De walvisvaart of jacht op walvisachtigen is de meest gekende bedreiging bij het brede publiek. Het jagen wordt door verschillende landen beoefend en is vaak zeer omstreden.
Er zijn verschillende vormen van walvisjacht, waarbij elke vorm zijn eigen rechtsregels heeft:
- de commerciële walvisjacht (onderworpen aan een moratorium)
- aboriginal subsistence whaling of traditionele walvisjacht voor levensonderhoud
- de wetenschappelijke walvisjacht
Die soorten liggen aan de basis van de – al dan niet legale – handel in walvisvlees en afgeleide producten en vereisen een feilloze controle en bewaking door de overheid en de verschillende operatoren om de conformiteit ervan te controleren.
De walvisjacht heeft niet alleen een impact op de populaties in kwestie, maar doet ook vragen rijzen over het welzijn van de walvisachtigen omwille van de wreedheid van de gebruikte methoden.
De jacht op grote walvissen
De walvisjacht was een van de verschijnselen die hebben bijgedragen tot de historische achteruitgang van de populaties grote walvisachtigen. Samen met bijvangsten en vervuiling blijft de jacht vandaag de dag een bedreiging.
Binnen de Internationale Walvisvaartcommissie (IWC) is er geen sprake om het moratorium op te heffen of om nieuwe afwijkingen voor de jacht toe te staan zolang niet alle nodige behoudsmaatregelen getroffen zijn en de verschillende populaties kwetsbaar blijven.
De jacht op dolfijnen en bruinvissen
Doel van de jacht op kleine walvisachtigen is vaak de handel in voor menselijke consumptie bestemd vlees. Maar in sommige landen wordt het vlees gewoon gebruikt als meststof of als aas voor de visvangst. Bovendien worden kleine walvisachtigen vaak opzettelijk gedood door sommige vissers die hen als concurrenten beschouwen.
Momenteel wordt in 58 landen op dolfijnen gejaagd: in Japan en in veel ontwikkelingslanden (Midden-Amerika, West-Afrika, …). In die streken lijkt de jacht op kleine walvisachtigen toe te nemen en zelfs op te duiken op plaatsen waar er vroeger niet gejaagd werd. Die toename is te verklaren door de groei van de bevolking in die landen en het voordeel dat de jagers uit die activiteit kunnen halen. Toch is dit verschijnsel nog niet veel bestudeerd. Het is dus onmogelijk om te zeggen hoeveel kleine walvisachtigen er wereldwijd jaarlijks gedood worden. Niettemin wordt geschat dat het aantal jaarlijks gedode dieren in die landen tussen meerdere honderden en enkele duizenden schommelt.
De soorten walvisjacht
De commerciële jacht
De commerciële jacht is bedoeld voor de markt met afgeleide producten (vlees bestemd voor consumptie door mens of dier, meststof, …). Hoewel de commerciële jacht sinds 1987 verboden is door het moratorium dat de IWC heeft afgekondigd, jagen Noorwegen en IJsland nog altijd op grote walvisachtigen (zij hadden een bezwaar tegen het moratorium).
Er moet op gewezen worden dat dit moratorium enkel geldt voor grote walvisachtigen en dat de commerciële jacht op kleine walvisachtigen dus niet verboden is.
De traditionele jacht voor levensonderhoud
Aboriginal subsistence whaling of de traditionele walvisjacht voor levensonderhoud gebeurt om te voorzien in de behoeften die de plaatselijke gemeenschappen hebben op het vlak van voedsel en cultuur. Deze traditionele jacht komt voor in Groenland, Canada, de VS, Rusland, op Saint-Vincent-et-les-Grenadines, de Faeröer, …
De wetenschappelijke jacht
Het systeem van de wetenschappelijke vergunningen laat elk land toe om voor wetenschappelijke doeleinden op zoveel walvisachtigen te jagen als gewenst, ongeacht de leeftijd of het geslacht van de dieren in kwestie. Met die vergunningen is het dus toegestaan om moeders en hun jong, zwangere wijfjes, … te doden. Onder het mom van wetenschappelijk onderzoek werden in het kader van de wetenschappelijke jacht sinds het moratorium van 1987 meer dan 25.000 walvissen van vijf soorten gevangengenomen door een handvol jagende landen. Dat systeem is dus zeer omstreden, niet alleen omdat het zo mogelijk is om het moratorium op de commerciële jacht te omzeilen en teniet te doen, maar ook omdat er nu veel niet-dodelijke methoden bestaan voor wetenschappelijk onderzoek.