De afgelopen decennia hebben producenten en fabrikanten zich gericht op het verkopen van hun producten in eenmalige (op verkoop gebaseerde) transacties. Op het moment van de transactie wordt de eigendom van het product overgedragen van de producent naar de klant, waardoor de verantwoordelijkheid van de producent voor de verdere levensduur van het product wordt beperkt. In een dergelijk model behalen producenten het meeste voordeel door zoveel mogelijk producten te verkopen, zonder dat ze gestimuleerd worden om het best mogelijke product te maken in termen van kwaliteit, levensduur, repareerbaarheid en/of recycleerbaarheid. Dit leidt in sommige gevallen tot tegennatuurlijke effecten zoals geplande veroudering, productie van te grote voorraden, producten van lagere kwaliteit, ….


Product-as-a-Service (PaaS) modellen trachten een slimmer en duurzamer alternatief te bieden voor deze materiaal intensieve consumptie. In plaats van klanten standalone producten te verkopen, bieden PaaS bedrijfsmodellen nieuwe combinaties van producten en diensten aan. Het model richt zich op resultaten (zoals prestaties) in plaats van op het product zelf en de dienstverlener blijft meestal de eigenaar van het product. Hierdoor kan de dienstverlener de prikkel hebben om dezelfde producten of componenten zo veel en zo lang mogelijk te gebruiken door het product te herontwerpen, te hergebruiken, te repareren of te delen. Laten we bijvoorbeeld eens kijken naar wasmachines, waarbij klanten eigenlijk schone was willen (en niet per se streeft naar het eigenaarschap van een wasmachine op zich). Binnen een PaaS model kunnen klanten bijvoorbeeld een wasmachine huren en een maandelijkse vergoeding of een vergoeding per gebruik betalen. De serviceprovider blijft eigenaar van de wasmachine en is verantwoordelijk voor het onderhoud, de reparatie en de terugname van de machine.

Opportuniteiten van PaaS

Als PaaS modellen op de juiste manier worden ontworpen, kan het heel wat mogelijkheden creëren voor uw organisatie. Zo kan het de concurrentiepositie verbeteren door extra inkomstenstromen te creëren wanneer u diensten toevoegt (zoals reparatie, onderhoud, ...) aan uw product. Aangezien verlenging van de levensduur en efficiënt materiaalgebruik een expliciet onderdeel zijn van een PaaS model, vermindert het ook uw afhankelijkheid van (schaarse) grondstoffen. Op die manier heeft u minder kans om beïnvloed te worden door de hoge volatiliteit van grondstofprijzen zoals we vandaag zien. 

Links: Lineair model: Fabrikanten verkopen hun product en de klant wordt eigenaar.
Rechts: Circulair model: Fabrikanten bieden producten en diensten aan maar blijven eigenaar van het product


 

De PaaS-gids

Benieuwd wat Product-as-a-Service inhoudt en hoe uw organisatie er voordeel uit kan halen? Lees hier onze interactieve PaaS gids (EN) om in 6 stappen de PaaS opportuniteiten voor uw bedrijf te identificeren en uit te bouwen.

  • Stap 1: Het potentieel van Product-as-a-Service voor uw bedrijf identificeren
  • Stap 2: De klant en de markt begrijpen
  • Stap 3: Ontwerp uw Product-as-a-Service-businessmodel
  • Stap 4: Bouw een businesscase voor Product-as-a-Service
  • Stap 5: Test uw Product-as-a-Service-businessmodel
  • Stap 6: Creëer de voorwaarden voor succes

 

Wat is Product-as-a-Service?

Product-as-a-Service (PaaS) kan formeel gedefinieerd worden als "Een bedrijfsmodel dat fysieke producten en diensten combineert die over het algemeen het potentieel hebben om de gebruikscyclus of levenscyclus van het product uit te breiden of te intensiveren met als doel de behoeften van de klant beter te vervullen".  [1]

In de praktijk zien we dat de combinatie van product(en) en dienst(en), producenten toelaat om betere klantenresultaten te leveren (bv. betere prestaties, upgrades, ...).

Enkele typische PaaS kenmerken zijn:

  • Een constante in PaaS modellen is dat de (juridische) verantwoordelijkheid en/of eigendom steeds meer bij de productfabrikant ligt. Hierdoor kunnen productfabrikanten de prikkel hebben om een materiaalefficiënter product te leveren door betere prestaties, een langere levenscyclus, enz. te ontwerpen. In de praktijk zien we dat dit wordt ondersteund door diensten zoals een terugnamesysteem, reparatie- of hergebruikdiensten, uitgebreide garanties, enz.
 
