De impact van verf op leefmilieu en gezondheid

De wetgeving rond chemische stoffen is ook van toepassing op gebruiksverven waarvan de schadelijkste bestanddelen voor de gezondheid of het leefmilieu verboden zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval voor lood, dat verantwoordelijk is voor loodvergiftiging, dat verboden is sinds 1976 en dat sindsdien vervangen is door titanium, dat verf een witheid en intensiteit geeft.

Er geldt een specifieke wetgeving voor het op de markt brengen van verf, die rekening houdt met de impact ervan op het milieu. Die wetgeving beoogt meer bepaald de beperking van het gehalte aan vluchtige organische stoffen in verf, die zodra ze in de lucht vrijkomen, bijdragen tot de vorming van troposferische ozon of fijne (zogenaamd secundaire) deeltjes.

Zo wordt het gehalte aan vluchtige organische stoffen (VOS) in decoratieve verf en bepaalde carrosserieproducten beperkt door richtlijn 2004/42/EG.

De VOS die voorkomen in de samenstelling van verven, coatings en beschermende coatings zijn nauwkeurig vastgelegd in artikel 2 van die richtlijn, dat het volgende preciseert: « een organische verbinding met een beginkookpunt van 250 °C of lager, gemeten bij een standaarddruk van 101,3 kPa ».

Die definitie sluit een aantal « oplosmiddelen » uit, zoals Texanol® (Propanoic acid, 2-methyl-, monoester with 2,2,4-trimethyl-1,3-pentanediol). Dat oplosmiddel is de voornaamste coalescerende stof (stabilisatie van de verf bij het drogen) die in verf gebruikt wordt. Die uitsluiting wordt gerechtvaardigd door het feit dat Texanol slechts in geringe mate effect heeft op de vorming van troposferische ozon.

Tips voor de gebruiker

• Hou u nauwgezet aan de veiligheidsvoorschriften.
• Verlucht goed na het aanbrengen van een verflaag, open de ramen terwijl u de verf aanbrengt en gedurende minstens 48 uur erna.
• Neem de lokalen pas enkele dagen na het verven in gebruik.

Goed om te weten

Vraagt u zich af hoe u milieuvriendelijkere verf kunt kiezen? 

Vraagt u zich af of er verf zonder oplosmiddel bestaat? 

Vraagt u zich af wat natuurlijke verf is?

• Milieuvriendelijkere verf kiezen

Kies bij voorkeur producten met het Europese ecolabel want voor die verf moeten bijzonder strenge criteria in acht worden genomen. 

• Verf zonder oplosmiddel

Ja, poederverf bevat geen oplosmiddelen. Het bindmiddel is vaak een product dat in een polymeer wordt omgezet, de verf vormt dan een plastic laag; die omzetting kan met name gebeuren onder invloed van warmte (bakken in een oven) of ultraviolette straling.

Maar pas op voor marketing! Producten waarvan het voornaamste oplosmiddel water is, krijgen vaak het etiket «zonder oplosmiddel»: acrylverf, vinylverf, kalkcoatings, natuurlijke verf,…

Desalniettemin kunnen verven die geen chemisch oplosmiddel bevatten, additieven bevatten zoals glycolethers, terpenen (natuurlijke stoffen) die ook schadelijk kunnen zijn voor het milieu en voor de mens. Het is dus noodzakelijk om zich maximaal te beschermen bij het gebruik van die producten en ze noch in afvoersystemen (gootstenen, sanitair, …) noch in de natuur te gooien.

• Natuurlijke verf

Sommige verven worden natuurlijk genoemd als ze beantwoorden aan precieze voorwaarden die verschillend zijn naargelang van de certificatie-instantie. Die benamingen worden beschermd door de regels inzake handelspraktijken. De criteria om een natuurlijke verf te definiëren, worden evenwel niet door de overheid erkend. 

Algemeen genomen hebben natuurlijke verfproducten het volgende gemeen:

• ze worden geproduceerd op basis van gekweekte bestanddelen en mineralen,
• ze bevatten minder dan X% syntheseproducten (verkregen door industriële chemische transformatie).

Zo zijn bijvoorbeeld de vervaardiging van kalk, de extractie van klei in natuurlijke groeven, de teelt van palmolie in beschermde gebieden schadelijk voor het milieu.

Denk als consument twee keer na als u op een etiket « natuurlijk » ziet staan.

Algemeen genomen voldoen natuurlijke producten aan strenge criteria die transparant moeten zijn en op het internet moeten staan. Informeer u!