UNCLOS (United Nations Convention on the Law of the Sea) is het Zeerechtverdrag van de Verenigde Naties (Montego Bay, 1982) en is op internationaal vlak een sleutelverdrag voor de huidige regelgeving rond activiteiten op zee. Dit quasi-universeel verdrag legt de rechten en verantwoordelijkheden van staten en privé-actoren in onze zeeën en oceanen vast en behandelt daarbij onder andere de volgende onderwerpen:
• de grenzen van verschillende zeezones (territoriale zee, continentaal plat, exclusieve economische zone, hoge zee);
• afdwingbare rechten voor schepen, staten, privéondernemingen of wetenschappelijke instellingen (bijvoorbeeld recht op onschuldige doorvaart, op het leggen van kabels, op het bouwen van artificiële platformen, op het voeren van onderzoek, … );
• basisregels voor de visserij;
• de strijd tegen piraterij;
• het duurzaam gebruik van zeeën en oceanen;
• de bescherming van de biodiversiteit;
• internationale samenwerking.
Dit is een proces voor de globale monitoring van het mariene milieu dat onder de koepel van UNCLOS wordt opgesteld. Het doel van dit proces is om op regelmatige basis de staat van het mariene milieu te evalueren via regionale workshops. België organiseerde de regionale workshop voor onze contreien in juni 2012 en maakt deel uit van de Group of Experts die het eerste rapport tegen 2014 zal opstellen.
Beheer van de biodiversiteit van de hoge zee (“BBNJ”)
Deze informele werkgroep behandelt de verscheidene aspecten van het duurzaam beheer en de bescherming van de mariene biodiversiteit op de hoge zee (biological diversity beyond areas of national jurisdiction of BBNJ). In de BBNJ-werkgroep ijvert België, samen met de Europese Unie en een groot aantal andere Staten, voor het ontwikkelen van een specifiek protocol bij het Zeerechtverdrag. Dit protocol wil de biodiversiteit op hoge zee vrijwaren door onder andere een sterk juridisch kader voor mariene beschermde gebieden goed te keuren. Op dit moment bevindt de biodiversiteitsbescherming op hoge zee zich in een juridisch vacuüm waarvan de vele soorten en habitats de eerste slachtoffers zijn.
Daarnaast worden meerdere andere mariene biodiversiteitsthema’s door UNCLOS behandeld:
• internationale raadgevende processen: in de aanloop naar de onderhandeling van deze resolutie over BBNJ, worden een aantal voorbereidende vergaderingen georganiseerd, zoals het United Nations Open-ended Informal Consultative Process on Oceans and the Law of the Sea, dat elk jaar een ander thema bestudeert. Zo kwamen al de capaciteitsontwikkeling, de duurzame mariene ontwikkeling of de hernieuwbare mariene energie aan bod;
• beheer van de visbestanden in de hoge zee: onder UNCLOS wordt een protocol ter bescherming van bedreigde visbestanden op hoge zee uitgewerkt (United Nations Agreement for the Implementation relating to the Conservation and Management of Straddling Fish Stocks and Highly Migratory Fish Stocks).