  • Als fabrikanten resultaten leveren in plaats van producten, verandert ook het economische model en krijgen productfabrikanten een vergoeding voor resultaten, prestaties, ... in de vorm van abonnements- of huurgelden.
 
  • In PaaS modellen heeft de leverancier een nauwere band met zijn klanten, waardoor gegevens kunnen worden verzameld en klantinzichten kunnen worden geanalyseerd die het bedrijf helpen te innoveren en nieuwe servicemodellen te ontwerpen. Op deze manier krijgt u inzicht in de smaak, de voorkeuren en de gebruiksgewoonten van de consument, wat een solide concurrentievoordeel op lange termijn oplevert.
Wat zijn de voordelen van Product-as-a-Service bedrijfsmodellen?

Product-as-a-Service (PaaS) bedrijfsmodellen hebben het potentieel om een reeks voordelen te bieden voor zowel bedrijven als hun klanten. We zetten hieronder de belangrijkste op een rij:
 

Voordelen voor bedrijven [1] [2] [3]

  1. Creëert een regelmatige en voorspelbare inkomstenstroom omdat u uw producten aanbiedt als een dienst met een terugkerende (bvb. maandelijkse) vergoeding. PaaS kan constante inkomsten genereren voor uw bedrijf tijdens een economische crisis of inkrimping, omdat klanten eerder akkoord zullen gaan met lagere maandelijkse betalingen dan een grote eenmalige investering.
  2. Creëert extra inkomstenkanalen als u diensten toevoegt (reparaties, onderhoud, upgrades, vervanging van onderdelen) die gerelateerd zijn aan uw product.
  3. Verbetert de algehele klantrelatie en -loyaliteit omdat een PaaS model u helpt langdurige klantrelaties op te bouwen en flexibiliteit en een ruimere productkeuze biedt.
  4. Bevordert duurzaamheid en efficiëntie in materiaalgebruik, wat de afhankelijkheid van (schaarse) grondstoffen en de volatiliteit van grondstofprijzen vermindert. Dit komt omdat het PaaS model de inkomstencyclus van bedrijven verandert. Bedrijven verdienen geen geld voor elke nieuw geproduceerde eenheid. In plaats daarvan genereren bedrijven winst op hetzelfde product.
  5. Verbetert de productontwikkeling omdat u dichter bij de klant en hun gebruik van de producten staat, waardoor het gemakkelijker en sneller is om feedback te krijgen. Dit helpt u om uw producten voortdurend te verbeteren.
[1] MSG, Benefits of Product as a Service (PaaS) Model: https://www.managementstudyguide.com/benefits-of-product-as-a-service.htm
[2] Consultancy.eu, ‘As a service’ business models: what it is and its benefits (2022): https://www.consultancy.eu/news/7350/as-a-service-business-models-what-it-is-and-its-benefits

 

Voordelen voor klanten

  1. Bespaart vooraf kosten op kapitaaluitgaven omdat de klant kleinere abonnementskosten betaalt in plaats van grotere afbetalingen. Dit vermindert ook hun aansprakelijkheid van eigendom en restwaarderisico.
  2. Geeft toegang tot constante productupgrades omdat klanten het product gebruiken op basis van tijd en behoefte.
  3. Biedt flexibiliteit aan klanten omdat ze op elk moment kunnen upgraden en downgraden zonder gedoe.
  4. Vermindert het risico op het gebruik van een verouderd product omdat de klant kan overstappen naar een geavanceerder product of zelfs naar een andere serviceprovider als het product dat de klant momenteel gebruikt verouderd is.
  5. Verhoogt de toegankelijkheid tot hoogwaardige of duurdere producten.
Wat is circulaire economie en circulaire strategieën?

In Product-as-a-Service (PaaS) bedrijfsmodellen wordt de leverancier een dienstverlener en blijft hij verantwoordelijk voor het goed functioneren van het product (inclusief onderhoud en reparatie) en voor de kosten voor verwijdering en afvalverwerking aan het einde van de levensduur. Als zodanig bieden Product-as-a-Service modellen stimulansen voor bedrijven om te kiezen voor duurzamere producten, die gemakkelijk te onderhouden, repareren en upgraden zijn. In plaats van een product te ontwerpen om de verkoop te stimuleren (zoals in het lineaire systeem), ontmoedigt PaaS vroegtijdige veroudering omdat je meer inkomsten krijgt met hetzelfde volume aan producten.

