De circulaire economie streeft naar het behouden van de waarde van producten, materialen en hulpbronnen in de economie. Door de hulpbronnen die reeds in de economie zijn te (her)gebruiken,  vermindert de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen, verlaagt de afvalproductie en wordt de druk op het milieu beperkt.

De circulaire economie gaat verder dan recycling. Ze begint al van bij het concept, het eerste ontwerpidee van een product. Circulaire economie betekent het herdenken van de productiewijze en gebruik van een product met het oog op de verlenging van de levensduur, het hergebruik, en de mogelijkheden tot ontmanteling en reparatie. Dit noemen we ecodesign.

Circulaire economie staat ook voor andere consumptiepatronen, bijvoorbeeld het gedeeld gebruik (samenwerkende economie of deeleconomie) en de consumptie van diensten in plaats van producten (functionaliteitseconomie). Onder invloed van vernieuwende bedrijfsmodellen veranderen de gewoonten van de consumenten meer in de richting van hergebruik, reparatie en heropgeknapte (remanufactured of refurbished) producten.

Tot slot streeft circulaire economie ook naar een doeltreffender en efficiënter gebruik van hulpbronnen zoals energie, ruimte, water en levensmiddelen.

​Strategieën van de circulaire economie

De circulaire economie maximaliseert de economische, natuurlijke en sociale waarde door middel van de volgende strategieën:

  • Niet verbruiken of zich de vraag stellen of het wel echt nodig is een product te kopen of te ontwikkelen of een bepaald materiaal, onderdeel of verpakking te gebruiken;
  • Ecodesign: ontwerp van producten, goederen of diensten met minimale negatieve impact op het milieu gedurende de hele levenscyclus, zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit of de prestaties;
  • Hergebruik via giften of tweedehandsverkoop wordt het gebruik van het product verlengd en krijgt het een nieuw leven;
  • Herstel: het opnieuw gebruiksklaar maken van een product of de verlenging van het gebruik vóór of nadat de gebruiker het product weggooit;
  • Hergebruik van onderdelen of het ontmantelen van een product om de functionerende (of herstelbare) onderdelen en elementen te sorteren, te verkopen en een nieuw leven te geven;
  • Recycling of alle technieken van verwerking van afvalstoffen na ophaling, om ze geheel of gedeeltelijk opnieuw in de productiecyclus te brengen;
  • Remanufacturing (herfabricage): opknappen van een gebruikt product of onderdeel tot een prestatie- en kwaliteitsniveau dat gelijk is aan of beter is dan dat van een nieuw product;
  • Industriële symbiose: industriële organisatie die door verschillende economische actoren in een bepaald gebied is opgezet met het oog op een optimaal beheer van de middelen die voortvloeien uit de handelsstromen of de groepering van goederen en diensten;
  • Functionaliteitseconomie of de bevordering van het gebruik, het bezit en de verkoop van diensten die een product levert, in plaats van het product zelf.

 
In de circulaire economie worden twee soorten technische cycli onderscheiden: de biologische cycli voor materialen als hout, en de cylci van materialen zoals koper. Het schema toont hoe deze verschillende materialen kunnen worden hergebruikt of gerecycleerd. (Schema van de circulaire economie: https://institut-economie-circulaire.fr/economie-circulaire/)

De circulaire economie biedt tal van kansen
 
De strijd tegen de klimaatverandering
Een aanzienlijk deel van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen is te wijten aan de winning en verwerking van grondstoffen. De OESO schat dat de winning en verwerking van grondstoffen verantwoordelijk is voor meer dan de helft van de wereldwijde koolstofemissies. Een doeltreffend en circulair beheer van de hulpbronnen is dus een doeltreffende manier om onze koolstofuitstoot te verminderen en de klimaatverandering en haar gevolgen tegen te gaan.
 
De strijd tegen het biodiversiteitsverlies
De ontginning en verwerking van natuurlijke hulpbronnen (waaronder de landbouw) zijn verantwoordelijk voor 90% van het verlies aan biodiversiteit. Productie- en consumptiepatronen behoren tot de belangrijkste indirecte oorzaken van biodiversiteitsverlies. De belangrijkste directe oorzaken zijn veranderingen in het gebruik van land en zee, directe exploitatie van organismen, klimaatverandering, verontreiniging en invasieve uitheemse soorten.
De biodiversiteit levert de ecosysteemdiensten die de het menselijk bestaan onderbouwen en voor een goede levenskwaliteit en onze economie zorgen.
 
Onze afhankelijkheid van hulpbronnen verminderen
Bepaalde grondstoffen dreigen te verdwijnen als de productie en het verbruik blijft zoals in de huidige, lineaire economie. Europa verbruikt veel hulpbronnen en is sterk afhankelijk : de EU heeft de hoogste netto-invoer van hulpbronnen per hoofd van de bevolking. De druk op de grondstoffen verhoogt de risico's voor de ondernemingen, zoals stijgende en volatiele grondstofprijzen en onderbreking van de bevoorrading. Zo is de bevoorrading van kobalt nu al onzeker. De negatieve sociale en ecologische gevolgen van de winning van hulpbronnen in derde landen zijn eveneens een bezorgdheid. Deze problematieken zetten ondernemingen ertoe aan hun materiaal- en energiegebruik te herzien. De terugwinning van materialen door ecodesign, hergebruik en recycling en het herzien van de consumptiepatronen is dan ook van essentieel belang.
 
De versterking van het concurrentievermogen en jobcreatie
De circulaire economie geniet een groeiende belangstelling in Europa en elders als een manier om nieuwe economische kansen te creëren, vooral op lokaal niveau, en om landen minder afhankelijk te maken van grondstoffen.
 
Volgens een recente studie van de Koning Boudewijnstichting en Circle Economy genereert de circulaire economie momenteel 7,5 % van het totale aantal banen in België, ofwel 262.000 banen. In een studie van Price Waterhouse Cooper wordt het economisch potentieel van de circulaire economie in België geraamd op een bedrag van 1 tot 7 miljard euro tegen 2030 en op de creatie van 100.000 extra banen.
 
Een technologische en organisatorische stroomversnelling in innovatie voor efficiënt hulpbronnengebruik en circulaire economie zal België en Europa een duw in de rug geven, en het concurrentievermogen, het openen van nieuwe markten en jobcreatie versterken.