Wat is geïntegreerde zorg?

Geïntegreerde zorg is zorg waarbij de gezondheidsdiensten zo georganiseerd worden dat de patiënt zorgcontinuïteit ervaart in de gehele zorgverlening op het vlak van:

• gezondheidspromotie,
• preventie,
• diagnose,
• behandeling,
• ziektemanagement,
• herstel,
• palliatieve dienstverlening.

Deze aanpak reikt veel verder dan de gezondheidszorg, want hij heeft betrekking op zorgverleners, hulpverleners en de omgeving van de persoon. Belangrijk hierbij is dat de patiënten als partner betrokken worden in hun zorgproces en dat de zorg wordt afgestemd op de biopsychosociale noden die ze ervaren.

Wat is de context?

In België verklaart meer dan één op drie mensen (29,3% in 2018) van 15 jaar en ouder aan minstens één chronische aandoening te lijden en meer dan één op drie mensen van 65 jaar en ouder aan minstens twee ernstige chronische aandoeningen (Gezondheidsenquête 2018). Chronische ziekten zijn 'ziekten van lange duur, meestal met een langzame progressie' (definitie van de WHO). Het gaat niet alleen om hart- en vaatziekten of diabetes, maar ook om diverse mentale aandoeningen...

Chronische aandoeningen hebben een impact op het dagelijks functioneren van patiënten en bijgevolg op hun levenskwaliteit. Ze worden vaak gekenmerkt door multimorbiditeit (meerdere aandoeningen tegelijkertijd) en kunnen gepaard gaan met bijkomende fysieke, psychologische, sociale en spirituele kwetsbaarheden.

De meeste mensen met een chronische aandoening zijn in staat hun ziekte en de gevolgen ervan voor hun dagelijks leven (medicatie, afspraken maken, enz.) zelf te beheren. Anderen bevinden zich in complexe situaties die een complementaire coördinatie vereisen van alle medische, paramedische en persoonlijke zorg.

Vandaag de dag volstaat de ziektespecifieke aanpak niet meer, daarom is er een paradigmaverschuiving nodig om de zorg te concentreren, te coördineren en te baseren op de bevolking en haar behoeften. Naast de chronisch zieken moet het zorgstelsel (Kaiser Permanente) in staat zijn de meest geschikte en noodzakelijke zorg te verlenen aan elk individu, wat neerkomt op de gehele bevolking, en het beheer van de middelen mogelijk maken. Dit vormt een stimulans om mensen gezond te houden, aangezien de aanpak gebaseerd is op ‘evidence based practices’ die leiden tot effectievere en efficiëntere zorg.

Naar een nieuw interfederaal plan

Sinds 2015 is binnen de Interministeriële Conferentie een Gemeenschappelijk plan voor chronisch zieken “Geïntegreerde zorg voor een betere gezondheid” goedgekeurd door de ministers van Volksgezondheid van de gefedereerde entiteiten en de federale overheid. Dit plan beoogde onder meer de ontwikkeling van geïntegreerde zorg in de vorm van pilootprojecten.

Op 11 februari 2022 is een overheidsopdracht gepubliceerd om beroep te doen op een extern team dat het mesoniveau zal ondersteunen bij het veranderingsproces in de richting van geïntegreerde zorg en in het kader van de ontwikkeling van een interfederaal plan voor geïntegreerde zorg, dat, anders dan het vorige plan, zal voortbouwen op de vele opgedane ervaringen en tegelijkertijd richtsnoeren zal verstrekken voor ontwikkeling, regelgeving, bestuur, financiering, ....

Dit nieuwe interfederale plan moet de drijvende kracht worden achter een transitie die breed gedragen wordt door de verschillende bevoegde instanties en de zorg- en welzijnssector. Een meer geïntegreerde zorgaanpak is gericht op patiënten die door verschillende zorg- en hulpverleners worden ondersteund. De patiënt staat centraal en heeft de mogelijkheid verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar eigen zorg, terwijl hij of zij wordt ondersteund door een multidisciplinair netwerk.

Het einde van de opdracht van het extern team is voorzien op 31 december 2024 (30 maanden), hiervoor werken de FOD Volksgezondheid, het RIZIV, de beleidscel en WeCare nauw samen.

De gescheidenis van de 12 pilootprojecten voor geïntegreerde zorg

Momenteel worden in 12 pilootprojecten (verspreid over heel België) initiatieven getest die geïntegreerde zorg in eerste instantie voor chronische patiënten invoeren, vooraleer dit tot de hele bevolking uit te breiden.

In februari 2016 hebben de ministers van Volksgezondheid van de deelstaten en de federale overheid een oproep voor pilootprojecten goedgekeurd voor de invoering van geïntegreerde zorg in België.
In dit kader hebben de verschillende overheden gezamenlijk en in samenwerking met de terreinactoren een gids voor pilootprojecten ‘geïntegreerde zorg’ samengesteld die bedoeld is om zorgverleners betrokken bij een pilootproject te begeleiden. De gids wordt continu getest via online vragenlijsten en rondetafelgesprekken.
Op 3 juli 2016 waren er 70 interesseverklaringen ingediend, waaruit 20 kandidaten werden geselecteerd voor de aanvatting van de conceptualisatiefase. Slechts 18 kandidaat-projecten dienden hun kandidaatstellingsdossier in en na afloop van het selectieproces tekenden uiteindelijk 12 pilootprojecten geïntegreerde zorg een overeenkomst om te starten met de uitvoeringsfase.
Sinds 2018 bevinden de pilootprojecten zich in de uitvoeringsfase, die aanvankelijk 4 jaar zou duren. Er werd echter een bijkomend jaar goedgekeurd door het Verzekeringscomité van het RIZIV ter compensatie van het crisisjaar 2020 m.b.t. COVID-19 dat een impact had op alle projecten. Het einde van de uitvoeringsfase is gepland voor 31 december 2022.

Meer informatie

Alle informatie over geïntegreerde zorg en de 12 pilootprojecten vindt u op de website Integreo.be

Nuttige documenten:

• Gemeenschappelijk plan voor chronisch zieken
• Gids voor pilootprojecten
• Koninklijk Besluit tot vaststelling van de voorwaarden het Verzekeningscomité van het Rijksinstituut voor ziekete- en invaliditeitsverzekering overeenkomsten kan sluiten voor de financiering van pilootprojecten voor geïntegreerde zorg (Gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 18 augustus 2017)
• Begeleidende nota van het ontwerp van het Koninklijk Besluit
• Koninklijk Besluit gewijzigd 07-10-2019 ; gewijzigd 07-06-2021
• Model van overeenkomst die gesloten wordt tussen het Verzekeringscomité van het RIZIV en het pilootproject geïntegreerde zorg (eindigt op 31-12-2022) - Kader bijlage 7 (2021)
• Procedurebeschrijving voor wijzigingen in de overeenkomst
• Andere nuttige documenten hier