In de praktijk kan dit worden bereikt door een aantal strategieën voor de circulaire economie te introduceren, zoals het herontwerpen van uw product op modulaire wijze, het repareren en hergebruiken van onderdelen en producten om de levenscyclus te verlengen, het bieden van uitgebreide garanties of het ontwerpen van een terugnamesysteem. Hieronder wordt uitgelegd wat circulaire economie is en hoe het PaaS modellen kan ondersteunen. Concluderend hebben PaaS modellen het potentieel (maar niet de zekerheid) om milieuvriendelijkere product- en consumptiepatronen te creëren.

De circulaire economie pakt klimaatverandering en andere wereldwijde milieu-uitdagingen aan door economische activiteit los te koppelen van het verbruik van eindige hulpbronnen. [1] Het is een economisch en industrieel systeem dat erop gericht is producten, hun componenten en materialen zo lang mogelijk binnen het systeem in omloop te houden, terwijl de kwaliteit van het gebruik gewaarborgd blijft.

Het 10R-raamwerk [2] toont de verschillende circulaire strategieën voor het sluiten van materiaalkringlopen. Hoe lager het R-getal, hoe minder externe input nodig is om de kringloop te sluiten en hoe meer circulair de strategie. Hoe hoger het R-getal, hoe minder circulair het is. Het is tijd om na te denken over het concept van afval als een hulpbron in plaats van iets om op een stortplaats achter te laten!

[2] Kirchherr, J., D. Reike, and M. Hekkert, Conceptualizing the circular economy: An analysis of 114 definitions. Resources, Conservation and Recycling, 2017. 127 (January): p. 221-232.



De 10R-ladder bepaalt 10 circulaire strategieën voor het sluiten van de materiaalkringloop
Hoe kan ik de Product-as-a-Service gids gebruiken?

De gids is voor elke organisatie die wil begrijpen wat het potentieel van Product-as-a-Service (PaaS) modellen is voor hun bedrijf en hoe men waarde kan creëren, leveren en vastleggen door het te implementeren. Ongeacht de sector, regio, bedrijfsactiviteit, grootte of maturiteit, kan het gebruikt worden om:
 

  • PaaS opportuniteiten te identificeren en de gerelateerde businessmodellen te definiëren
  • Onderzoeken en definiëren hoe bestaande lineaire bedrijven kunnen worden getransformeerd naar een PaaS model
  • Bestaande PaaS modellen en pilots te verfijnen.

Hoewel de gids interessant is voor alle types organisaties, werd de gids speciaal ontwikkeld om tegemoet te komen aan de behoeften van kleine en middelgrote ondernemingen (KMO's). Deze gids is één van de maatregelen uit het Federaal Actieplan Circulaire Economie. Dit actieplan is toegespitst op KMO's om hun transitie naar duurzaamheid en circulariteit te ondersteunen en versnellen.

De gids kan op twee manieren worden gebruikt:

  • Vanaf het begin, stap voor stap, als u nieuwe PaaS mogelijkheden wilt identificeren en definiëren.
  • Vanaf een bepaalde stap, als u een bestaand bedrijfsconcept wilt testen of verfijnen.

Klaar om aan de slag te gaan met Product-as-a-Service? Lees hier onze interactieve PaaS gids (EN) om in 6 stappen PaaS opportuniteiten voor uw organisatie te identificeren en uit te bouwen.


 

Meer informatie

 

Aanvullende studies met voorbereidend onderzoek en algemene informatie kunnen ook worden gedownload via deze links:

  • Deel 1&2 bevat een overzicht van de mogelijke circulaire businessmodellen, met hun milieu-impact. Daarna onderzoekt de studie welke diensten en sectoren het grootste potentieel hebben, stelt vast welke drempels en belemmeringen er zijn en geeft oplossingen en maatregelen om deze knelpunten weg te werken.

  • Deel 3 is bevat de grondige analyse en achtergrondinformatie ter voorbereiding van de PaaS-gids.

Webinar over de presentatie van de Product-as-a-Service gids : https://youtu.be/PuVP4TugWBk