De fuut (Podiceps cristatus)
Beschrijving en voorkomen van de soort
De fuut is een middelgrote vogel met een slanke nek en spitse snavel. In Vlaanderen is de fuut een broedvogel die langs zowat alle typen binnenwateren voorkomt, maar aan onze kustwateren komt geregeld meer dan 1% van de Europese populatie voor, en dit vooral in de periode van oktober tot april. Het aantal futen op zee kan sterk wijzigen, onder andere onder invloed van hoe streng de winter is. Als de Europese binnenwateren dichtvriezen, worden veel futen gedwongen om op zee te overwinteren. Ze zwemmen meestal op het wateroppervlak en bemachtigen hun prooivissen met korte duikbewegingen.
Fuut-Misjel Decleer foto
Bedreiging
Doordat futen meestal op het wateroppervlak zwemmen, zijn ze gevoelig voor olieverontreiniging.
Grote stern (Sterna sandvicensis)
Beschrijving en voorkomen van de soort
De grote stern is een typische kustbroedvogel. Net als de visdief en de dwergstern is de grote stern een sierlijke vogel die opvalt door zijn grootte maar vooral door zijn zwarte snavel met gele punt. De soort wordt vooral van maart tot september bij ons opgemerkt, met pieken in mei. Hun aantal bedraagt dan vaak meer dan 1% van de Europese populatie.
De hoogste concentraties van de grote stern vindt men 25 tot 30 km uit de kust ter hoogte van Zeebrugge – de Vlakte van de Raan, de Vlaamse Banken. Tijdens de najaarstrek zijn ze ook dikwijls in de omgeving van de Thorntonbank te vinden.
Grote sternen zoeken meestal in de kustwateren (tot ongeveer 15 km uit de kust) hun voedsel, maar gaan soms tot wel 60 km ver om voedsel voor hun jongen te vinden. Verder op zee wordt de soort maar af en toe opgemerkt. Hun voedsel bestaat hoofdzakelijk uit vis en tijdens het broedseizoen ook wel uit borstelwormen (Nereis sp.).
Grote stern - Misjel Decleer foto
Bedreiging
Grote sternen zijn in de broedgebieden erg gevoelig voor verstoring (onder andere door surfers), overstromingen, roofdieren (vooral meeuwen en landroofdieren zoals vossen) en vervuiling. Bovendien is er een dreigend verlies van broedhabitat als gevolg van uitbreiding van woon-, industrie- of havengebieden, of door het dichtgroeien van de open broedgebieden. Omdat de grote stern op een beperkt aantal soorten jaagt, is hij ook gevoelig voor voedselgebrek wanneer de juiste prooisoorten van de juiste grootte ontbreken. Ook windmolens maken soms slachtoffers in de kolonie van Zeebrugge.
Visdief (Sterna hirundo)
Beschrijving en voorkomen van de soort
De visdief is een sternachtige soort die het minst aan de kust gebonden is: ook in het binnenland komt hij vaak broeden. Het is een sierlijke soort, die zich, behalve door zijn grootte, van de twee andere sternensoorten onderscheidt door de rode snavel met zwarte punt. De visdief wordt vooral van april tot oktober in het Belgische deel van de Noordzee opgemerkt, met pieken in mei.
Zijn voedsel bestaat hoofdzakelijk uit kleine vis en ongewervelde dieren, zoals garnaaltjes en krabbetjes. Het aantal visdieven wordt op 170.000 tot 210.000 exemplaren geschat. In de broedkolonie in de haven van Zeebrugge is gemiddeld meer dan 1% (1.900 ex.) van de Europese populatie aanwezig met een uitschieter in 2004 toen 4,8% van de populatie werd waargenomen. Tijdens de trek strijkt echter ook een onbekend deel van de veel grotere Noord-Europese broedpopulatie in onze Noordzee neer.
Visdief - Koen Devos – INBO foto
Bedreiging
Visdieven zijn gevoelig voor verstoring of verlies van de broedhabitat, roofdieren (vooral meeuwen en landroofdieren), nestplaatsconcurrentie (vooral door meeuwen), vervuiling (vooral door vervuilende stoffen die niet of zeer traag afbreken zoals zware metalen of een aantal chemicaliën zoals pesticiden en herbiciden), en ongelukken met wieken van windmolens (zoals in de haven van Zeebrugge).
Dwergmeeuw (Hydrocoloeus minutus – voorheen Larus minutus)
Beschrijving en voorkomen van de soort
De dwergmeeuw onderscheidt zich, behalve door zijn geringe grootte, van de meeste andere meeuwensoorten door de witte boven- en donkere ondervleugel. Deze soort is zowel tijdens de najaarstrek (september-november) als – en vooral – tijdens de voorjaarstrek (februari-april) aanwezig in onze Noordzee.
België is belangrijk als doortrekgebied omdat een groot deel van de Europese populatie (waarschijnlijk meer dan 50%) door België trekt. Meestal blijven ze hier niet lang. Tijdens de winter is hun aanwezigheid minder groot: gemiddeld minder dan 1% van de Europese populatie verblijft dan in onze Noordzee.
Dwergmeeuw - Misjel Decleer foto
Bedreiging
Momenteel kent de dwergmeeuw weinig bedreigingen in onze Noordzee. Dwergmeeuwen zijn overdag weinig gevoelig voor verstoring door scheepvaart of recreatie, maar nachtelijke verstoring, tijdens de slaap, kan mogelijk een rol spelen.
Zwarte zee-eend (Melanitta nigra)
Beschrijving en voorkomen van de soort
De zwarte zee-eend is de kleinste zee-eend die bij ons voorkomt. Het mannetje is volledig zwart en mist de witte vleugelspiegel van de grote zee-eend (Melanitta fusca). Het wijfje is bruin met lichte wangen zonder opvallende lichte vlekken op de kop zoals bij de grote zee-eend.
De soort komt gedurende het hele jaar in vrij kleine aantallen binnen 10 km van de kust voor. In de winterperiode wordt hij meer waargenomen: vooral in februari en maart wordt een piek in de aantallen vastgesteld.
Hun voedsel beperkt zich grotendeels tot schelpdieren die ze opduiken. Terwijl de zwarte zee-eend in de jaren ‘90 vrij sterk geconcentreerd voorkwam in de omgeving van de Nieuwpoortbank (waar toen uitgestrekte banken van de halfgeknotte strandschelp (Spisula subtruncata) aanwezig waren) heeft deze soort intussen ook andere plaatsen opgezocht en is hij nu meer over de volledige zone tussen Oostende en de Franse grens te vinden, met een concentratiegebied ter hoogte van Koksijde. Hier wordt vermoedelijk vooral op de Amerikaanse zwaardschede (Ensis directus) gejaagd, een invasieve soort die sinds de laatste decennia in aantal is toegenomen.
Zwarte zee-eend - Jan Cornelissen foto
Bedreiging
Zwarte zee-eenden zwemmen vaak in grote groepen en zijn daarom erg gevoelig voor olieverontreiniging en olierampen.