. Het doel van dit proces is om de onderhandelingen eind 2024 af te ronden, na vijf onderhandelingsronden.

De vierde onderhandelingsronde in Ottawa

Tijdens de vierde onderhandelingssessie zullen de delegaties werken aan een herziene ontwerptekst, waarin de talrijke voorstellen die de staten tijdens de vorige sessie hebben ingediend, worden gebundeld. De ambitie is om de verschillende opties die momenteel op tafel liggen te beperken om de tekst te optimaliseren en het terrein voor te bereiden voor de vijfde en laatste onderhandelingsronde, die eind 2024 in Zuid-Korea zal plaatsvinden. Om het aangekondigde tijdschema aan te houden, is het van essentieel belang dat deze zitting niet alleen eindigt met een akkoord om tussen de laatste zittingen aanvullende besprekingen over de technische aspecten van de tekst op te zetten, maar ook met het verlenen van een mandaat aan de voorzitter van het comité, zodat hij vóór de laatste bijeenkomst in Korea een nieuwe duidelijke en beknopte versie van de tekst van de overeenkomst kan voorstellen.

Het Belgische voorzitterschap steunt het ambitieuze standpunt van de EU

Het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie speelt een essentiële rol op toppen en conferenties van de Verenigde Naties, waar de EU met één stem moet kunnen spreken om haar milieuambities op internationaal niveau effectief over te brengen. Dit zal het geval zijn in Ottawa, waar het voorzitterschap de zware verantwoordelijkheid zal hebben om de lidstaten te coördineren en de EU te vertegenwoordigen in de INC-onderhandelingen.

Sinds 2022 zijn België en de Europese Unie lid van de High Ambition Coalition (HAC), een groep van 66 landen die zich engageren om een ambitieus, wettelijk bindend verdrag aan te nemen, gebaseerd op een globale, circulaire aanpak, om een einde te maken aan de plasticvervuiling tegen 2040. Tijdens de onderhandelingen zal het voorzitterschap, samen met de Europese Commissie, het standpunt van de Europese Unie vertegenwoordigen en deze mondiale aanpak verdedigen, die streeft naar dringende actie en effectieve maatregelen gedurende de hele levenscyclus van plastic, van de productiefase tot het einde van de levensduur. Voor het voorzitterschap is het van cruciaal belang om deze twee dimensies met elkaar te verzoenen: de productie van plastic terugdringen tot niveaus die duurzaam zijn voor het milieu en de gezondheid door de consumptie aan de bron te beperken, en zorgen voor een rationeel en circulair beheer van plastic afval aan het einde van de levensduur.De implementatie van een dergelijke aanpak steunt onder andere ook op capaciteitsopbouw, technologieoverdracht volgens onderling overeengekomen voorwaarden, de bepaling van ontwerpcriteria en -normen voor plastic materialen en producten, het verbod op of de beperking van het gebruik van bepaalde verontrustende chemische stoffen en problematische en/of vermijdbare plastic producten, verbeterd afvalbeheer, enz.

Deze bijeenkomst in Ottawa is daarom een cruciale stap op weg naar de implementatie van een internationaal verdrag dat de hele levenscyclus van plastic dekt